شکست طرح اخذ مالیات از خانه‌های خالی و لوکس

با توجه به تعداد بالای مسکن خالی در کشور، قانونگذار، با هدف عرضه این واحدها در شرایطی که بازار با کمبود مسکن برای خرید و اجاره مواجه است، دریافت مالیات از خانه‌های خالی را تصویب کرد تا با این اهرم قانونی مالکان را برای عرضه واحدها به بازار مصرف متقاعد کند. هرچند کسب درآمد هدف اولیه و اصلی از مالیات‌گذاری برای مسکن‌های خالی نیست، اما رقم این نوع مالیات نشان می‌دهد اجرای قانون چقدر موفقیت داشته است.

آمار سازمان امور مالیاتی از دریافتی هفت ماهه امسال مالیات خانه‌های خالی رقم آن را یک میلیارد و ۴۰۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نشان می‌دهد که با توجه به آمار بالای واحدهای خالی عددی ناچیز محسوب می‌شود، به این ترتیب می‌توان گفت که اجرای قانون مالیات بر واحدهای خالی، دو سال بعد از تصویب، موفق نبوده است.

شناسایی خانه‌های خالی بر عهده وزارت راه و شهرسازی و از طریق سامانه املاک و اسکان است. این وزارتخانه با راه‌اندازی سامانه املاک و اسکان نسبت به ثبت اطلاعات سکونتی افراد اقدام می‌کند و کسانی که نتوانند اطلاعات را ثبت کنند، خانه آنها به‌عنوان خانه خالی از سوی وزارت راه و شهرسازی به سازمان امور مالیاتی معرفی می‌شود. همین موضوع یک نقص مهم در شناسایی واحدهای خالی محسوب می‌شود، زیرا از واحدهایی که وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان واحد خالی به سازمان امور مالیاتی معرفی کرده است، بیشتر آنها خالی نبوده و با اعتراض مالکان به حکم مالیاتی همراه بوده است. به همین دلیل بیشتر انتقادها از قانون مالیات بر خانه‌های خالی متوجه نحوه شناسایی واحدها است. انتقادات ناشی از روند شناسایی واحدهای مسکونی خالی تا اخذ مالیات از آنها از آنجا است که وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان نهاد مربوطه برای شناسایی خانه‌های خالی عملکردی ضعیف دارد. 

داوود منظور، رئیس سازمان امور مالیاتی با انتقاد از نحوه شناسایی واحدهای خالی معتقد است: «با خوداظهاری نمی‌توان خانه‌های خالی را شناسایی کرد. تعریف خانه‌های خالی غلط است. تاکنون ۵۲۰ هزار رکورد خانه خالی توسط وزارت راه و شهرسازی ثبت شد که از این میزان ۲۱۶ هزار اعتراض صورت گرفت که همگی وارد بوده است.» به این ترتیب نزدیک به نیمی از واحدهای شناسایی شده به‌عنوان واحد خالی در واقع خالی نبوده و سازمان امور مالیاتی نتوانسته است بر حسب قانون از مالکان آن مالیات‌ستانی داشته باشد.

با اینکه هدف اولیه مالیات بر خانه‌های خالی کسب درآمد نیست، اما در قانون تأسیس صندوق ملی مسکن، که تأمین‌کننده منابع نهضت ملی مسکن برای ساخت 4 میلیون مسکن است، درآمدهای مالیاتی حاصل از مالیات خانه‌های خالی و لوکس، به‌عنوان بخشی از منابع صندوق در جهت تأمین مالی نهضت ملی مسکن در نظر گرفته شده است. به گفته مسعود رهنما رئیس هیأت عامل صندوق ملی مسکن، تاکنون 6 هزار و 600 میلیارد تومان منابع صندوق ملی مسکن تأمین شده که از خزانه و بازپرداخت تسهیلات مسکن مهر است، به این ترتیب عملاً صندوق ملی مسکن دریافتی از مالیات خانه‌های خالی یا لوکس ندارد.