دو قطبی کرونا و بایدن در صادرات ایران
به گزارش اقتصادنیوز بررسی ها نشان می دهد که سال 99 را می توان به از لحاظ روابط تجاری بین المللی، به نیمه کاملا متفاوت تقسیم کرد. ارزش صادرات و همچنین ارزش واردات اقتصاد کشور در نیمه نخست سال گذشته در قیاس با نیمه دوم سال بسیار پایین تر بوده است. به عبارت ساده تر در نیمه دوم سال 99 از فشار بر روی گلوگاه های تجاری ایران کم شده و کشور توانسته است میزان مبادلات خود را با جهان افزایش دهد. مسئله کرونا و همچنین تحولات ایجاد شده در معادلات بین المللی به ویژه در ایالات متحده آمریکا و پیروزی بایدن، می تواند ار دلایل وقوع این مسئله باشد که در ادامه گزارش به بررسی دقیق تر این موضوعات پرداخته شده است. علاوه بر این ارقام گمرک کشور نشان می دهد که میزان واردات ماهانه در بیشتر ماه های سال گذشته بیشتر از ارزش صادرات غیر نفتی کشور بوده است.
حجم صادرات غیر نفتی در سال 99
کل حجم صادرات اقتصاد ایران در سال گذشته، 34 میلیارد و 998 میلیون دلار برآورد شده است. این رقم صادرات بدون احتساب نفت بوده و شامل کالا، خدمات، میعانات گازی و فراورده های پتروشیمی است. به طور متوسط درهر ماه از سال 99 حدود 3 میلیارد و 916 میلیون دلار ارزش صادرات کشور بوده است.
میزان صادارت کشور در ماه های ابتدایی سال 99 بسیار در ارقام پایینی فرار داشت. به طوری که در فروردین ماه تنها 1.6 میلیارد دلار ارزش صادرات غیر نفتی کشور بود. در ماه بعدی وضعیت بهبود یافت و این رقم به حدود 2 میلیارد و 648 میلیون دلار رسید. از خرداد ماه تا شهریور نیز ارزش صاردات اقتصاد کشور بین 2 تا 2.5 میلیارد دلار قرار داشت.
جهش صادرات در مهر ماه
در مهر ماه سال گذشته شاهد افزایش چشم گیر ارزش صادرات در کشور بودیم، به طوری که رقم صادرات از 2.6 میلیارد دلار در شهریور با رشد بالغ بر 73 درصدی، به رقم 4 میلیارد و 672 میلیون دلار در مهر ماه رسید. در ماه بعدی این رقم کاهش یافت به حدود 3.2 میلیارد دلار رسید. در تمامی ماه های نیمه دوم سال هیچگاه ارزش صادرات غیر نفتی اقتصاد ایران به جز دی ماه، به پایین تر از 3 میلیارد دلار نرسید. به عبارت دیگر به طور کلی در تمامی ماه های نیمه دوم سال میزان صادرات اقتصاد ایران بیشتر از نیمه اول سال 99 بوده است.
کرونا و تحریم؛ دو لبه قیچی برای صادرات ایران
پایین بودن میزان صادرات کشور در نیمه نخست و ماه های ابتدایی سال 99 را می توان ناشی از دو علت عمده دانست؛ تحریم و کرونا. با شیوع ویروس کرونا و وارد رکود شدن اکثر اقتصاد ها، تقاضای جهانی به حد چشمگیری کاهش یافت. همین امر موجب تا با کاهش تقاضا، عرضه جهانی نیز وارد رکود شود. ایران نیز از این ماجرا مستثنا نبوده، و اقتصاد ایران با کاهش در صادرات مواجه گشت. از سمتی نیز تحریم ها باعث شده بود تا بسیاری از کشور ها با ایران مبادله تجاری نداشته و این موضوع نیز کاهش میزان صادرات ار دو چندان کرد.
اقتصاد ایران در انتظار؛ بایدن یا ترامپ
هرچه به انتخابات آمریکا نزدیک تر شد گمانه زنی ها درباره نتیجه این انتخابات بیشتر می شد. در داخل بیشتر گمان بر بیرون آمدن نام ترامپ از صندوق ها بود، و همین امر باعث گردید تا تورم انتظاری به اوج خود برسد. بر همین اساس شاهد افزایش شدید قیمت در بازار ارز و سکه و همچنین بازار های دارایی در مهر ماه بودیم، که در نتیجه بالاترین تورم ماهانه سال 99 در مهر ماه رخ داد.
اما روند فضای بین المللی به مانند داخل کشور پیش نمی رفت. بر خلاف داخل ایران در سایر کشور ها شانس بیشتری را برای پیروزی بایدن قائل بودند. همچنین کشور ها گمان می کردند با سر کار آمدن یک دولت دموکرات در ایالات متحده فشار اقتصادی بر ایران کم شده و تجارت با آن آسوده تر خواهد شد. از آمار ها این چنین بر می آید که از شهریور ماه بسیاری از کشور ها معاملات تجاری خود را با ایران آغاز کرده و این موجب گشت تا در مهر ماه با افزایش ارزش صادرات کشور رو به رو شویم.
هرچند آرام شدن کرونا در جهان و کنار آمدن اقتصاد های جهانی با این اپیدمی نیز در افزایش صاردات ایران بی اثر نیست. به بیان دیگر با کم رنگ شدن شوک کرونا به اقتصاد ها، کشور ها توانستند خود را با شرایط جدید وفق دهند و همین موضوع باعث شد تا تقاضا جهانی از رکود خارج شود.
ارزش واردات در سال 99
کل حجم واردات به اقتصاد ایران در سال گذشته 38 میلیارد و 893 میلیون دلار برآورد شده است. علی رغم فراز و فرود های ارزش واردات ماهانه در طول سال 99، میتوان روندی افزایشی را برای واردات به داخل کشور در سال گذشته متصور شد. به طوری که در ابتدای سال میزان واردات حتی به 2 میلیارد دلار هم نمی رسید اما ارزش واردات در اسفند ماه به 4 میلیارد و 572 میلیون دلار رسید. این رقم بالاترین میزان واردات ماهانه در سال گذشته است. ارزش ماهانه واردات در چهار ماه آخر سال، از تمامی ماه های ابتدایی سال بالاتر است. همانگونه گفته کم رنگ شدن تحریم ها و کرونا باعث کاهش فشار از گلوگاه های تجاری ایزان شد، به همین سبب واردات در ماه های نیمه دوم سال نسبت نیمه نخست بالا تر است.
تراز تجاری ایران در 99؛ نزدیک به منفی 4 میلیارد دلار
در سطور بالا گفته شد میزان کل ارزش صادرات غیر نفتی در سال 99، 34 میلیارد و 998 میلیون دلار و ارزش واردات 38 میلیارد و 893 میلیون دلار بوده است. بر اساس این اعداد، تراز تجاری یا خالص صادرات (بدون نفت) اقتصاد ایران در سال 99 حدود منفی 3 میلیارد و 895 میلیون دلار برآورد می شود.
تراز تجاری در شاخص ماهانه نیز از 12ماه، 10 ماه منفی بوده است. به بیان دیگر 10 ماه از سال 99 میزان واردات ماهانه بیش از ارزش صادرات(بدون نفت) به ثبت رسیده است. تنها در ماه های مهر و آبان خالص صادرات مثبت بوده است. مثبت شدن خالص صادرات در این دوماه را می توان متأثر از افزایش چشمگیر ارزش صاردات در مهر ماه دانست. در کل می توان گفت اقتصاد ایران در سال گذشته بیش از اینکه به اقتصاد جهانی فروشنده باشد، خریدار بوده است.
