ایران، حفره روسی بازار نفت را پر می‌کند/ شاهکار زنگنه تکرار می شود؟

برآورد گلدمن‌ساکس: «سودمندی متقابل»

در گزارش بلومبرگ آمده است: به نظر می رسد مذاکرات طولانی بر سر احیای برنامه جامع اقدام مشترک (یا برجام) به پایان خود نزدیک می شود. ایالات متحده در حال بررسی اصلاحیه ایران در متن پیش‌نویس «نهایی» توافقنامه‌ای است که توسط اتحادیه اروپا ارائه شده است.

بنابر گزارش‌ها، پاسخ تهران سازنده و معقول توصیف شده که حاوی درخواست‌های «غیرمناقشه برانگیز» درباره تحریم‌ها و تضمین‌ها همراه با پیشنهاداتی درباره مکانیسم اجرای آن‌ها است.

اما تا زمانی که درباره همه چیز توافق نشده باشد، درباره هیچ چیز توافق نخواهد شد، و به همان اندازه که نشانه‌هایی برای خوش‌بینی وجود دارد، دلایلی برای بدبین بودن هم قابل رؤیت است.

با این حال برای اولین بار، شرکت گلدمن ساکس، وضعیت را "متقابلاً مفید" (وابستگی متقابل) برآورد می‌کند.

در آستانه تحریم‌های نفتی دسامبر

اما برای خریداران نفت، بازگشت نفت خام ایران به بازاری که در شرف کاهش شدید بشکه‌های روسیه است، به اندازه کافی زود نیست.

کشورهای اتحادیه اروپا هنوز حدود 1.2 میلیون بشکه در روز نفت خام روسیه را از طریق دریا وارد می‌کنند، یعنی دو سوم مقداری که قبل از حمله نیروهای مسکو به اوکراین وارد می‌کردند. اما تحریم‌هایی که قرار است در دسامبر اجرایی شوند، این جریان را محدود خواهند کرد.

با این حال محموله‌های ایران می‌توانند به پر کردن این حفره کمک کنند.

شاهکار زنگنه می‌تواند تکرار شود؟

زمانی که تحریم‌ها در سال 2016، پس از تصویب برجام، کاهش یافت، تولید نفت خام ایران سریع‌تر و کامل‌تر از آنچه تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کردند احیا شد. بدون هیچ مدرکی دال بر آسیب به میادین نفتی یا تاسیسات، این شاهکار می‌تواند تکرار شود.

در آغاز سال 2016، تحلیلگران مورد نظر بلومبرگ انتظار داشتند که این کشور تولید خود را ۴۰۰هزار بشکه در روز در طول ۶ ماه، و ۶۷۵هزار بشکه در روز، پس از یک سال افزایش دهد.

در واقع، ایران با مدیریت وزیر نفت وقت خود، بیژن نامدار زنگنه در نیمی از آن زمان، از پیش‌بینی ۱۲ ماهه فراتر رفت و تولید را تقریباً یک میلیون بشکه در روز افزایش داد و ظرف یک سال پس از کاهش محدودیت‌ها، به ۳.۸ میلیون بشکه در روز رسید.

افزایش صادرات حتی سریع‌تر بود و حجم عظیمی از نفت خام ذخیره شده در مخازن و کشتی‌های خشکی در اطراف سواحل ایران آماده انتقال به محض بازگشت خریداران بودند.

این کشور احتمالا امروز نیز در وضعیت مشابهی قرار دارد و تخمین زده می شود 100 میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی ذخیره شده است که می تواند تقریباً بلافاصله وارد بازار شود.

صف مشتری‌های منتظر

تحلیلگر بلومبرگ نوشته است: آژانس بین‌المللی انرژی در ماه مارس هشدار داد که «احتمالاً تخلیه کامل نفت ماه‌ها طول می‌کشد» زیرا نفت‌کش‌های ایرانی «نیاز به تأیید مجدد و بیمه شدن دارند». من مطمئن نیستم که آنها درست می‌گویند.

چین در طول دوره اخیر تحریم‌ها حاضر بوده نفتکش‌های ایرانی را در بنادر خود بپذیرد، خواه گواهینامه داشته باشند یا نداشته باشند. احتمال تغییر آن وجود ندارد.

هند، یکی دیگر از خریداران بزرگ نفت ایران در گذشته، نشان داده است که مایل است واردات جدید نفت خام روسیه را با تأیید سریع تانکرهای روسی که از جاهای دیگر دور شده‌اند، تسهیل کند.

اگر ایران مایل به رقابت با روسیه برای بازار هند باشد، من شک ندارم که دولت دهلی‌نو آنچه را که لازم است برای انجام محموله‌ها انجام خواهد داد.

حتی اگر قرار باشد نفت خام ایران به این زودی ها به آمریکا سرازیر نشود، باز هم خریداران آسیایی مانند کره جنوبی و ژاپن و آنهایی در اروپا که ممکن است نیاز به تایید مجدد نفتکش های فرسوده ایران داشته باشند، باقی می ماند.

با نگاهی به دوره زمانی که برجام در حال اجرا بود، بین سال‌های 2016 تا 2018، تقریباً هیچ یک از محموله‌های نفت خام ایران به اروپا یا ژاپن با نفتکش ایرانی وارد نشد. بنابراین به نظر می‌رسد که مانند سال 2016، نفت خام ایران سریع‌تر از آنچه اکثر تحلیلگران انتظار دارند به بازار بازگردد.

نفت خام ایران جایگزین معقولی برای بشکه‌های روسی است

اگر این کار انجام شود، برای پالایشگاه‌های مدیترانه که دفعه قبل حدود 600 هزار بشکه در روز نفت خام ایران مصرف کرده‌اند، تسکین خواهد بود.

آنها با اجرایی شدن تحریم‌های اتحادیه اروپا در معرض خطر از دست دادن حجم مشابهی از بشکه‌های روسیه هستند و اگرچه آنها دقیقاً مشابه یکدیگر نیستند، اما بیشتر نفت خام ایران جایگزین معقولی برای درجه صادرات اورال روسیه خواهد بود.

بازگشت سریع بشکه‌های ذخیره‌سازی شده و به دنبال آن افزایش سریع تولید از چاه‌های بسته، می‌تواند منجر به پر کردن حفره‌ای به شکل روسیه در توازن نفت خام مدیترانه باشد.

اکنون تنها چیزی که نیاز داریم این است که معامله انجام شود.