ماهی‌گیری ترکیه از آب گل آلود/ جنگ غزه چگونه برای «اردوغان» فرصت‌ساز شد؟

به گزارش اقتصادنیوز، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در روزهای 4 تا 5 دسامبر برای شرکت در نهمین نشست کمیته عالی استراتژیک ترکیه و قطر و چهل و چهارمین نشست شورای همکاری خلیج فارس (GCC) از دوحه بازدید کرد.حضور اردوغان در اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس جهت گیری سیاست منطقه ای اش در سال های اخیر و رویکردش به جنگ غزه را نشان می دهد.در واقع، حضور اردوغان در نشست‌های شورای همکاری خلیج‌فارس نشان‌دهنده تغییر روابط ترکیه با کشورهای عرب خلیج‌فارس است، با در نظر گرفتن اینکه آنکارا تنها چند سال پیش درگیر رقابت شدیدی با ریاض و ابوظبی بود.حضور ترکیه در این اجلاس همچنین سیاست این کشور در قبال جنگ غزه را روشن می کند. آنکارا در جبهه دیپلماسی فعال بوده است. این سازمان خواستار آتش‌بس، خروج نیروهای اسرائیلی از غزه، ارسال کمک‌های بدون مانع به این منطقه شد و گفت که مسئله فلسطین باید دوباره در دستور کار منطقه‌ای و بین‌المللی قرار گیرد.

رقص دیپلماتیک اردوغان در خاورمیانه

هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه به دلیل جنگ در غزه از پایتخت های منطقه ای و بین المللی بازدید کرده است. او ایده سیستم ضامن چند کشوری را به عنوان راهی برای مقابله با مناقشه با برخی کشورهای عربی، و بازیگران بین المللی علاقه مند که نقش ضامن طرف فلسطینی را ایفا می کنند، در میان گذاشت.آنکارا که از حمایت بی چون و چرای غرب از اسرائیل ناامید شده، بر دیپلماسی منطقه ای تمرکز کرده و تلاش دارد تا حد امکان مناقشه را بین المللی کند.این بازیگر به دخالت عمیق‌تر قدرت‌های غیر غربی مانند چین و روسیه امیدوار است و باور دارد نهادهای بین‌المللی مانند دیوان کیفری بین‌المللی جنایات جنگی در غزه را بررسی خواهند کرد که همگی باعث ایجاد تعادل در حمایت قوی غرب از اسرائیل می‌شوند.آنکارا همچنین تلاش کرده است تا کشورهای عربی-اسلامی را در معرفی شهرک نشینان اسرائیلی به عنوان تروریست بسیج کند.

ایالات متحده اعلام کرده که برای شهرک نشینان یهودی که در حملات به فلسطینی ها دخیل هستند، محدودیت اعمال خواهد کرد و از اتحادیه اروپا نیز خواسته شده که از این روش پیروی کند. فرانسه خشونت شهرک نشینان اسرائیلی در کرانه باختری رود اردن را محکوم کرده و آن را «سیاست ترور» نامیده است - همه اینها نشان می دهد که لابی کشورهای عربی-اسلامی در این جبهه ممکن است نتایج ملموسی داشته باشد.پیامدهای این جنگ بر امنیت منطقه یکی دیگر از نگرانی های اصلی آنکارا بوده است. از ابتدای جنگ، بحث های زیادی در مورد منطقه ای شدن این درگیری وجود داشته، که به ادعای ناظران به معنای ورود (ادعایی)ایران و محور مقاومت در جنگ است.

چرخش به سبک «سلطان»

آنگونه که موسسه مطالعاتی چاتم هاووس نوشته، علیرغم حضور گروه های حامی ایران در جنگ غزه به ویژه راکت پراکنی های حزب‌الله از لبنان به اسرائیل و حمله انصار الله به کشتی‌های آمریکا و اسرائیل در دریای سرخ، ایران هرگز نخواسته به این درگیری ورود کند. با این حال، منطقه ای کردن جنگ در سطح اجتماعی در حال رخ دادن است. به باور ناظران چشم انداز قابل توجهی برای تبدیل شدن غزه به آهنربایی برای جذب گروه های خارجی از سراسر منطقه و جهان وجود دارد.با توجه به نمادی بودن مسئله فلسطین، بیت المقدس و اماکن مقدسی مانند مسجد الاقصی برای جامعه جهانی مسلمانان، پتانسیل این جنگ برای جذب گروه های خارجی بالا است، به ویژه اگر حملات به غزه طولانی مدت شود. این رخداد می تواند امنیت منطقه ای و بین المللی را تحت تاثیر قرار دهد.

از زمان آغاز جنگ، ترکیه در صدد است تا از نقش کشورهای کلیدی عربی مانند قطر، مصر و عربستان سعودی حمایت کند. به عبارت دیگر، آنکارا در کنار آژانس عربی در جنگ غزه قرار گرفته است.حضور اردوغان در اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس مؤید این نکته است. به‌نظر می‌رسد جنگ به‌جای تضعیف روند عادی‌سازی بین ترکیه و کشورهای عربی خلیج‌فارس، پشتوانه آن بوده است.اگر روابط ترکیه با کشورهای عربی گرم نمی شد، اردوغان احتمالاً از دیپلماسی نسبتا ضعیف امارات و عربستان سعودی در مورد جنگ و تمایل آشکار رویکرد امارات و عربستان در ارتباط با اسرائیل را زیر سوال می برد.این نشان می دهد که ترکیه نه تنها نسبت به «خیابان های عربی» حساس است، بلکه نسبت به برداشت نخبگان عرب نیز حساس است. این سیاست بیشتر با سیاست منطقه‌ای پیش از بهار عربی آنکارا مطابقت دارد که در آن تلاش می‌کرد جذابیت خود را برای افکار عمومی عرب متعادل کرده و در عین حال روابط نزدیک‌تری با نخبگان حاکم حفظ کند.

علاوه بر این، آنکارا علیرغم انتقاد از توافقنامه ابراهیم در هنگام امضای آن در سال 2020، اصولاً مخالف عادی سازی روابط اعراب و اسرائیل نیست. ترکیه اولین کشور مسلمانی بود که اسرائیل را به رسمیت شناخت و روابط را احیا کرد.انتقاد آنکارا از توافقنامه آبراهام بازتاب وضعیت تیره روابط بین ترکیه و امارات متحده عربی و همچنین اسرائیل بود.آنکارا همچنین نگران بود که این روند بدون توجه به فلسطینی ها پیش برود. به باور ناظران، در آینده، زمانی که ایده عادی سازی دوباره مطرح شود، آنکارا به طور قطع از یک بعد قوی تری فلسطینی که در این فرآیند گنجانده شود، دفاع خواهد کرد. حمله اسرائیل به غزه باعث ایجاد بحران‌ها و تنش‌های بیشتری در روابط ترکیه و اسرائیل خواهد شد - احتمالا تبادلات داغ به دستور روز تبدیل می شود. ایده آغاز گرم شدن و همکاری ترکیه و اسرائیل قبل از حمله حماس در 7 اکتبر اکنون منسوخ شده است.در مقابل، آنکارا در جریان این جنگ سیاست خارجی را دنبال می کند که احتمالا فرایند عادی سازی روابط ترکیه و کشورهای عرب خلیج فارس را تحکیم و تعمیق می بخشد.