تغییر راهبرد معامله‌گران بورس/ سمت فروش سنگین شد
از نکات حائزاهمیت معاملات می‌توان به واگرایی شاخص‌کل هم‌وزن که از تمام نمادهای معاملاتی به یک میزان تاثیر می‌پذیرد نسبت به شاخص‌کل که عمدتا تحت‌تاثیر وزن صنایع و شرکت‌های بزرگ بازار بوده، اشاره کرد. در هفته منتهی به ۱۶ آذر ماه شرکت‌های کوچک و متوسط همانند هفته‌های ماقبل معاملاتی با اقبال از سوی معامله‌گران همراه شدند. جریان نقدینگی از سوی سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد بازدهی دماسنج اصلی بورس در هفته ماقبل معاملاتی به رقم ۵۱/ ۰درصدی رسید اما طولی نکشید که در هفته گذشته معامله‌گران رو به شناسایی سود آوردند و در نتیجه برآیند دادوستدهای هفته گذشته به افت ۰۳/ ۱درصدی انجامید.
بررسی این معیار بورسی حاکی از این بوده که از ابتدای ماه جای تاکنون با ۴۱/ ۰درصد افت به لحاظ بازدهی همراه شده‌است و از ابتدای سال‌جاری نیز شاخص‌کل بورس اوراق‌بهادار تهران فقط ۶/ ۲درصد بازدهی برای سرمایه‌گذاران به ارمغان آورده است. رقم مذکور نشان از این مهم دارد که با فرض اینکه یک سرمایه‌گذار تمام نمادهای معاملاتی فعال در بورس تهران را در پرتفوی خود داشته باشد، حال توانسته ۶/ ۲درصد بازدهی به‌دست آورد (این رویداد کاملا محال است). به هر‌ترتیب بررسی اوضاع و احوال دیگر نماگر و البته شفاف بورسی حاکی از این است که شاخص‌کل هم‌وزن در هفته گذشته ۹۶/ ۰درصد افزایش را به‌ثبت رسانده است. این معیار بورسی در اولین هفته معاملاتی آذرماه ۲۳/ ۱ درصد رشد و از ابتدای آذر تاکنون ۱۲/ ۳ درصد افزایش را به خود اختصاص داده است.
واگرایی شاخص‌های سهامی (شاخص‌کل هم‌وزن و شاخص‌کل) فقط به هفته گذشته ختم نمی‌شود بلکه از ابتدای سال‌جاری تاکنون به روایت آمار این مهم در یک شمای بزرگ‌تری نیز به‌چشم می‌خورد. از نمایی دیگر شاخص هم‌وزن از ابتدای سال‌جاری تاکنون توانسته ۷۶/ ۱۹درصد رشد را به تصویر بکشد. صعود نرخ دلار در بازار آزاد طی روزهای پایانی هفته گذشته به‌طور مجدد باعث افزایش فاصله این ارز با نرخ دلار نیمایی شد. این رویداد یقینا به نفع شرکت‌هایی که متاثر از نوسان‌های نرخ ارز هستند نخواهد بود. در صورت تداوم و شکاف بیشتر این نرخ یقینا سودآوری شرکت‌ها تحت‌تاثیر منفی قرار می‌گیرد.
در این میان و از نگاهی کلان نباید فراموش کرد که در وضعیت فعلی نرخ نیمایی شرایط به‌مراتب بهتری را نسبت به گذشته دارد. از طرفی تثبیت نسبی نرخ تورم در ارقامی بالا و چشم‌انداز افزایشی این مهم برای آینده نیز در موقعیت کنونی نتوانسته به‌عنوان موتور محرک رشد بورس در جریان دادوستدها ایفای نقش کند. در هفته گذشته میانگین خروج پول به رقمی بالغ بر ۹۷میلیارد‌تومان در بورس تهران رسید. هفته ماقبل نیز ۴۷میلیارد‌تومان و از ابتدای آذر ماه تاکنون ۶۱میلیارد‌تومان پول به‌طور میانگین روزانه از گردونه معاملات سهام خارج شده‌است. نبود چشم‌انداز شفاف در بازار سرمایه و تشدید ریسک‌های متعدد اقتصادی و سیاسی مواردی هستند که منجر به تعمیق سطح عدم‌اطمینان معامله‌گران بورسی شده‌اند.
از ابتدای آذر ماه تاکنون فقط ۲ روز معاملاتی ورود پول به بورس تهران صورت‌گرفت که در مجموع از سطح ۲۹میلیارد‌تومان نیز فراتر نرفت. بررسی میزان خروج نقدینگی به‌صورت روزانه در هفته منتهی به ۱۶ آذر ماه از روندی نسبتا کاهشی حکایت داشت. در اینجا ۲دیدگاه از سوی فعالان بازار مورد توجه قرار می‌گیرد. نخست اینکه بخش عمده پولی که در هفته‌های گذشته وارد بورس تهران شد و به‌عبارتی موجبات افزایش مقطعی شاخص‌کل را فراهم کرد، طی چند وقت اخیر از بازار سهام خارج شده‌است و در هفته گذشته سایر پول‌هایی که به واسطه حاکمیت قانون زائد معاملاتی (محدودیت دامنه‌نوسان) در مسیری فرسایشی قرار داشتند، به‌طور مقطعی موفق به خروج شدند. از سویی دیگر کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که عمده سرمایه معامله‌گران که با مشاهده تحرک اولیه در شرکت‌های بزرگ بازار وارد بورس شد، پس از تخلیه بخشی از سود با ایجاد تغییر در راهبرد معاملاتی معامله‌گران به سمت شرکت‌های کوچک و متوسط جهت جبران زیان تحمیل‌شده، تغییر مسیر داده‌اند. در این میان هم بودند اندک سرمایه‌گذارانی که دست از خرید سهام کشیدند و در انتظار بهبود اوضاع معاملات از بازار خارج شدند.
به هر‌ترتیب ارزش معاملات خرد (سهام و حق‌تقدم)، میانگین هفته گذشته به رقم ۲هزار و ۲۰۰میلیارد‌تومان رسید و نسبت به میانگین هفته ماقبل که در رقمی بالغ بر ۲هزار و ۴۳میلیارد‌تومانی بود، افزایش داشت. میانگین این معیار بورسی از ابتدای آذر ماه تاکنون نیز ۲هزار و ۲۰۰میلیارد‌تومان برآورد می‌شود. هفته گذشته افزایش تحرک معامله‌گران خرد در برخی از صنایع به‌وضوح نمایان بود، به‌گونه‌ای که گروه خودرو و ساخت قطعات با ۷۵میلیارد‌تومان ورود پول حقیقی همراه شد. رتبه دوم به صنعت کانه فلزی با ۶۲میلیارد‌تومان و رتبه سوم به گروه اطلاعات و ارتباطات با ۱۵میلیارد‌تومان جذب نقدینگی از سوی سرمایه‌گذاران خرد تعلق گرفت.
در نقطه مقابل اما شرایط متفاوت رقم خورد به‌طوری که فرآورده نفتی با ۱۴۷میلیارد‌تومان فرار نقدینگی از سوی معامله‌گران حقیقی مواجه شد. محصولات شیمیایی با ۱۲۲میلیارد‌تومان و فلزات اساسی با ۸۶میلیارد‌تومان خروج پول از سوی معامله‌گران خرد همراه بودند. بررسی وضعیت معاملات کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی از افت قابل‌توجه نفت‌برنت در هفته گذشته حکایت دارد، به‌طوری که هر بشکه نفت در محدوده ۶/ ۷۶دلار مورد معامله قرار گرفت. دیگر کالای پایه از جمله مس در محدوده ۸۶۰۰ دلار (افزایشی) معامله شد، روی نیز با رشد قیمتی همراه بود. به باور کارشناسان اقتصادی با توجه به اینکه چین اقداماتی در راستای کاهش محدودیت‌های کرونایی را در دستور کار دارد مشاهده می‌شود که برای دومین هفته متوالی مس با افزایش تقاضا همراه شده است. حال با توجه به این مهم که این کشور از بزرگترین واردکنندگان مس در دنیا محسوب می‌شود، بازارها نیز با افزایش خوش‌بینی همراه شده‌اند.
در مجموع کلیت فلزات صنعتی گرایش‌های مثبتی در جهت حرکت در مدار مثبت از خود نشان می‌دهند. ارزیابی وضعیت نماگرهای بورس اوراق‌بهادار تهران در دادوستدهای هفته منتهی به ۱۶ آذر ماه نشان می‌دهد که در هفته گذشته شاخص ۳۰ شرکت بزرگ در مسیری نزولی قرار داشت. شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر نیز نمایی از کاهش قیمت‌ها را برای معامله‌گران‌ترسیم کرد. همان‌طور که اشاره شد شاخص‌کل هم‌وزن همچنان روندی افزایشی را تجربه کرد و شاخص‌کل بورس تهران برآیند منفی از معاملات را نشان داد.
