تیر خلاص جنگ غزه به امنیت انرژی/ واردات اسرائیل متوقف شد؟

به گزارش اقتصادنیوز، در صورت آغاز درگیری، بخش انرژی بیش از سایر بخش ها متحمل هزینه بالایی خواهد شد.پیش از آغاز جنگ غزه،، اکتشافات گاز طبیعی در شرق مدیترانه جذاب بود. از آنجایی که اسرائیل تولید گاز را از 16.11 میلیارد متر مکعب در سال 2020 به 21.92 میلیارد متر مکعب در سال گذشته افزایش داد، همکاری های انرژی با مصر اوج گرفت. در همین حال، واشنگتن قرارداد تاریخی مرز دریایی بین اسرائیل و لبنان را میانجی گری کرد؛ توافقی که به دو بازیگر اجازه داد تا اکتشاف گاز و حفاری در آب های مورد بحث را آغاز کنند. در شرایطی که منطقه وارد مرحله همکاری انرژی و امنیت شده بود، جنگ حماس و اسرائیل کلید خورد.

ترکش های جنگ غزه به میدان انرژی

9 اکتبر، دو روز پس از حمله غافلگیرانه حماس، اسرائیل تولید خود از میدان «تمار»، دومین میدان گازی بزرگش را به دلیل نگرانی های ایمنی متوقف کرد. این امر باعث عدم اطمینان در مورد صادرات گاز به مصر شد که با افزایش مصرف داخلی دست و پنجه نرم می کند. پس از آن، پایانه نفتی اسرائیل در عسقلان در میانه حملات موشکی به روی کشتی ها بسته شد. در چنین شرایطی اگر دامنه درگیری گسترده شود و حزب الله وارد گردد، بحران انرژی در لبنان تشدید می شود.

آنگونه که موسسه مطالعاتی واشنگتن نوشته، در سال‌های اخیر، اسرائیل میدان‌های گازی دریایی جدیدی را مورد استفاده قرار داد که به این بازیگر اجازه می‌دهد تولید برای بازار داخلی را افزایش دهد، استفاده از سوخت‌های آلاینده چون زغال سنگ برای تولید برق را کاهش و صادرات گاز خود را گسترش دهد. طبق آمارهای ارائه شده، اسرائیل در نیمه اول سال 2023 بیش از 263 میلیون دلار حق امتیاز گاز طبیعی دریافت کرد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 23 درصد افزایش داشت.

چنین جهشی می‌تواند درآمد قابل توجهی برای اسرائیل به همراه داشته باشد. در حالی که صادرات بالقوه گاز این بازیگر به اتحادیه اروپا کمتر از 15 درصد از 155 میلیارد متر مکعبی است که روسیه در سال 2021 به این نهاد منطقه ای فروخت، اما همین میزان می تواند برای دولت های اروپایی مفید باشد زیرا آنها به دنبال تنوع بخشیدن به ذخایر و کاهش وابستگی شان به کرملین هستند.آمارهای ارائه شده توسط اسرائیل نشان می دهد که در سال 2022، 63 درصد از صادرات گاز این کشور به مصر و 37 درصد به اردن بوده است. صادرات گاز به مصر که از عسقلان به العریش منتقل می شود از سال 2020 افزایش یافته است.

واردات اسرائیل مختل شد؟

در حالی که مصر گاز خود را تولید می‌کند و می‌خواهد به قطب منطقه‌ای برای آن بخش تبدیل شود، در سال‌های اخیر کاهش تولید را تجربه کرده که بر توانایی اش جهت تامین تقاضای داخلی و صادرات گاز طبیعی تاثیر گذاشته است. بر اساس داده‌های سازمان‌ها، تولید تخمینی نفت مصر در هفت ماهه اول سال 2023، 5.076 میلیارد متر مکعب بود که در مقایسه با مدت مشابه در سال 2021 تقریباً 12 درصد کاهش داشت. در همین حال، صادرات گاز مایع  مصر در سال 2023 به دلیل افزایش مصرف داخلی کاهش یافته ، با سرعت فعلی، مجموع آن تا پایان سال به حدود 3.4 میلیون تن خواهد رسید، در حالی که این رقم در سال 2022 به 7.1 میلیون تن می رسد.

با این حال، جنگ غزه، واردات نفت خام اسرائیل پس از بستن پایانه اشکلون را مختل کرد. داده های کپلر نشان می دهد که در ماه سپتامبر، 179 هزار بشکه در روز از طریق اشکلون و بندر حیفا وارد شده است. از زمان بسته شدن اشکلون، حداقل یک محموله نفت خام از طریق بندر ایلات دریای سرخ وارد شده. از آنجایی که بیشتر واردات اسرائیل از دریای مدیترانه و دریای سیاه منتقل می شود، جنگ طولانی می‌تواند نفتکش‌های بیشتری را وادارد تا مسیر طولانی‌تری را از طریق کانال سوئز به ایلات به جای عسقلان بپیمایند. با این حال، طبق گزارش کپلر، اسرائیل تا 27 اکتبر حدود 10.72 میلیون بشکه نفت خام در ذخایر خود داشت که در صورت نیاز می تواند آن را استخراج کند.این دومین بار در سال جاری است که واردات نفت اسرائیل درگیر چالش می شود. ماه مارس، جریان نفت خام کردستان عراق از پایانه جیهان ترکیه به دلیل مناقشه ادامه دار بین بغداد، اربیل و آنکارا متوقف شد. در نتیجه، اسرائیل مجبور شد واردات نفت خام را از منابع دیگر، عمدتا آذربایجان و قزاقستان تامین کند.

دیپلماسی شکست خورده

از سال 2020، بحران مالی لبنان بخش انرژی این بازیگر را به شکل منفی تحت تاثیر قرار داده. در میان کمبود شدید برق، واردکنندگان خصوصی نفت لبنان واردات گازوئیل را افزایش داده اند که عمدتا برای بهره برداری از ژنراتورهای برق خصوصی استفاده می شود. اگر تنش‌های اسرائیل و حزب‌الله افزایش یابد، دولت موقت لبنان توانایی رسیدگی به شرایط اضطراری جدید را نخواهد داشت. در طول جنگ سال 2006، اسرائیل مخازن ذخیره نفت نیروگاه جیه در جنوب لبنان را بمباران کرد که باعث نشت نفت به دریای مدیترانه شد. در چنین شرایطی درگیری گسترده تر بر ترافیک کشتیرانی لبنان تاثیر می گذارد و فشار بر اقتصاد را افزایش می دهد.

در چند سال گذشته، واشنگتن کشورهای مدیترانه شرقی را تشویق کرده است تا منابع انرژی خود را متنوع کنند و در عین حال با تغییرات آب و هوایی مقابله کنند. دیپلماسی انرژی در برخی کشورها موفقیت آمیز بود، اما جنگ غزه خطرات ژئوپلیتیک بالای منطقه را آشکار کرده است.