سیگنال آشتی جویانه بایدن به ایران

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از سی‌ان‌ان؛ رابرت مالی، که با انتقادات شدید جمهوری‌خواهان تندرو روبرو شده بود، نهایتاً به عنوان نماینده ویژه امور ایران، انتخاب شد.

سیگنال‌های مثبت و منفی تیم بایدن درباره برجام 

جو بایدن در سپتامبر ۲۰۲۰ در مقاله‌ای برای سی‌ان‌ان نوشته بود که اگر ایران به "انطباق دقیق" با مفاد توافق برگردد، او "راهی معتبر برای بازگشت به دیپلماسی" به تهران پیشنهاد می‌کند و از آن به عنوان نقطه آغاز "مذاکرات بعدی" استفاده خواهد کرد.

مطالب مرتبط؛
مالی و ظریف در وقت طلایی| مأموریت ویژه نماینده بایدن درباره برجام
سیگنال آشتی جویانه بایدن به ایران
جنجال علیه اولین تصمیم بایدن درباره ایران
اتمام حجت ایران با کاخ سفید
نقشه‌راه عملیاتی برای احیای برجام

بسیاری با انتصاب رابرت مالی نسبت به احیای برجام و بازگشت به توافق هسته‌ای امیدوار شده‌اند. با این وجود آنتونی بلینکن و سایر مقامات در اظهارات اخیر خود به صراحت گفته‌اند که ایالات متحده "راه طولانی" برای ایجاد توافق با تهران در پیش دارد.

بلینکن روز چهارشنبه گفت ابتدا ایران باید "به طور کامل" به توافق عمل کند، سپس ایالات متحده نیز همان کار را انجام خواهد داد." مقامات ایرانی اظهار داشته‌اند که این ابتدا به عهده آمریکاست. جواد ظریف وزیر خارجه ایران در واکنش خواستار این شد که ابتدا ایالات متحده "بدون پیش‌شرط" تمام تحریم‌های اعمال شده از زمان روی کار آمدن ترامپ، همراه با اثر کامل آن‌ها را رفع و جبران کند، سپس ایران نیز پایبندی کامل به مفاد برجام را از سر خواهد گرفت.

مطلب مرتبط؛ مأموریت ویژه نماینده بایدن درباره برجام

از سوی دیگر جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز جمعه در یک رویداد آنلاین در موسسه صلح آمریکا گفت که "مقابله با بحران هسته‌ای فزاینده، یک اولویت حیاتی فوری است، زیرا آنها به مواد شکافت‌پذیر کافی برای تولید سلاح نزدیک و نزدیک‌تر می‌شوند، و ما می‌خواهیم اطمینان حاصل کنیم که برخی از مفاد و محدودیت‌های مربوط به برنامه هسته‌ای ایران که طی ۲ سال گذشته از بین رفته‌اند، دوباره برقرار کنیم."

سالیوان در ادامه افزود: "نظر ما این است که اگر بتوانیم به دیپلماسی برگردیم و از این طریق بتوانیم برنامه هسته‌ای ایران را در چارچوب قرار دهیم، این می‌تواند بستری را برای یک تلاش جهانی -اعم از شرکا و متحدان در منطقه و اروپا و دیگر کشورها-فراهم کند تا به جوانب دیگر سیاست‌های ایران از جمله در مورد برنامه موشک‌های بالستیک بپردازیم."

رویکرد آشتی‌جویانه بایدن برای حل مسئله ایران

با این حال بسیاری از کارشناسان انتخاب راب مالی را حاوی سیگنال‌هایی از رویکرد آشتی‌جویانه و تحول‌خواهانه رئیس‌جمهور جو بایدن در قبال ایران می‌دانند.

به نوشته پالیتیکو دولت بایدن در راستای ضرورت‌های جدید و اولویت‌های سیاست‌خارجی آمریکا مایل است با رهایی هرچه سریعتر آمریکا از باتلاق‌های سیاسی و نظامی خاورمیانه، برای نبرد نهایی با چین آماده شود.

پالیتیکو در گزارشی به نقل از یک منبع نزدیک به کاخ سفید، درباره دلیل اصلی که دولت بایدن قصد دارد از مالی برای این نقش استفاده کند گفت: ورود مجدد به مذاکرات برای مالی اقلیم آشنایی است.

این منبع نزدیک به کاخ سفید اظهار داشت که جدول زمانی مذاکرات "فشرده" است و برای کسی که می‌خواهد مسئله را به سرعت -تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن- پیش ببرد، فرصت بسیار کمی وجود دارد. این انتخابات می تواند دولت حسن روحانی، رئیس‌جمهور میانه‌رو ایران را با یک دولت تندرو جایگزین کند. روحانی با ابراز تمایل به حفظ توافق، پنجره فرصت بایدن برای مذاکره مجدد با ایران را محدود خوانده است.

به نوشته پالیتیکو اینکه بایدن علی‌رغم مخالفت برخی از قانون‌گذاران و ذینفعان اصلی، راب مالی را انتخاب کرد، نشانگر این است که دولت وی برای حل هرچه سریعتر این مسئله حاضر است هزینه سیاسی صرف کند. 

یک نماینده دموکرات، با اشاره به لزوم تقویت بیشتر توافق از طریق اعمال کنترل‌های جدید بر برنامه موشکی ایران و ضرورت پاسخگویی تهران در قبال مسائل حقوق بشری به پالیتیکو گفت: "من شخصاً نمی‌خواهم به سیاست‌‌هایی که تا سال ۲۰۱۶ در قبال ایران داشتیم، برگردیم."

اما این قانون‌گذار همچنین گفت که "کاملاً مطمئنم" که دولت بایدن به دنبال "گسترش و تقویت" توافق هسته‌ای در راستای رسیدگی به سایر جنبه‌های سیاست‌های ایران است. "این همان سیاستی است که راب قصد دارد آن را اجرا کند."

هدیه بایدن به جناح چپ ترقی‌خواه

به گزارش میدل‌ایست‌آی انتصاب راب مالی، از سوی مقامات دولت‌های کلینتون و اوباما که سابقه همکاری با وی داشته‌اند، و نیز جناح چپ (مترقی) حزب دموکرات که رویکرد تعامل‌جویانه در قبال ایران دارند، مورد حمایت قرار گرفته است. مالی پیش‌تر مشاور کمپین برنی سندرز هم بوده است.

مت داس، مشاور سیاست خارجی برنی سندرز، سناتور چپگرای ورمانت، بایدن را بخاطر امتناع از عقب نشینی در مقابل حملات جناح راست علیه مالی، ستود.

داس در توییتر خود نوشت: "خبر عالی. هیچ‌کس بهتر از راب نیست که این سیاست را به توفیق برساند، به همین دلیل تندروها این انتخاب را دوست نداشتند. همچنین بسیار خوب است که بایدن بر سر این انتخاب  قویاً ایستادگی کرد و تسلیم کارزار اتهام‌زنی علیه راب نشد. این آخرین اقدام آنها نخواهد بود."

رو خانا، نماینده مترقی دموکرات و چهره پرنفوذ در کمیته سیاست خارجی مجلس نمایندگان درباره انتصاب مالی گفت: "من فکر می‌کنم او یک انتخاب شگفت انگیز خواهد بود."

خالد الجندی، یکی از اعضای ارشد موسسه خاورمیانه نیز با تمجید از این خبر، انتصاب مالی را "خبر عالی" خواند و در توئیتر نوشت: "[مالی] یک مذاکره کننده بسیار ماهر و متفکر، دارای دانش گسترده و گرایش همدلانه است. به معنای واقعی کلمه، راب نقطه مخالف اعضای تیم دلقک‌های دولت قبلی در خاورمیانه است."

سینا طوسی، تحلیلگر ارشد در شورای ملی ایرانیان آمریکا (NIAC)، به میدل‌ایست‌آی گفت: این یک سیگنال مثبت از سوی بایدن است مبنی بر اینکه او واقعاً مایل به احیای دیپلماسی آمریکا است. برای مدت زمان طولانی، بازوی نظامی سیاست خارجی ایالات متحده تقویت و بازوی دیپلماتیک آن تضعیف شده است.

به گفته طوسی اقدامات خصمانه آمریکا و اسرائیل در قبال ایران در دوران ترامپ -از جمله خروج آمریکا از برجام، ترور ژنرال ارشد ایرانی قاسم سلیمانی و ترور محسن فخری زاده دانشمند هسته‌ای- کار را برای دولت ایران دشوار می‌کند تا اولین قدم را برای احیای برجام بردارد. وی همچنین تأکید کرد که این واشنگتن بود که از این توافق خارج شد، نه تهران.

بازی خطرناک «اول کی پلک زد؟»

به نوشته نیویورک‌تایمز، رابرت مالی که از سال 2015 تا 2017 به عنوان هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه در دولت اوباما فعال بود، با قطعی شدن انتصاب به عنوان نماینده بایدن در امور ایران، رهبری مذاکرات با ایران برای پیوستن مجدد به برجام را به عهده خواهد  داشت؛ البته در ازای پذیرش مجدد محدودیت‌‌های هسته‌ای ذیل برجام از سوی ایران.

مالی مسئول تلاش برای ترغیب تهران به مهار برنامه هسته‌ای خود و توقف غنی سازی اورانیوم -فراتر از محدودیت های اعمال شده در توافق سال 2015 با قدرت های جهانی- خواهد بود. وی همچنین باید قبل از اینکه ایالات متحده تحریم های اقتصادی علیه ایران را لغو کند، موافقت تهران را برای مذاکرات جدید جلب کند.

مشخص نیست که آیا این استراتژی، تحت دستورکار دولت بایدن، موفق خواهد شد یا خیر. ایران بارها گفته است که تا زمانی که ایالات متحده تحریم های خود را برطرف نکند، مطابقت با توافق هسته‌ای 2015 را از سر نخواهد گرفت؛ امری که یک مجادله پرمخاطره «اول کی پلک زد؟» را به راه می‌اندازد.

کانال پشت پرده؟

به نوشته نیویورک‌تایمز، گزارش‌ها مبنی بر اینکه ایالات متحده و ایران پیش‌تر مذاکرات پشت پرده را آغاز کرده‌اند مورد مناقشه است. ۲ مقام ارشد وزارت خارجه به شرط ناشناس ماندن در این باره با نیویورک‌تایمز صحبت کرده اند.

یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه گفته است که تا مذاکرات واقعی فاصله زیادی باقی است و  "آقای مالی و دیگر دیپلمات‌ها فعلاً در حال رایزنی با رهبران اروپا، خاورمیانه و کنگره است تا اطمینان حاصل شود که هرگونه مذاکره جدید نگرانی‌ها و بینش آن‌ها را در نظر خواهد داشت."

مقام دوم، چنین گزارش‌هایی را به صراحت رد نکرد اما گفت که مذاکره کنندگان آمریکایی در نهایت به دنبال "توافقی طولانی‌تر، قوی‌تر و گسترده‌تر" برای مهار موشک‌های ایران هستند.

اما به نظر می‌رسد این همان چیزی است که دولت ترامپ هنگام خروج از توافق و اعمال فشار تحریم‌های شدید و تهدیدهای نظامی علیه ایران و مقامات ارشد آن، طلب کرده بود.

مقام وزارت خارجه نسبت به "مسیر رو به جلو" ابراز امیدواری کرد. اما وی از توضیح جزئیات، از جمله درباره اینکه آیا آمریکا هرگونه تخفیف در تحریم‌ها را برای نشان دادن حسن نیت در نظر دارد، خودداری کرد.

در بیانیه عمومی حمایت از انتصاب مالی که به امضای ده‌ها تن از کارشناسان سیاست خارجی و مقامات سابق ایالات متحده رسید، وی را "از معتبرترین کارشناسان سیاست خارجی در ایالات متحده" و "یک تحلیلگر زیرک و دیپلمات برجسته" توصیف کرده‌اند.

دستورکار مالی: زمینه‌سازی برای توافق قوی‌تر و گسترده‌تر

به نوشته اکسیوس، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای گفت: "مالی" سوابق عالی در مذاکرات موفق درباره برنامه هسته‌ای ایران را با خود به این سمت می‌آورد "

پرایس اضافه کرد که آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه اطمینان دارد که "مالی یک بار دیگر می تواند." آنتونی بلینکن و رابرت مالی از دورانی که در فرانسه در یک دبیرستان درس می‌خواندند، با هم آشنا هستند.

دولت بایدن بسیاری از مقامات ارشد درگیر در مذاکرات با ایران مانند بلینکن، مالی، جیک سالیوان و وندی شرمن را به نقش‌های برجسته امنیت ملی برگردانده است. اما در سوی دیگر یعنی در ایران، احتمالاً پس از انتخابات ژوئن یعنی تا حدود ۵ ماه دیگر، بازیگرانی متفاوت از شخصیت‌های دولت میانه‌رو و دیپلمات‌های حاضر در مذاکرات پیشین،  قدرت را در دست خواهند گرفت.