مقصد سرمایه‌‌‌‌‌‌های خارج‌شده سهامداران از بورس کجاست؟

بورس مدت‌‌‌‌‌‌هاست شرایطی را تجربه می‌کند که کارشناسان به آن حالت فوق‌ارزندگی می‌گویند و حباب‌‌‌‌‌‌هایی که روزی بازار را درنوردیده بود، حالا مدت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاست که دیگر وجود ندارند. چیزی که حالا بیش از همه‌چیز در بازار سرمایه وجود دارد بی‌‌‌‌‌‌اعتمادی است؛ بی‌‌‌‌‌‌اعتمادی و ابهام فراوان. طبیعی است که در چنین وضعیتی سرمایه‌‌‌‌‌‌ها از بازار فرار می‌کنند. خروج مداوم سرمایه از بازار شفاف و مولد سهام حالا دیگر تنها مساله و تهدیدی برای این بازار نیست، بلکه داستانی تلخ و نگران‌‌‌‌‌‌کننده برای کل اقتصاد ماست، اما سوال اینجاست که این سرمایه‌‌‌‌‌‌ها کجا می‌روند؟

آسیبی برای اقتصاد ملی

علیرضا تاج‌‌‌‌‌‌بر، کارشناس بازار سهام در این‌خصوص عنوان کرد: یک مقصد سرمایه‌گذاری هرقدر جذاب باشد، مسلما وقتی در آن اعتماد و ثبات وجود نداشته باشد پول واردش نمی‎‌‌‌‌‌‌شود و حتی احتمال خروج پول از این مقصد هم وجود دارد. متاسفانه طی دو سال‌اخیر شاهد عواملی بوده‌ایم که همگی آنها منجر به بی‌‌‌‌‌‌اعتمادی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران نسبت به بازار سرمایه شده‌اند.

وی با بیان اینکه «در این میان علاوه‌بر اینکه به دلیل خروج پول به بازار سرمایه خیلی آسیب رسید، این موضوع باعث تورم و ایجاد حباب در بازارهای موازی هم شد و در نتیجه به اقتصاد ملی کشور هم آسیب وارد شد» ادامه داد: جو بی‌‌‌‌‌‌اعتمادی همچنان بر بازار سرمایه حاکم است و روند بازار مشخص نیست، شرایط ریسک سیستماتیک قابل پیش‌بینی نیست و بازار با شرایطی که بتواند اعتماد سرمایه‌گذاران را برگرداند خیلی فاصله دارد. در این بین به‌نظر من باید تمام ارکان بازار در یک هم‌‌‌‌‌‌اندیشی و اقدام جمعی موضوعاتی را در دستور کار قرار دهند تا شاهد بازگشت اعتماد و به‌دنبال آن پول به بازار سرمایه باشیم؛ در غیر ‌این‌صورت همچنان شاهد تداوم این روند فرسایشی در بازار سهام خواهیم بود.

تاج‌‌‌‌‌‌بر اظهار کرد: به‌نظر من ممکن است به دلیل اشباع فروش و قیمت‌های پایین روند نزولی موجود در بورس متوقف شود ولی برای اینکه بازار شرایط صعودی بگیرد و بتوانیم روند روبه‌‌‌‌‌‌رشد را تجربه کنیم، نیازمند محرک‌هایی هستیم که اولین آنها برگشت اعتماد به سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران است. این کارشناس بازار سهام معتقد است؛ بذر بی‌‌‌‌‌‌اعتمادی در بین عموم مردم نسبت به بازار سرمایه از اتفاق‌هایی که در سال‌۹۹ افتاد آغاز شد. او با بیان این موضوع گفت: مساله از سال‌۹۹ شروع شده و ما بیش از ۲۵‌ماه است که شاهد روند نزولی هستیم. عده کثیری از جامعه به دعوت دولت‌وقت وارد بورس شدند و همزمان شاهد خروج پول توسط عده‌‌‌‌‌‌ای بودیم که اطلاعات نهانی داشتند. انتشار این مسائل باعث بی‌‌‌‌‌‌اعتمادی مردم شد.

او ادامه داد: درست است که فعالیت حقوقی‌‌‌‌‌‌ها روی بازار سهام ما تاثیرگذار است ولی شالوده بازار برای رشد و روندگرفتن نیازمند حضور سهامداران حقیقی با رقم‌‌‌‌‌‌های خرد است. بازاری می‌تواند یک بازار خوب و کارآ باشد که سهامداران حقیقی متعدد در آن مشارکت کنند. تاج‌‌‌‌‌‌بر تصریح کرد: اما سهامداران حقیقی وقتی مسائل سال‌۹۹ را دیدند و متوجه سوءاستفاده‌‌‌‌‌‌ها شدند از بازار با خاطره تلخ خداحافظی کردند. در این میان عوامل دیگری نیز در وضعیت موجود بازار موثر است. برای مثال شاخص بورس ما مطمئنا مشکل دارد چون اکثر پرتفوها زیان بالای ۵۰‌درصد را تجربه کردند ولی شاخص زیانی ۳۰‌درصدی را نشان می‌دهد و این با اکثر پرتفوها اختلاف دارد.

این کارشناس بازار سهام بیان کرد: علاوه‌بر این اتفاق‌هایی که در شرکت‌های مختلف می‌‌‌‌‌‌افتد و اخبار منفی که هر روز مخابره می‌شود نیز بر وضعیت بازار تاثیرگذار بوده است. ما هر روز شاهد اخباری از افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌‌‌‌‌‌ها و یوتیلیتی‌‌‌‌‌‌ها هستیم. پتروشیمی‌‌‌‌‌‌هایی که زمانی بهترین‌‌‌‌‌‌های بازار بودند، در حال‌حاضر روند نزولی بدی را تجربه می‌کنند.

ارز و سکه رقیب جدی بورس

وی ادامه داد: اخباری که از صنعت خودرو می‌آید نیز در این میان موثر است. بیش از ۶‌ماه است که صحبت از واگذاری است ولی در حد حرف مانده. در صنایع دیگر نیز مشکلات مشابهی را مشاهده می‌کنیم. همه این عامل دست به‌دست هم داده و یک شکل ناامنی را برای سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران خرد تازه‌‌‌‌‌‌وارد در بازار سرمایه ایجاد کرده است. مردم در چنین شرایطی ترجیح می‌دهند سراغ کالاهای غیرمولدی مثل خودرو و ارز بروند اما پول را به بازار سرمایه وارد نکنند. تاج‌‌‌‌‌‌بر در مورد سایر عوامل موثر بر وضعیت رکودی در بازار سهام گفت: در حال‌حاضر بازار در خیلی از موارد با ابهام مواجه است. در مورد بودجه سال‌آینده، نرخ خوراک پتروشیمی‌‌‌‌‌‌ها، نرخ حامل‌‌‌‌‌‌های انرژی، در مورد مباحث مالیاتی، نرخ سپرده‌‌‌‌‌‌های بانکی و... با ابهام مواجهیم.

این کارشناس بازار سرمایه عنوان کرد: به‌نظر من باید فرآیندی چند‌ماهه تبیین شود و این ابهامات طی چندین مرحله برداشته شود. سهامداران حقوقی وارد بازار شوند و پس از آنها نیز سهامدار حقیقی اعتماد کند تا سرمایه جدید وارد بازار شود. وی در مورد بازارهای رقیب بازار‌سرمایه در شرایط تورمی حال‌حاضر اظهار کرد: مطمئنا کسانی که طی دو سال‌اخیر سرمایه خود را وارد بازار ارز یا سکه کردند، الان از اهالی بازار سرمایه جلوتر هستند، بنابراین تجربه خوبی دارند و با توجه به تورم موجود اگر همین شرایط ادامه داشته باشد و اقدامی انجام نشود، به نظرم پول همچنان به سمت بازار ارز و سکه خواهد رفت. در این میان مسکن ممکن است نتواند سرمایه‌‌‌‌‌‌های کوچک را جذب کند اما سکه و ارز رقبای جدی بازار سرمایه هستند. این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: واقعیت در روی کاغذ این است که رکود بازار سرمایه با تورم جاری، سودآوری شرکت‌‌‌‌‌‌ها، نسبت P/ E و... نمی‌‌‌‌‌‌خواند؛ مشکل در جای دیگری است و با برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی درست قابل‌حل است.

ایمان رئیسی، کارشناس بازار سهام معتقد است با توجه به وضعیت اقتصادی موجود واسطه‌‌‌‌‌‌گری سود بیشتری از سرمایه‌گذاری در بخش مولد دارد. او در این‌باره گفت: در این چهار سال ‌هیچ‌کاری بهتر از دلالی سود نداده است. افرادی که نوشابه دپو می‌کنند و می‌‌‌‌‌‌فروشند سود بیشتری حتی از سهامداران همان کارخانه نوشابه‌‌‌‌‌‌سازی می‌برند و واقعیت اقتصاد ما این است.

این کارشناس بازار سهام نیز بازارهای رقیب بورس را بیشتر از هر بازار دیگری، طلا و ارز دانست و اظهار کرد: با توجه به اینکه داستان برجام تقریبا کنار‌رفته و به‌نظر می‌رسد اگر برجامی هم باشد و مذاکرات به‌صورت کش‌‌‌‌‌‌دار ادامه خواهد داشت، سرمایه‌‌‌‌‌‌های خرد بیشتر سمت دلار و سکه می‌روند و سرمایه‌‌‌‌‌‌های بزرگ‌تر به سمت مسکن خواهد رفت و این بازارها در حال‌حاضر رقبای پیشتاز بازار سهام هستند و مردم هم اعتماد بیشتری به این بازارها دارند.  وی ادامه داد: از طرف دیگر بازار خودرو در رکود است و با وجود اینکه رشد خوبی داشته اما چون قابلیت نقدشوندگی سریعی ندارد رقیب جدی محسوب نمی‌شود؛ این در حالی است که در بازار دلار و ارز سرعت نقدشوندگی بالاست. در بازار خودرو مخصوصا در خودروهای گران‌‌‌‌‌‌قیمت‌‌‌‌‌‌تر سرعت نقدشوندگی به دلیل رکود بازار به‌شدت پایین آمده است.  در بازار مسکن نیز خانه‌‌‌‌‌‌های چند ‌میلیاردی همین وضعیت را دارند و به‌راحتی قابلیت نقدشوندگی ندارند.

این کارشناس بازار سهام گفت: باید توجه داشت که سرمایه‌‌‌‌‌‌هایی که از بازار سهام خارج می‌شود، بیشتر سرمایه‌‌‌‌‌‌های خرد هستند و با توجه به شرایطی که اشاره شد این سرمایه‌‌‌‌‌‌ها بیشتر به سمت بازار طلا و ارز می‌روند.

تجمیع ظرفیت برای رشد

رئیسی تصریح کرد: در حال‌حاضر بازار سهام در نقطه‌‌‌‌‌‌ای است که شاید نتوان گفت پایین‌تر نمی‌آید اما ظرفیت زیادی برای رونق و رشد دارد. نه به شکلی که در سال‌۹۹ اتفاق افتاد اما رونق دیگری در بازار سهام داریم که امیدوارم زودتر از سال‌آینده آن را ببینیم. هیچ‌گاه اتفاقات مطابق انتظار و پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌ها پیش‌نمی‌‌‌‌‌‌رود. سال‌۹۹ همه دنبال عددهای بزرگ‌تر بودند اما سقفی که روی سرمان بود ریخت و فرصت خروج نداد، بنابراین الان هم احتمال رونق هست و امیدواریم زودتر اتفاق بیفتد.

این کارشناس بازار سهام در مورد عوامل تاثیرگذار بر رونق بازار سهام گفت: گزارش‌های ۶‌ماهه هنوز منتشر نشده و با نزدیک‌شدن به پایان مهرماه عامل محرکی که می‌تواند بازار سهام را تکان دهد گزارش‌های ۶‌ماهه است که احتمالا گزارش‌های خوبی خواهند بود. از طرف دیگر دلار نیمایی هم رشد کرده و ترسی که از ریزش قیمت دلار بود هم اتفاق نیفتاد، تورم هم داریم. این عوامل در کنار هم می‌تواند منجر به شرایطی شود که ما در بازار سهام، آبان بهتری را تجربه کنیم.