جای خالی اقتصاد هوشمند

 علم اقتصاد درباره چگونگی انتخاب برای ایجاد رفاه صحبت می‌کند. اینکه چطور می­توان از منابع محدود، نیازهای نامحدود را به صورت بهینه مدیریت کرد. هر کشوری برای خود منابع درآمدی دارد؛ در گذشته منابع طبیعی مانند نفت و گاز مطرح بود و امروز دانش و هوشمندی جزو برترین منابع و درآمد است. افرادی در برنامه­ریزی­های اقتصادی موفق­ترند که دید گسترده و کلان و نگاه بلند مدت دارند. نمونه ساده این نگاه بلند مدت خرید کالای با کیفیت هر چند با قیمت بیشتر است.

اقتصاد از مهمترین علوم برای اداره یک مملکت است و در صورتیکه تخصص و تجربه در تصمیم­گیری­ها دخیل نباشد، خسارت‌های جبران‌ناپذیری را وارد می­کند که ممکن است آثار سوء آن تا مدت­ها باقی بماند. نمونه کوچکی از گزاره­ها به اینصورت است که اگر افزایش نقدینگی همراه با تولید کالا و خدمات نباشد، به افزایش قیمت و تورم منجر می‌شود حالا اگر تصمیم­گیرنده بدون توجه به شرایط نقدینگی را افزایش دهد نه تنها بهبودی حاصل نمی­کند بلکه به تورم دامن می­زند.

اقتصاد شاخص­های متعددی دارد که اهم آن سه شاخص تورم، بیکاری، تولید ناخالص داخلی(GDP) است. حال این سوال مطرح می‌شود که نقش سیستم مالی در اقتصاد چیست؟ در واقع سیستم­های مالی کمک به تجهیز منابع برای مصارف در سرمایه­گذاری مولد جامعه می‌کنند.

اقتصاد دیجیتال

اقتصادی که در آن هسته مبتنی بر فناوری­های دیجیتال با رویکردهای جدید پلتفرمی و نگاه اکوسیستمی است، محوریت داده و نوآوری است و سرمایه­های فکری ارزش آفرین هستند را اقتصاد دیجیتال می­خوانند. مواردی مانند اقتصاد پلتفرمی، اقتصاد اشتراکی و اقتصاد گیگ در این عصر توسعه پیدا کردند. فناوری­های نوین و خط­شکن نیز قوانین بازی اقتصاد را برهم ­زدنند. فناوری بلاک­چین و تولد رمزارزها نمونه­ای از آن­هاست. دیلویت معتقد است ستون فقرات اقتصاد دیجیتال ارتباط و پیوستگی افراد، سازمان­ها و ماشین­هاست که فناوری­های توانمندسازی مانند اینترنت اشیاء در آن دخیلند.

در گذشته اقتصادی پیشتاز بود که منابع بیشتری داشته باشد اما امروز پلتفرم­ها قدرتمند هستند. اوبر بزرگترین شرکت تاکسی­رانی، وسیله نقلیه ندارد. فیس­بوک محبوب­ترین مالک رسانه در جهان هیچ محتوایی تولید نمی­کند و علی بابا با ارزش­ترین خرده­فروشی، موجودی ندارد. پلتفرم­ها موجب تسهیل، تسریع و هماهنگی در عرضه و تقاضا می­شوند.

اقتصاد دیجیتال شبکه جهانی فعالیت­های اقتصادی، معاملات تجاری و تعاملات حرفه­ای است که توسط فناوری­های نوین محقق می­شود. نمونه­ای از بکارگیری فناوری دیجیتال در حوزه تبادلات خرد این است که در کره جنوبی سوپرمارکت مجازی در مترو ایجاد شده که از فناوری QR استفاده می­کند و مشتری همزمان با رسیدن به منزل کالای سفارش داده خود را نیز تحویل می­گیرد.

بکارگیری اینترنت اشیاء و انواع سنسورهای هوشمند بخش­های آبیاری و کاشت و برداشت و نظارت بر خاک و رشد محصولات کشاورزی با هدف بهینه­سازی مصرف منابع و تولید بیشتر با کیفیت بالاتر را متحول کرده است.تغییرات فناورانه، توسعه زیرساخت و تغییرات در ماهیت کسب و کارها از پیشران­های اقتصاد دیجیتال است.

اقتصاد هوشمند

در تصمیم­گیری­های اقتصادی المان­ها و داده­های زیادی می­تواند دخیل باشد که نگهداری و تحلیل این داده­ها در ذهن یک انسان نمی‌گنجد. در اقتصاد هوشمند، کلان داده­های اقتصادی در حوزه­های مختلف داخلی و خارجی،  مورد تحلیل پیشرفته قرار گرفته و مدل‌های یادگیری ماشین و یادگیری عمیق با بررسی الگوها و یادگیری مداوم به تصمیم­گیری دقیق­تر و صحیح­تر کمک می­کند.

در واقع اقتصاد هوشمند یک اقتصاد یادگیرنده و خودتطبیق است که مبتنی بر عوامل هوشمند شکل­ می­گیرد. مواردی مانند گمرک هوشمند، بورس هوشمند، خزانه­داری هوشمند تقویت کننده اقتصاد هوشمند هستند.

جوامع هوشمند در بکارگیری فناوری­های هوشمند پیشتاز هستند. پویایی در اقتصاد، فرصت­های شغلی را برای افراد جامعه فراهم می­آورد. فراموش نکنیم که هوشمندی در یک زیست بوم شکل می­گیرد و طبیعی است توسعه و موفقیت آن در گرو همراهی و همدلی بخش­های دولتی و خصوصی و مصرف­کنندگان است.

همانطور که مستحضر هستند جمعیت شهری به صورت فزایند و صعودی در حال رشد است و شهرهای سنتی روز به روز با چالش­های متعددی مواجه هستند. این شهرها برای بقا و پایداری ناگزیر می­بایست به سمت توسعه شهر هوشمند حرکت کنند. اقتصاد هوشمند یکی از ستون­ها و پیشران­های شهر هوشمند است. در اقتصاد هوشمند زنجیره­های ارزش جدید شکل می­گیرد و تلاش می­شود تا تقسیم ارزش عادلانه­تری بین شرکا، ارائه­دهندگان داده و خدمات که توسط پلتفرم­های دیجیتال ایجاد می­شود، ارائه گردد. اقتصاد هوشمند روی سرمایه‌گذاری­هایی  تمرکز می­کند که ایجاد ارزش افزوده را در بلند مدت تسریع کند.

از دیدگاه دولت، "توسعه اقتصادی هوشمند" ابزار مهمی برای استفاده فعالانه از فرصت‌ها و فراهم کردن شرایطی است که از ایجاد و رشد مشاغل و همچنین مشاغل جدید حمایت می‌کند. اقتصاد هوشمند مدبر است و از منابع(دارایی­های) خود حداکثر استفاده را می­کند. تحلیل­گران خبره اقتصادی، از اقتصاد هوشمند(اقتصاد یادگیرنده) برای نوآوری و کارآفرینی استفاده می­کنند.

*نجمه نوذر پژوهشگر بانکداری دیجیتال و نویسنده کتاب بانکداری شناختی