تحلیل اکونومیست؛ عملیات تندروها برای ممانعت از بازسازی برجام

ترور محسن فخری زاده تلاش های جو بایدن برای بازسازی توافق هسته‌ای در حال فروپاشی را پیچیده‌تر خواهد کرد.

تعداد کمی از کشتارها احساس قربانی شدن و خشم ایران را مانند ترور دانشمندان هسته‌ای آن بر می‌انگیزد. برای درک برجستگی آنها، به سمت موزه دفاع مقدس، یادبود شهدای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در ارتفاعات مشرف به پایتخت، تهران، حرکت کنید. بین سطل‌های زباله مزین به ستاره‌های داوود، که اشاره به اسرائیل دارد، خمپاره اندازهایی سوار شده بر روی اتومبیل‌هایی که ۴ دانشمند هسته‌ای ایران بین سال‌های 2010 تا 2012 در آن‌ها ترور شدند، وجود دارد. اکنون یک نفرِ پنجم نیز اضافه شده است.

اکونومیست در ادامه نوشته است:  دو سال پیش، نتانیاهو هنگام ارائه علنی تعداد زیادی اسناد و شواهد ادعایی، عکسی از یک مرد را بدون توصیف به نمایش گذاشت و  تهدید کرد: «این نام را به خاطر بسپار: محسن فخری زاده.» مقامات غربی به طور گسترده اذعان می کنند که ترور دانشمندان هسته‌ای ایران در طی سالهای 2010-2010 توسط اسرائیل انجام شده است.

اریک بروور، مدیر سابق منع گسترش سلاح های هسته ای در نشنال آمریکا، و عضو مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی -اندیشکده‌ای در واشنگتن- می گوید: اهمیت آخرین قتل مورد مناقشه است. بدون شک روحیه را تضعیف می کند و ممکن است به طور موقت هر پروژه ای را که فخری زاده کار می‌کرد مختل کند.

آقای فخری زاده احتمالاً مهمترین مخزن دانش هسته‌ای ایران بود. در حقیقت ، این یک شکایت مکرر آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها در مورد توافق هسته‌ای چندجانبه بود که در سال 2015 بین ایران و شش قدرت جهانی منعقد شد: اینکه ایران با زیرساخت‌ها و دانش فنی نهادینه شده توانایی راه اندازی مجدد برنامه هسته ای خود در کوتاه مدت را دارد.

با این حال آقای بروور می گوید، احتمالاً تأثیر ترور بیشتر نمادین است. هدف آن احتمالاً جلوگیری از تلاش‌های آینده در زمینه فعالیت‌هایی است که فعلاً محدود یا متوقف شده است. 

برای مسئول دانستن اسرائیل، باید نگاهی به تقویم سیاسی آمریکا داشت. مقامات سابق اطلاعاتی اسرائیل معتقدند که در هفته های اخیر فشارهایی برای تشدید جنگ مخفی علیه برنامه هسته ای ایران وجود داشته است. جو بایدن ، رئیس جمهور منتخب گفته است که خواهان پیوستن دوباره به توافق هسته ای موسوم به برجام است. ترامپ تحریم های ایران را تشدید کرده است. ایران نیز به نوبه خود، با انباشت اورانیوم غنی شده و آزمایش سانتریفیوژهای پیشرفته برخلاف تعهدات مندرج در توافق، واکنش نشان داده است.

تندروهای ضد ایرانی در دولت ترامپ در روزهای پایانی فعالیت خود، مشتاق هستند که دست بایدن را قبل از مراسم تحلیف در 20 ژانویه ببندند. مقامات اسرائیلی ممکن است فرصت محدودی برای جلب رضایت و حتی کمک آمریکایی‌ها دیده باشند. 

در تاریخ 27 نوامبر، ترامپ بدون هیچ مشکلی یک توییت که ترور را به اسرائیل ربط می‌داد، بازانتشار کرد. آموس یدلین، رئیس سابق اطلاعات ارتش اسرائیل ، می‌گوید که «این سؤال مطرح می شود که آیا حمله به دیدار اخیر مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا و نتانیاهو مرتبط است؟» (گزارش شده است که این دو نفر با محمدبن سلمان، رهبر واقعی عربستان سعودی نیز ملاقات کرده اند.)

جان برنان ، رئیس سازمان سیا در سال های 2013-17، می گوید که ترور آقای فخری زاده یک «عمل تروریستی جنایتکارانه با حمایت دولت» بود که «انتقام مرگبار و دور جدیدی از درگیری های منطقه ای» را تحریک می کند. با این وجود اگر نتیجه انتخابات آمریکا منجر به این ترور شده باشد، این امر همچنین پاسخ ایران را به یک موضوع ظریف پیوند می‌زند. انتخاب بایدن به اصلاح طلبان تحت محاصره ایران روح تازه ای بخشید. مقامات نزدیک به رئیس جمهور حسن روحانی تخفیف تحریم های آمریکا، به ویژه فروش نفت و پایان سیاست «فشار حداکثری»  ترامپ را پیش بینی کرده بودند. آنها نمی خواهند شانس نزدیکی با بایدن را قبل از روی کار آمدنش به باد دهند. بودجه ایران که در این ماه رونمایی شد، پیش بینی کرده است که فروش نفت افزایش خواهد یافت.