تجویز مَسکن؛ کدام نامزدها دغدغه مسکن دارند؟/ بررسی عیار وعده‌های مسکنی کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری+ جدول و اینفوگرافیک
به گزارش اقتصادنیوز، بی مسکنی امان شان را بریده است؛ نزدیک به موعد تمدید خانه که می شود لرزه بر اندام شان می افتد آیا موجر در چارچوب قانون افزایش اجاره بها روی کرایه خانه شان می گذارد یا قرار است هر چه نیازمندی ماهانه و قسط بانکی اش باشد، مبنای افزایش اجاره بها قرار دهد یا اصلا دست رد به سینه اش بزند و مجبور شود خانه را پس دهد!
عمر خانه دار شدن چند سال شد؟
بر اساس برخی گزارش ها مدت زمان خانه دار شدن در تهران به اندازه عمر یک انسان میانسال یعنی 54 سال رسیده است.
به گزارش اقتصادنیوز، در حالی که بیشتر ایرانیان با حیاتی ترین نیاز غیر خوراکی شان یعنی داشتن مسکن دست و پنجه نرم می کنند، انتخابات زود هنگام ریاست جمهوری نیز به روزشمار خود نزدیکتر می شود و در این زمینه تنور وعده های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری هم داغ تر شد.
سعید جلیلی، مسعود پزشکیان، علیرضا زاکانی، محمدباقر قالیباف، مصطفی پورمحمدی و امیرحسین قاضی زاده هاشمی که فقط چند روز تا رسیدن به صندوق های رأی فاصله دارند، اساس بخشی از شعارهای انتخاباتی خود را مسکن قرار داده اند. مقوله ای که داغ بسیاری از ایرانیان را در این روزهای پر تبلیغات سوزان تر کرده است.
اما پیش از پرداختن به وعده های مسکن نامزدهای ریاست جمهوری، بد نیست از آخرین آمار و ارقام مربوط به مستاجران در ایران سخن بگوبیم.
چند درصد ایرانیان مستأجرند؟
در این زمینه، ابوالفضل نوروزی، مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی 27 اردیبهشت ماه امسال درباره تعداد مستاجران در ایران به ایرنا گفته بود: «در کشور ما حدود ۳۱ درصد از مردم مستأجر و بقیه مالک هستند. البته این ۳۱ درصد، متوسط کشوری است و در کلان شهر تهران بالغ بر ۵۱ درصد از شهروندان تهران مستأجر هستند.»
همچنین بیت الله ستاریان کارشناس اقتصاد مسکن هفت خردادماه اعلام کرده بود که «در حال حاضر هفت میلیون مستاجر در کشور داریم.»
به گزارش اقتصادنیوز در حالی که به گفته این کارشناس اقتصادی هفت میلیون مستاجر در ایران داریم اما آمارهای نوروزی، مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی نشان می داد در حال حاضر حدود ۲.۵ میلیون واحد مسکونی در مراحل مختلف ساخت قرار دارد.
اما با توجه به آماری که وزارت راه و شهرسازی درباره آمار ساخت مسکن در کشور داده است، این سوال به ذهن متبادر می شود که سالانه چند میلیون واحد مسکونی نیاز است؟ با توجه به نیاز سالیانه کشور به یک میلیون واحد مسکونی، دولت سیزدهم در نظر داشت ساخت چهار میلیون مسکن را در چهار سال اجرا کند.
این آمار و سایر اطلاعات و ارقام، دست مایه سر دادن شعارهای مسکنی برای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری شد. هر کدام از کاندیداها در برخی مناظره ها و میزگردها آمارهایی در حوزه ساخت مسکن توسط دولت های گذشته و حال دادند، از عملکرد دولت متبوعشان دفاع یا از عملکرد یک دولت دیگر در حوزه مسکن انتقاد کردند.
از آن جایی که مسکن به عنوان بخش مهم سبد خانوار به شمار می آید در این گزارش به شعارهای مسکنی کاندیداها پرداخته ایم و با بهره مندی از امکان تحلیل محتوا، اقتصادنیوز به تحلیلی در خصوص میزان به کارگیری واژگانی از جمله مسکن، مسکن مهر، زمین، خانه و واحد مسکونی پرداخته است.
امیرحسین قاضی زاده هاشمی؛ مدافع دولت سیزدهم
به گزارش اقتصادنیوز، وعده ها، طرح و شعارهای مسکنی امیرحسین قاضی زاده هاشمی به عنوان کاندیدایی که بر آمده از دل دولت سیزدهم است، مورد بررسی اقتصادنیوز قرار گرفت.
بر اساس این گزارش، قاضی زاده هاشمی که به نظر می رسد دایه دار و نماینده دولت سیزدهم در چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری است، در خصوص مسکن دار کردن جوانان گفته است: «به زوج ها مسکن و ودیعه مسکن داده می شود.»
وی همچنین در دفاع از عملکرد دولت رئیسی و با اشاره به اینکه در دولت شهید رییسی ۳۳۰ هکتار زمین توسط دولت در نظر گرفته شد، در پاسخ به گفته مسعود پزشکیان در یکی از مناظره ها در خصوص خانه سازی در دولت سیزدهم گفته است: « 2 میلیون و ۴۰۰ هزار مسکن در حال ساخت است نه ۳۰۰ هزار واحد.» وی که مشخص نیست تا یک روز مانده به پایان تبلیغات کاندیداها در عرصه می ماند یا سهم رأی خود را به کاندیدای دیگر می هد، در یکی از وعده های خود به این نکته اشاره کرده بود که «وعده ساخت ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار خانه‌ای که شهید رئیسی قول انجام آن را داده بود، با جدیت دنبال خواهیم کرد و اجازه نمی دهیم این مسکن ها همچون مسکن مهر سال ها طول بکشد.»
قاضی زاده هاشمی که در برنامه های خود بسته مشخصی برای مسکن دار کردن ایرانیان ارائه نکرده است، به برخی مطالب شعاری و در ظاهر آرمانگرایانه با این مضمون اشاره می کند: «باید زمین رایگان به افراد فاقد مسکن اختصاص یابد یا با قیمتی نازل در حد آماده‌سازی زمین در اختیار متقاضیان قرار داده شود. همچنین با در نظر گرفتن تسهیلات برای شهرداری‌ها باید هزینه تولید مسکن را کاهش داد. با ارزان کردن زنجیره تولید مسکن، می‌توان تا ۴۰ درصد هزینه ساخت را کاهش داد. اکنون هزینه زیادی در تولید مسکن، خرج مجوزها و کارهای اداری می‌شود. با انبوه‌سازی مسکن و صنعتی‌سازی می‌توان قیمت مسکن را کاهش داد.»
وی همچنین در دولت مردم و خانواده خود این نکته را هم مدنظر قرار داده است که «دولت باید در زمینه احتکار زمین مقتدرانه وارد شود و برای آن کاربری ایجاد کند و این زمین‌ها باید با تشکیلات توسعه گر وارد فرایند تولید شوند.»
قاضی زاده هاشمی که اشاره به افزایش و کاهش نرخ تورم مسکن از سال 1400 تا 1403 نمی کند، آنطور که باید و شاید و در قامت یک کاندیدا به دنبال حل مشکل مسکنی مردم نیست و برنامه ای برای ساماندهی بازار مسکن در کشور ندارد.
تحلیل های اقتصادنیوز نشان می دهد قاضی زاده هاشمی به طور کلی 23 بار از واژگان مسکن و زمین در سخنان خود استفاده کرده است.
سعید جلیلی
واکاوی اقتصادنیوز از وعده های مسکنی و تبلیغاتی سعید جلیلی حکایت از آن دارد که جلیلی در مقایسه با دیگر نامزدهای ریاست جمهوری دغدغه کمتری در خصوص مسکن دارد، در 18 روز گذشته تاکنون که از تبلیغات و سفرهای استانی کاندیداها می گذرد جلیلی در خصوص مهمترین جزو سبد خانوار ایرانیان برنامه چندانی ارائه نداده است.
بر اساس گزارش اقتصادنیوز، جلیلی درباره اختصاص زمین برای ساخت مسکن در کشور گفته است: «در کشور کمبود زمین نداریم؛ مشکل انحصار و تبعیض در زمین است. 330 هزار هکتار می تواند برای ساخت مسکن قرار بگیرد.» وی همچنین بر این باور است که «نگاه به مسکن وقتی نتیجه می دهد که از آمایش سرزمینی استفاده کنیم و شاهد این هستیم که قیمت‌ها در تهران بسیار بالاست در حالی که قیمت ساخت همان خانه هزینه مشخصی دارد و حالا هزینه زمین است که چندین برابر دیگر شهرهاست. در برنامه هفتم اجازه داده شده است که بر اساس وسعت سرزمینی که دو دهم درصد یک شهر بزرگ است می‌توانیم به مسکن اضافه کنیم.»
دبیرکل شورای امنیت دولت نهم و دهم(از 1386 تا 1392) به تنها کارنامه خود در خصوص ساخت مسکن اینطور اشاره کرده است: «تجربه کار با آمریکای لاتین را داشتیم و این منجر به صادرات بسیاری شد از جمله صادرات تراکتور و صدور خدمات فنی و مهندسی و ساخت مسکن و صادرات دیگر هم شکل گرفت.»
گزارش اقتصادنیوز حاکی از آن است که بیشترین تکیه جلیلی در تبلیغات ریاست جمهوری به موارد غیرمسکنی اختصاص دارد.
وی همچنین به طور کلی 14 بار در خصوص مسکن و زمین سخنرانی و وعده های خود را مطرح کرد. او در خصوص مسکن مهر که از دستاوردهای دولت احمدی نژاد سخنی به میان نیاورد.
مصطفی پورمحمدی
مصطفی پورمحمدی دیگر نامزد انتخابات ریاست جمهوری، به موضوع مسکن اینطور پرداخت که «برای تامین مسکن باید درآمد ۴۰ یا ۵۰ سال را صرف کرد. بعد از مسکن هزینه‌های بسیار سنگینی ایجاد شد.»
وی که مدتی ریاست سازمان بازرسی را بر عهده داشت به تنها عملکرد خود در حوزه مسکن و در این پست سازمانی اشاره کرده و گفته بود: «در سازمان بازرسی پرونده بزرگی برای مسکن مهر ساختم، مسکن مهر را با برنامه‌ای جدید و درست باید مجدد راه اندازی کنیم.»
نامزد چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری همچنین در حوزه دفاع از عملکرد دولت احمدی نژاد در زمینه ساخت مسکن مهر، پای انصاف را به میان کشیده و یادآوری کرده است: «در همه مراحل باید انصاف داشته باشیم و طوری در مورد گذشتگان قضاوت کنیم که آیندگان درباره ما قضاوت کنند، برای نمونه برخورد با دولت نهم است که خود من نیز در آن حضور داشتم. اقدامات موثری همچون هدفمندی یارانه‌ها، سهام عدالت، مسکن مهر انجام شد که دستاوردهایی بود که به محقق شد و باید انصاف داشته باشیم.»
چنین به نظر می رسد پورمحمدی هم مانند سعید جلیلی به ریسمان ارائه برنامه های کلی چنگ زده و با این جمله که «وام‌های هدایت شده دقیق برای افرادی که می‌خواهند مسکن تولید کنند، می تواند تاثیرگذار شود. بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی خالی با متراژ ۱۵۰متر به بالا در کشور وجود دارد که از آنها استفاده نمی شود.» هیچ طرح و افق روشنی برای مسکن دار کردن ایرانیان در صورت به دست آوردن کرسی ریاست جمهوری ندارد.
مصطفی پورمحمدی بر اساس تحلیل محتوای اقتصادنیوز در طول این 18 به طور کلی 9 بار مسکن و مسکن مهر را بر زبان آورد.
محمدباقر قالیباف
محمدباقر قالیباف که 12 سال شهردار تهران بود و این روزها در کسوت نماینده مجلس از خانه ملت مرخصی انتخاباتی گرفته است، در خصوص ساخت مسکن و در مقایسه با دیگر کاندیداها برنامه هایی ارائه داد که البته این برنامه ها مستلزم دست به دست دادن امکانات و شرایط سخت و دشوار است و در صورتی که راهی پاستور شود با جمع این برنامه ها شاید بتواند جامه عمل به وعده های مسکنی خود بپوشاند.
در این 18 روز، قالیباف در طرح های مسکنی خود گفته است: «با اصلاح اولویت بندی‌های ملی و منطقه‌ای در سطوح مختلف، مشکلات موجود کشور از جمله ناترازی‌ها، مسائل خودرو، بودجه، مسکن و ... را حل کنیم.»
وی که درد دل ایرانیان را شناخته است، به مردم این قول را هم داده است که « به شما مردم عزیز قول می‌دهم در حوزه مسایل معیشتی، سلامت و مسکن، می دانم درد را در این حوزه به کجا ببریم.»
به گزارش اقتصادنیوز، قالیباف با این حال نقدی هم به عملکرد دولت های گذشته از ابتدای انقلاب تاکنون در حوزه مسکن کرده و گفته بود: «توقف میلیون‌ها نفر پشت کنکور و بعد از آن مشکلات مسکن و ازدواج حل نشد.»
نامزد چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری بر اساس قانون برنامه هفتم توسعه این وعده را داده که «طبق این قانون و بر اساس توجه به مسکن، می توان به زوج‌های جوان درآغاز ازدواج واحدهای کوچک ۷۵ متری پیش بینی کنیم.»
گزارش اقتصادنیوز نشان می دهد محمدباقر قالیباف به طور کلی 13 بار واژه مسکن و یک بار واژه زمین را به کار برده است.
مسعود پزشکیان
به گزارش اقتصادنیوز، داده کاوی اقتصادنیوز از سخنان مسعود پزشکیان در حوزه مسکن حاکی از آن است که او فقط به نقد عملکرد دولت های گذشته در حوزه ساخت مسکن پرداخته است.
وی در طول این 18 روز که از تبلیغات انتخاباتی می گذرد،با نقد مسکن سازی یا بی خانه ماندن مستاجران، گفته است: «کارمندان دیگر نمی توانند راحت زندگی کنند. خانه نمی توانند اجاره کنند. مگر قرار نبود یک میلیون مسکن بسازیم در حالی که ۳۰۰ هزارتا هم درست نشده است. قانون نوشته‌اند مسکن‌هایی که خالی هستند پیدا کنند. کد ملی محل وجود داشته باشد، نیازی به گشتن نداریم.»
بر اساس تحلیل محتوای اقتصادنیوز، مسعود پزشکیان به طور کلی چهار بار در خصوص کلید واژه زمین سخن به میان آورده است که در جدول اقتصادنیوز کمترین صحبت را درباره مسکن به زبان آورده است.
علیرضا زاکانی
علیرضا زاکانی، شهردار تهران و نامزد چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری در مقایسه با دیگر کاندیداها و رقبای خود بیشترین سخنان را در خصوص مسکن بر زبان آورده است. او در بسته ای که در سخنان خود برای مسکن دار کردن هموطنان خود رونمایی کرده، اینطور گفته است: «مشکل مسکن را به کمک خود مردم حل می کنیم؛ ۵۰۰ همت می‌تواند به این بخش منتقل شود.»
وی درباره بسته حمایتی مسکنی خود هم در جایی گفته بود: «تدوین بسته سبک زندگی با سیاست های رفاهی ناظر به یارانه‌ها و توزیع عادلانه آنها، معیشت، ناظر به مسکن، اشتغال و سلامت است. همچنین بسته پنجم برنامه هایم درباره مسکن و شهرسازی است.»
زاکانی به راهکاری در خصوص حل مشکل مسکن در سبد خانوار به ارائه یک طرح پرداخت و گفت: «از طریق ظرفیت‌های واگذاری زمین و هم از طریق ساماندهی بافت فرسوده و پلاک‌های ناکارآمد ظرف پنج سال می‌توان مشکل مسکن را حل کرد.»
علیرضا زاکانی در جدول تحلیل محتوای اقتصادنیوز اما بیش از سایر کاندیداها در خصوص مسکن و برنامه های مسکن خود صحبت کرد و در این 18 روز 37 بار کلید واژه مسکن و یک بار کلید واژه مسکن مهر را به کار برد.
به گزارش اقتصادنیوز، زاکانی با ذکر تجربه های ساخت مسکن از زمانی که تصدی گری شهرداری تهران را بر عهده گرفته است(ابتدای دولت شهید رئیسی تا زمان آغاز فعالیت دولت انتقالی)در سخنان انتخاباتی و تبلیغاتی خود گفته است: «در حوزه مسکن با تجربه بسیار خوبی که در شهرداری تهران به دست آورده‌ام، برنامه‌ها و ایده‌های خوبی در سراسر کشور دارم. به عنوان مثال، ساخت ۲۰۳ هزار واحد مسکونی در تهران توسط شهرداری تهران آغاز شده است.»
زاکانی در میانه سخنرانی انتخاباتی و مسکنی خود به وعده های مسکنی دولت شهید رئیسی نیز اشاره کرده و گفته بود: «ناظر بر مسکن چهار میلیون وعده داده شده بود.» علاوه بر این، شهردار تهران همچنین در خصوص آخرین جلسه مسکنی شهید رئیسی هم خاطرنشان کرده بود که «جلسه قبل از شهادت آیت الله رئیسی میان ۲ نفر اختلاف شد ناظر به تأمین اعتبار برای مسکن که بافت های فرسوده را پیشنهاد دادم تا طرح های ملی به این سمت سوق یابد.»
به گزارش اقتصادنیوز، زاکانی که در دولت شهید رئیسی به منصب شهرداری تهران رسید، دغدغه خانه دار کردن ایرانیان را بیش از سایر رقبا در طول این 18 روز بر زبان جاری و ساری ساخت.
گواه این مطلب اینکه او در یکی از سخنرانی های خود گفته بود: «امروز داشتن مسکن به یک آرزو تبدیل شده و ۴۱ درصد سبد خانوار را مسکن و امورات مرتبط به خود اختصاص داده است.»
بر اساس جدول اقتصادنیوز، زاکانی تنها نامزدی بود که 37 بار کلید واژه مسکن و یک بار کلید واژه مسکن مهر را به کار برد و در کل بیش از سایر نامزدهای ریاست جمهوری در خصوص مسکن سخن به میان آورد.
به گزارش اقتصادنیوز، مسکن بیش از چند دهه است که شاه کلید مشکلات ایرانیان محسوب می شود و دولت شهید ابراهیم رئیسی که با دغدغه حل مشکلات مسکنی روی کار آمد وعده ساخت چهار سال چهار میلیون مسکن را مطرح کرد. با این حال به نظر می رسد نماینده این دولت در جمع 6 کاندیدا یعنی امیرحسین قاضی زاده کمترین برنامه و زاکانی به عنوان دیگر نماینده دولت سیزدهم نیز بیشترین طرح و شعار را در برنامه های خود گنجانده اند.
بررسی تورم سالانه مسکن از سال 1400 تا 1403
حال باید دید با توجه به اینکه در ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم در مردادماه 1400 نرخ تورم مسکن در مردادماه و در زمان انتقال دولت دوازدهم به سیزدهم 74.9 درصد بود، در طول این سه سال نرخ تورم سالانه مسکن به چند درصد رسید و چه افت و خیزهایی پشت سر گذاشت.
بر این اساس، نرخ تورم سالانه مسکن مردادماه 1400 روی عدد 74.9 درصد رسیده بود تا خردادماه 1401 روند کاهشی داشت و به 26.4 درصد رسید. تحلیل های اقتصادنیوز نشان می دهد تورم سالانه از تیرماه 1401 با درصد 27.1 باز روند صعودی به خود گرفت و تا پایان بهمن ماه 1402 نیز به 77.8 رسید.
به گزارش اقتصادنیوز، مهلت نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری برای سر دادن شعارها و ارائه طرح های مسکنی خود در مناظرات و میزگردهای اقتصادی به پایان رسیده است و فقط سه روز مهلت دارند نسبت به قانع کردن مردم برای آمدن به پای صندوق های رأی اقدام کنند و طرح های مسکنی خود را با بهترین شکل ممکن ارائه دهند.
