تقلای پاکستان برای نزدیکی به چین/ پکن تغییر رویه داد؛ اسلام آباد از رونق افتاد؟

به گزارش اقتصادنیوز، شهباز شریف نخست وزیر پاکستان در جریان سفرش به چین نه تنها با رهبران چین  دیدار داشت بلکه با اعضای جامعه تجاری این کشور در مجمع تجاری پاکستان و چین 2024 در شنژن ملاقات کرد.او در این سفر پیام روشن و محکمی مبنی بر تعهد به کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) ارسال کرد. نظرات شریف در مورد  این کریدور مورد استقبال چینی ها قرار گرفت. با این حال، اهمیت سفر او فقط منوط به انتقال تعهد پاکستان به  کریدور نبود، بلکه متقاعد کردن میزبانان هایشان در مورد عزم پاکستان برای رسیدگی به دو نگرانی مهمی بود که چین به طور مداوم مطرح می کرد - یعنی ثبات و امنیت در پاکستان. بی ثباتی سیاسی در پاکستان بر مشکلات اقتصادی این کشور افزوده و وضعیت امنیتی رو به وخامت در داخل پاکستان درخشش این بازیگر را به عنوان «گل سرسبد» کمربند و جاده چین (BRI) تحت تاثیر قرار داده است.

پشت پرده تردید های چین

این مسائل در بیانیه مشترک چین و پاکستان در سال 2024 که در پایان سفر شریف در اوایل ژوئن منتشر شد، به‌طور برجسته ظاهر گشت. به نوشته نشریه دیپلمات دو گزاره «ثبات» و «امنیت» برای اولین بار توسط وزیر امور خارجه وقت چین، «کین گانگ» در جریان سفرش به پاکستان در ماه می 2023 مطرح شد. سفر او تقریباً یک سال پس از آن صورت گرفت که شهباز شریف جایگزین عمران خان شد. به باور ناظران ثبات پیش نیاز برای توسعه است در حالی که امنیت پایه و اساس قدرت و شکوفایی یک کشور است. در همین راستا «کین گانگ»علناً مقامات پاکستانی را با "توصیه دوستانه" برای ایجاد اجماع بین خود و ایجاد ثبات و توسعه در کشور مورد انتقاد قرار داد.پس از این دیدار ، آشوب های سیاسی بیشتری در پاکستان با دستگیری خان و شورش در سراسر کشور به وجود آمد که اکنون توسط مقامات به عنوان "روز تاریک" نامیده می شود. علیرغم روایات چینی مبنی بر ادامه حمایت از کریدور، به نظر می رسد بی ثباتی سیاسی و مسائل امنیتی در داخل پاکستان بر روابط بین هر دو کشور تأثیر گذاشته است.

چین و پاکستان روابط خود را در قاب شراکت و همکاری استراتژیک توصیف می کنند. برای پاکستان، چین سنگ بنای سیاست خارجی این بازیگر است. با این حال، به نظر می رسد چین دیدگاه خود را در مورد روابط با پاکستان تغییر داده ، همانطور که از بیانیه مشترک 2023 به بعد مشهود است.چین در بیانیه های مشترک سال 2018 و 2022 روابط با پاکستان را "بالاترین اولویت چین در سیاست خارجی" توصیف کرد. اما در بیانیه مشترک سال 2023، و همچنین در بیانیه سال 2024 که در اوایل این ماه منتشر شد، روابط چین و پاکستان برای پکن تنها به عنوان "اولویت در روابط خارجی آن" توصیف شده است. صفت «بالاترین» برای توصیف اولویت پاکستان در روابط خارجی چین در اظهارات اخیر حذف شده است.به باور ناظران؛چین ممکن است تصمیم گرفته باشد روابط با پاکستان را از "بالاترین اولویت" به "اولویت" در روابط خارجی خود کاهش دهد. شاید این بازتابی باشد از این که چگونه، 10 سال پس از انتخاب پروژه کریدور به عنوان برنامه شاخص کمربند و جاده، چین اکنون روابط خود با پاکستان را مورد بازنگری قرار داده است.

اسلام اباد توپ را در زمین افغانستان انداخت

تغییرات دیگری که در بیانیه مشترک 2024 در مقایسه با بیانیه های مشترک قبلی مشاهده می شود، مربوط به امنیت است، مانند اشاره به حمله انتحاری به مهندسان چینی که در پروژه سد داسو کار می کنند. این رویکرد نشان دهنده نگرانی جدی چین از مقررات امنیتی پاکستان برای شهروندان خود در داخل پاکستان است.پاکستان پس از حمله 2024 بیشام که در آن پنج مهندس چینی از جمله یک زن کشته شدند، برای اولین بار مقامات امنیتی و افسران پلیس مسئول امنیت کاروان مورد حمله را اخراج کرد. گفته می‌شود که پس از حمله انتحاری اخیر، چین پاکستان را برای انجام یک عملیات نظامی گسترده علیه گروه های رادیکال تحت فشار قرار داده است.در حالی که چین ممکن است بر ستیزه‌جویی در داخل پاکستان متمرکز باشدشواهد نشان می دهد پاکستان بیشتر نگران تحولات افغانستان است، به همین دلیل در بیانیه مشترک 2024 مسئولیت ها بر دوش طالبان افتاد و از این گروه خواسته شد تا اجازه ندهد رادیکال ها و تروریستی ها از خاک این سرزمین برای فعالیت تروریستی استفاده کند.چنین رویکردی منعکس کننده نگرانی های امنیتی اخیر پاکستان در مورد حوادث تروریستی است که در داخل افغانستان برنامه ریزی شده و در خاک آن انجام شده است - از جمله حملات به اتباع چینی.

به نظر می رسد برخی از پروژه های  مرتبط با کریدور که در بیانیه مشترک 2024 ذکر شده اند، دستخوش تغییرات جزئی شده اند. به پروژه راه آهن ML-1  اشاره شده ، اما اشاره ای به طرح راه آهن دایره ای کراچی که در بیانیه مشترک 2022 به عنوان یک نیاز فوری ذکر شده، وجود ندارد. برخی پیشرفت در پروژه ML-1 تحت رهبری شریف را اندک می دانند آن هم در شرایطی که چین تنها با پیشبرد فاز اول موافقت کرده است. شرکت بیمه دولتی چین که بیمه اجباری پروژه های بزرگ  کریدور را تایید می کند، نگرانی خود را در مورد بدهی های پرداخت نشده پاکستان به شرکت های برق چینی که در این کشور ذیل پروژه کریدور کار می کنند، نشان داده است. نگرانی های مالی آنها در مورد پروژه های فعلی تا حدودی به توضیح پیشرفت کند پروژه گران قیمت ML-1 و اینکه چرا بیانیه مشترک 2024 در باب پروژه بزرگ جدید  کریدور سکوت کرده، کمک می کند. با افزایش بحران بدهی پاکستان که مانع رشد این کشور است، پروژه های جدید و پرهزینه باید در صف انتظار بمانند.

در بیانیه مشترک 2024، اولویت سرمایه‌گذاری شخص ثالث در حوزه هایی چون کشاورزی، فناوری اطلاعات، صنعت، علم و فناوری حفظ شده‌اند، اما نفت و گاز تعریف شده در بیانیه مشترک 2022 با معدن جایگزین شده است. آنچه نیز قابل توجه است، تضمین دولت چین برای تشویق شرکت های چینی برای سرمایه گذاری فعال در پروژه های نفت و گاز دریایی پاکستان است. به طور مشابه، دولت چین قول داد که شرکت های چینی را برای سرمایه گذاری در مناطق ویژه اقتصادی پاکستان تشویق کند، با این احتیاط که این پروژه ها اصول بازار و تجاری را رعایت می کنند. به عبارت دیگر، چنین سرمایه‌گذاری‌هایی صرفاً تجاری خواهد بود و هیچ امتیاز خاصی برای پاکستان ندارد.