تهران در تدارک احیای برجام

مقامات می‌گویند که شرکت ملی نفت ایران که تحت کنترل دولت است، اکنون در حال آماده‌سازی میدان‌های نفتی و ارتباط‌گیری با مشتریان است تا در صورت توافق بتواند صادرات خود را افزایش دهد. طبق خوش‌بینانه‌ترین برآوردها، این کشور می‌تواند در کمتر از ۳ ماه به تولید تقریباً 4 میلیون بشکه در روز -یعنی حداکثر تولید قبل از تحریم‌ها- بازگردد. همچنین ایران می‌تواند نفتی که در طول تحریم‌ها استخراج و ذخیره کرده را به بازار تزریق کند.

موانع پابرجا حتی با احیای برجام

اما موانع زیادی برای غلبه بر آنها وجود دارد. هر توافقی باید دامنه موانع مربوط به تحریم‌های ایالات متحده در تجارت، حمل و نقل و بیمه مربوط به نهادهای ایرانی را به طور کامل رفع کند. به گفته محمدعلی خطیبی، یک مقام سابق در NIOC، حتی در این صورت ممکن است خریداران تمایلی به این موضوع (خرید دوباره نفت از ایران) نداشته باشند.

خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک، در مصاحبه‌ای گفت: بازگشت ما ممکن است یک روند تدریجی باشد تا سریع و ناگهانی، این یک شبه نمی‌تواند اتفاق بیفتد. وی گفت که این تا حدی به دلیل شیوع ویروس کرونا است که "به میزان قابل توجهی به تقاضا آسیب رسانده است."

سرعت بازگشت ایران ممکن است برای بازار نفت بسیار مهم باشد. در حالی که با توزیع واکسن و بازگشایی اقتصادهای بزرگ، مصرف سوخت در حال بازگشت به سطوح سابق است، اما با توجه به پابرجایی مقررات و شیوع گونه جدید ویروس، بازار همچنان راکد است. عرضه نفت خام ایران بار اضافی دیگری بر اعضای اوپک+ تحمیل می‌کند، نهادی که بیش از یک سال در تقلا بوده تا جلوی همهمه ناشی از شیوع پاندمی کرونا را بگیرد.

دیپلمات‌های آمریکایی و ایرانی که در حال حاضر در وین از طریق دولت‌های واسطه در حال مذاکره هستند، سیگنال‌هایی مبنی بر در دسترس بودن توافق داده‌اند.

در صورت موفقیت مذاکرات،اعضای توافق هسته‌ای 2015 می‌توانند این پیمان‌نامه تاریخی را که دونالد ترامپ سه سال بعد آمریکا را از آن خارج کرد، دوباره فعال کند. این امر مستلزم آن است که ایران در ازای لغو مجموعه‌‌ای از تحریم های شدید اعمال شده توسط رئیس جمهور پیشین، بار دیگر محدودیت‌هایی را در فعالیت های اتمی خود بپذیرد.

افزایش تولید ایران در ۲۰۲۱ به‌رغم حفظ تحریم‌ها 

از زمان روی کار آمدن رئیس جمهور جو بایدن در ژانویه، رویکرد واشنگتن و متحدانش به تهران، در موارد معدودی تعامل‌جویانه‌تر و غیرخصمانه‌تر شده است. ایران نیز در حال احیای صادرات نفتی خود بوده و نفت خام بیشتری را به خریداران جسور چینی می فروشد.

براساس اطلاعات جمع آوری شده توسط بلومبرگ ، تولید ایران تقریباً 20٪ در سال جاری افزایش یافته و به 2.4 میلیون بشکه در روز رسیده است ، اگرچه بیشتر این نفت هنوز در داخل کشور استفاده می شود.

سارا وخشوری، رئیس شرکت مشاوره انرژی SVB مستقر در واشنگتن گفت: حتی اگر این تحریم ها برداشته نشود، بسته به توانایی آنها (ایران) در فروش نفت در بازار خاکستری، ایران تولید خود را بیشتر می‌کند.

حفظ چاه‌ها در وضعیت استندبای؛ آماده برای تولید

به گفته مقاماتی از شرکت ملی نفت که نخواستند نامشان فاش شود، مهندسان NIOC به صورت چرخشی از چاه‌های مختلف نفت برداشت می‌کنند تا فشار مخازن را در سطح کافی حفظ کنند و  به عبارتی مخازن را در حالت استندبای و آماده برای تولید نگه دارند.  به گفته وخشوری "این روش برای حفظ سطح خروجی بسیار مهم است. تزریق گاز در میادین قدیمی نفت در جنوب کشور نیز نقشی مشابه دارد."

ایمان ناصری، مدیر بخش خاورمیانه در شرکت مشاوره FGE که دهه‌ها تجربه در حوزه انرژی منطقه و کار در بخش نفت ایران دارد، می‌گوید اگر توافقی با ایالات متحده انجام شود، ایرن می‌تواند تولید خود را به تقریبا 4 میلیون بشکه در روز برساند. 

برخی دیگر انتظار دارند شتاب افزایش تولید ایران کمتر باشد. رضا پدیدار، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران ، در مصاحبه ای گفت که 12 تا 15 ماه پس از لغو تحریم ها طول می‌کشد تا تولید به 3.8 میلیون بشکه در روز افزایش یابد. وی گفت: برخی کارهای لازم برای بازیابی ظرفیت در میدان‌ها، مانند سرویس پمپ‌های bore-hole و رفع مسدودیت آن‌ها، می‌تواند برای هر چاه تا یک ماه طول بکشد.

ذخیره نفت ایران در چین؟

اما ایران برای ورود سریع به بازار نفت و افزایش فروش، لزوما نیاز به افزایش تولید ندارد. چراکه به میزان قابل‌توجهی نفت در انبارها ذخیره دارد و ناصری حجم آن را حدود ۶۰ میلیون بشکه نفت خام تخمین می‌زند.

به گفته ناصری حدود ۱۱ میلیون بشکه از این ۶۰ میلیون، همراه با ۱۰ میلیون بشکه نفت سبک (میعانات گازی) در چین ذخیره شده و آماده فروش به مشتریان است. شرکت ملی نفت می‌گوید با مشتریانی ارتباط گرفته‌اند که مایل به خرید مجدد نفت ایران بر اساس قراردادهای عادی هم باشند.