حذفی‌های سفره خانوار
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از روزنامه اعتماد نوشت: ««افزایش قیمت کالایی به خصوص»، «حذف کالا از سفره غذایی خانواده‌ها» یا «زنگ خطر حذف کالای اساسی از سبد مصرفی خانواده‌ها» تنها قسمتی از اخباری است که در چند سال اخیر منتشر می‌شود و همگی نیز بر فقیرترشدن، مصرف کمتر مواد غذایی و از همه مهم‌تر حذف اقلام اساسی مورد نیاز بدن تاکید دارد. همه «حذفیات» سفره غذایی خانواده‌ها نیز به آهستگی و البته مستمر رخ می‌دهد. یک روز گوشت گران می‌شود و هر خانواده سعی می‌کند با کم‌کردن مصرفش، به هر سختی آن را در سفره خود نگه دارد تا زمانی که به قیمتی برسد که عملا امکان مصرف آن برای اقشار خاص وجود نداشته باشد. روز دیگر قیمت لبنیات سر به فلک می‌کشد و هر دبه ماستی که تا ماه گذشته ۲۰ هزار تومان در مغازه‌ها به فروش می‌رسید، با قیمت جدید ۵۰ هزار تومان به مشتری عرضه شود. شاه‌کلید همه این افزایش قیمت‌ها نیز سیاست‌های غلطی است که قرار بود روزی حمایتگر طبقه متوسط و اقشار آسیب‌پذیر باشد اما در نهایت شد متوسط مصرف ماهانه ۵۸۳ گرم گوشت برای هر فرد؛ عددی که برای همه نیز یکسان نیست و بسیاری از خانواده‌ها شاید همین عدد را هر دو یا سه ماه مصرف کنند. لیست کالاهای اساسی که از سبد مصرفی اقشار آسیب‌پذیر حذف شده‌اند، هر روز طولانی‌تر می‌شود. روز گذشته نیز دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران از حذف تن ماهی خبر داده بود. به‌راستی طبقه متوسط و آسیب‌پذیر با کالاهای باقیمانده‌ای که از عهده خریدش برمی‌آیند، چه غذاهایی می‌توانند برای خود تهیه کنند؟ پاسخ محدود به چند غذا می‌شود که عمدتا با تخم مرغ پخته می‌شود یا انواع سوپ که در آن خبری از گوشت یا مواد غذایی مفید نباشد.
حذفیات ادامه‌دار
آخرین آمارهای مربوط به قیمت مواد غذایی و البته سرانه مصرف آن نشان از بدترشدن رفاه غذایی و کوچک‌شدن سفره معیشتی است. اگر چه برای فهمیدن این موضوع نیازی به آمارها نیست و تنها یک بار خرید از سوپرمارکت این واقعیت را عیان‌تر می‌کند. با استناد به داده‌های مرکز آمار در مرداد ماه قیمت هر کیلو گوشت گوسفند در بازه ۱۰۰ تا ۱۶۰ هزار تومان بود؛ در حالی که در بهمن این بازه ۹۲ تا ۱۳۱ هزار تومان اعلام شده بود. کنسرو ماهی تن نیز در زمستان سال ۹۹ در بازه ۲۰ تا ۲۷ هزار تومان قرار داشت که در مرداد سال جاری به ۲۴ تا ۳۰ هزار تومان رسید. برای ماست نیز همین اتفاق رخ داده؛ در دی ماه هر کیلو از آن تا ۱۵ هزار تومان قیمت‌گذاری شده بود که در مرداد به ۲۰ هزار تومان رسید. خبرها حاکی از آن است که قیمت پنیر نیز در ماه جاری افزایش ۳۸ درصدی داشته و بر اساس گفته‌های دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی «قیمت پنیر در بسته‌بندی‌های ۴۰۰ گرمی به ۲۰ هزار تومان رسیده است.» این در حالی است که در گزارش روز گذشته مرکز آمار درباره قیمت مواد غذایی هر بسته ۵۰۰ گرمی آن تا ۲۷ هزار تومان قیمت‌گذاری شده بود؛ با احتساب افزایش قیمت اخیر، در گزارش شهریور ماه مرکز آمار قیمت هر بسته ۵۰۰ گرمی به حداکثر ۳۰ هزار تومان می‌رسد.
قبلا چقدر کالا مصرف می‌شد و الان چقدر؟
۱۰ سال از روزهایی که قیمت هر کیلو برنج درجه یک ایرانی ۳ هزار و ۷۳۰ تومان، گوشت گوساله کیلویی ۱۷۵۰۰ تومان، مرغ کیلویی ۴۳۶۰ تومان و یک کیلو خیار هم ۱۰۷۰ تومان قیمت داشت، می‌گذرد. سالی که سرانه مصرف گوشت برای هر نفر ۱۳ کیلوگرم بود. بر اساس داده‌های رسمی سرانه مصرف گوشت در سال ۹۹ به ۷ کیلوگرم رسیده و پیش‌بینی می‌شود در سال جاری به ۶ کیلوگرم کاهش یابد. طی ۱۰ سال سرانه مصرف این کالا ۴۶ درصد افت داشته است. اما سایر کالاها نیز افت محسوسی در مصرف داشته‌اند. به عنوان مثال آبزیان نیز از ۴ کیلوگرم در سال ۹۰ به ۲ کیلوگرم در سال ۹۹ رسیده‌اند؛ کاهش ۵۰ درصدی. البته که کاهش سرانه مصرف تنها به محصولات گوشتی محدود نمی‌شود و لبنیات را نیز دربرمی‌گیرد. بر اساس گزارش مرکز آمار سرانه مصرف لبنیات در سال ۹۰ معادل ۱۲۷ کیلوگرم بود که در سال ۹۹ به ۱۰۶ کیلوگرم کاهش یافت. کاوه زرگران، رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران بر این باور است که کاهش‌های شدید در سرانه مصرف مواد خوراکی آن هم در یک دهه، زنگ خطر جدی را برای امنیت غذایی کشور به صدا درآورده است.
با باقی کالاها چه غذاهایی می‌توان پخت؟
گوشت، مرغ، ماهی، برنج و ... گران شده و برای خرید حتی چند گرم از آنها یارانه یک ماه نیز کافی نیست. خانواده‌های بسیاری زیر خط فقر زندگی می‌کنند و بر این اساس حتی افراد حاضر در دهک اول در هر ماه تنها یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان هزینه می‌کنند که شامل خورد و خوراک، پوشاک، وسایل خانه و حتی اجاره‌بها نیز می‌شود. این در حالی است که بر اساس گزارش مرکز آمار خرید یک سبد مشخصی از کالاها شامل یک کیلو ماست، شیر و پنیر پاستوریزه، ۲۵۰ گرم کره، یک شانه تخم مرغ، ۱۰ کیلوگرم برنج درجه یک ایرانی، یک کیلو حبوبات (عدس، نخود و لوبیا)، یک کیلو از گوشت‌های گوساله، گوسفندی و مرغ، یک کیلو شکر، چای و قند، روغن مایع و میوه‌ها و صیفی‌جاتی مانند یک کیلو سیب، پرتقال، خیار، گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی و پیاز در مرداد سال جاری به یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسید. مقایسه هزینه یک ماه خانواده‌های آسیب‌پذیر و خرید سبد معیشتی ساده، نشان می‌دهد که زندگی افراد حاضر در دهک‌های پایین هزینه‌های‌شان تا چه میزان سخت است و اگر سمت و سوی سیاستگذاران به بهبود وضعیت معیشتی و غذایی‌شان نباشد چه‌بسا هزینه‌های درمان نیز سربار آنها شود. عمده کالاهایی که در دسترس این افراد قرار دارد و با وضعیت مالی‌شان می‌توانند بخرند، تخم مرغ، مرغ و مقدار کمی نیز برنج، صیفی‌جات است. مصرف سیب‌زمینی در این خانواده‌ها بیشتر از سایرین است. پس عمده غذایی که می‌توانند با درآمد اندک و قیمت بالای مواد غذایی تهیه کنند، انواع کوکو و غذاهایی است که در آن از تخم مرغ استفاده شود؛ مانند املت و انواع سوپ. قیمت بالای مواد غذایی در کشور شرایط را برای همه سخت می‌کند. اگرچه که این سختی برای همه یکسان نیست اما آن چه در نهایت گریبان دولت را می‌گیرد، افزایش چتر حمایتی از طبقات فرودست است.»
