تراز تجاری ایران در سراشیبی /واردات اوج گرفت

به گزارش اقتصادنیو، بنا به آخرین آمار منتشر شده بانک مرکزی از تراز پرداخت ها، ارزش صادرات اقتصاد ایران در اردیبهشت امسال 4.8 میلیارد دلار بوده است، این در حالیست که در همین ماه ارزش واردات به داخل کشور نزدیک به 5.3 میلیارد دلار برآورد شده است.

بر این اساس تراز تجاری اقتصاد کشور پس از اینکه بعد از پنج ماه در فروردین مثبت شده بود، بار دیگر در دومین ماه سال 1401 منفی شد. بررسی ها نشان می دهد رشد واردات ماهانه در اردیبهشت ماه نسبت به فروردین بالغ بر 87 رصد رشد داشته است، این شاخص در بازه زمانی سال گذشته تنها حدود 33 درصد بوده است.

جهش واردات در حالی در اردیبهشت ماه رخ داده است که تقریبا از اوایل همین ماه شاهد افزایش در نرخ ارز بوده ایم. در این گزارش به بررسی تراز تجاری و همچنین ارزش صادرات و واردات شکل گرفته در اقتصاد ایران در 14 ماه گذشته پرداخته شده است.

نوسان صادرات در سال گذشته

بررسی ها نشان می دهد ارزش صادرات ماهانه غیر نفتی اقتصاد ایران در سال گذشته نوسانات زیادی داشته است. کمترین مقدار صادرات غیر نفتی سال 1400 در فروردین ماه به ارزش 2 میلیارد و 968 میلیون دلار رقم خورده است. در دو ماه بعدی با روند صعودی در افزایش صادرات مواجه بوده ایم و این رقم در خرداد ماه به بالغ بر 4.3 میلیارد دلار رسید، این رقم بالاترین مقدار صادرات غیر نفتی در شش ماهه نخست سال بوده است.

اما از خرداد ماه بار دیگر روند نزولی در ارزش صادرات شکل گرفت. لازم به ذکر است رقم صادرات با احتساب میعانات گازی است. بالاترین مقدار صادرات غیر نفتی کشور در سال گذشته در مهر ماه به ارزش 5 میلیارد و 268 میلیون دلار رخ داده است، حجم صادرات انجام شده در این ماه بالغ بر 15 میلیون تن بوده است. به مانند روند قبلی باز هم صادرات در روند نزولی قرار گرفت و در دی ماه به 3.6 میلیارد دلار رسید.

افزایش صادرات در اردیبهشت 1401

رقم صادرات غیر نفتی از حدود 4.7 میلیارد دلار در بهمن ماه به 5 میلیارد و 103 میلیون دلار در اسفند ماه رسید. به بیان دیگر در ماه پایانی سال ارزش صادرات غیر نفتی کشور حدود 400 میلیون دلار افزایش یافت. اما این روند صعودی نتوانست در سال جدید نیز تداوم داشته باشد و این رقم در فروردین ماه 1401 به رقم 3.7 میلیارد دلار رسید. این رقم در حدود میزان صادرات دی ماه سال گذشته بوده است. ارزش صادرات غیر نفتی به طور کلی معمولا در ابتدای سال با یک کاهش مواجه مواجه می شود که ای رخداد در سال جاری نیز تکرار شد. اما رقم صادرات فروردین 1401 در مقایسه با فروردین 1400 به شکل قابل توجهی بالاتر بوده است.

ارزش صادراتی غیر نفتی ماهانه کشور با بالغ بر 1.1 میلیارد دلار افزایش نسبت به فرورین، به رقم 4 میلیارد و 817 میلیون دلار رسیده است. به بیان دیگر صادرات ماهانه در دومین ماه از سال جاری نسبت به فروردین حدود 30 درصد افزایش یافته است، بررسی ها نشان می دهد رشد این شاخص در بازه زمانی مشابه سال قبل تنها 13 درصد بوده است. از این حیث می توان عنوان کرد میزان وضعیت صادرات نسبت سال گذشته بهبود یافته است.

جهش بالای واردات در اردیبهشت

به غیر از یک نوسان مقدار واردات در ماه های مرداد و شهریور 1400، می توان گفت که روند واردات در سال گذشته صعودی و فزاینده بوده است، به گونه ای که میزان واردات ماهانه از 2.7 میلیارد دلار در فروردین ماه به 5.1 میلیارد دلار در بهمن ماه رسیده است.

بالاترین میزان واردات اقتصاد ایران در سال گذشته در شهریور ماه به ارزش 6 میلیارد و 490 میلیون تومان به ثبت رسیده است. همچنین کمترین مقدار نیز در مرداد ماه به ارزش 2 میلیارد دلار بوده است. 

رقم واردات در ماه پایانی سال 1400 به 6.4 میلیارد دلار رسید، بر این اساس افزایش مقدار واردات ماهانه در اسفند ماه نسبت به بهمن بالغ بر 1.3 میلیارد دلار بوده است. به مانند صادرات در شاخص واردات نیز در فروردین امسال با کاهش جدی در واردات مواجه بوده ایم، این شاخص در نخستین ماه سال جاری به 2 میلیارد و 824 میلیون دلار کاهش یافته است. 

ارزش واردات ماهانه با 2.4 میلیارد دلار افزایش نسبت به ماه نخست سال، به 5 میلیارد و 291 میلیون دلار رسیده است. به عبارت دیگر واردات ماهانه اقتصاد ایران در اردیبهشت بالغ بر 87 درصد افزایش یافته، چنانچه رشد واردات در همین بازه زمانی در سال 1400 را محاسبه کنیم متوجه جهش بالای واردات در سال جاری می شویم. رشد این شاخص در ماه دوم سال گذشته تنها 33 درصد برآورد شده است.پیش بینی می‌شود با توجه به افزایش نرخ در خرداد ماه، روند صعودی واردات در خرداد تکرار نشود.

تراز تجاری منفی است

تراز تجاری یکی از اصلی ترین اجزای تراز پرداخت ها است که تحلیل آن در اقتصاد کلان بسیار حائز اهمیت است، چراکه کسری یا مازاد تراز پرداخت ها بر روی بسیاری از متغیر های کلان اقتصادی تاثیر گذار است. از میان دوازده سال گذشته در پنج ماه میزان صادرات بیش از واردات بوده یا به بیان دیگر تراز تجاری ماهانه مثبت بوده است و در هفت ماه نیز میزان واردات بیش از صادرات بوده است. تراز تجاری اقتصاد ایران در سال گذشته منفی 4 میلیارد و 482 میلیون دلار برآورد شده است. 

یکی از عمده ترین دلایل کاهش صادرات در ماه های پایانی 1400، کاهش رشد تولید کالا های واسطه در کشور بوده است، به گونه ای که میانگین رشد ماهانه تولید کالا های واسطه ای در شش ماهه دوم سال گذشته منفی برآورد شده است. با توجه به اینکه کالا های واسطه ای عموما کالا های صادراتی اقتصاد ایران هستند، کاهش رشد تولید در اینگونه اقلام به معنی کم رونق شدن صادرات است. بررسی ها نشان می‌دهد در فروردین ماه امسال مانند فروردین 1400 تراز تجاری مثبت بوده است.

تراز تجاری بار دیگر منفی شد

تراز تجاری که در نخستین ماه سال به شکل مناسبی مثبت به ثبت رسیده بود با جهش واردات در اردیبهشت ماه برای بار دیگر منفی شد. به بیان دیگر در دومین ماه از بهار 1401 میزان واردات در اقتصاد ایران 474 میلیون دلار بیشتر از صادرات غیر نفتی بوده است که نسبت به مقدار همین شاخص در ماه مشابه سال قبل حدود 100 میلیون دلار بیشتر بوده است.

تراز تجاری در حالی در اردیبهشت ماه مثبت بوده است که تقریبا از اوایل این ماه شاهد افزایش در قیمت دلار بوده ایم. با وجود اینکه جهش اصلی نرخ ارز در روزهای پایانی اردیبهشت ماه و آغازین خرداد بوده است، باز هم انتظار نمی رفت که با این جهش در واردات مواجه شویم. چنانچه در ماه های آتی علی رغم افزایش بالای نرخ ارز شاهد مثبت شده تراز تجاری نباشیم، می توان گفت که صادرات و واردات اقتصاد ایران بی کشش یا کم کشش است.