کپی برداری بازار ارز ایران از الگوی روسی - آمریکایی؟

به گزارش اقتصادنیوز، بررسی حباب ها در بازار ارز نشان می دهد که سخنان رییس کل بانک مرکزی در روز قبل توانسته حباب بازار ارز را تعدیل کند.

نرخ سود افزایشی می شود؟

رییس بانک مرکزی روز قبل از لزوم افزایش نرخ سود بانکی گفت و اعلام کرد که پیشنهاد آن به شورای پول و اعتبار داده شده است. بهره بین بانکی مهمترین ابزار بانک مرکزی برای برقراری تعادل در اقتصاد است.

در گزارش های قبلی دیدبان هم اشاره شده بود که افزایش نرخ بهره مهم ترین ابزاری است که بانک مرکزی می تواند برای مقابله با تورم و جلوگیری از رشد شتابدار نرخ دلار از آن استفاده کند و به میان آوردن ابزارهای جدید به بی راهه رفتن است.

افزایش نرخ بهره بین بانکی باعث افزایش نرخ بهره بدون ریسک می شود و به همین دلیل هزینه فرصت سرمایه‌گذاری در سایر بازارها افزایش پیدا می کنند، در چنین شرایطی بانک مرکزی می تواند با تجمیع نقدینگی جامعه، مانع از کوچ سنگین نقدینگی به سایر بازارها شود.

ترمز رشد سریع قیمت ها کشیده می شود؟

مسلما افزایش نرخ بهره در صورت تحقق در کوتاه مدت همان ابزاری است که ترمز رشد سریع قیمت ها در تمامی بازارها را می کشد و می تواند در مقاومت قیمتی دلار، اسکناس آمریکایی را به عقب برگرداند.

رییس کل بانک مرکزی از دو اقتصاد روسیه و آمریکا برای افزایش نرخ بهره درسال جاری نام برده است و البته به تفاوت اقتصاد ها اشاره کرد ولی اکو ایران در این گزارش به بررسی وضعیت شرایط اعمال افزایش نرخ بهره در این اقتصاد ها می پردازد.

الگوی روسی مقابله با تورم

پس از حمله روسیه به اوکراین و افزایش فشارهای سیاسی و تحریم علیه روسیه، شرکت های خارجی از روسیه خارج شدند و میزان مهاجرت و تقاضای ارز شدت گرفت در این شرایط در ابتدا روبل سقوط کرد ولی بانک مرکزی روسیه میزان عرضه ارز را به متقاضیان محدود کرد و در عوض صادرکنندگان را مجبور به افزایش عرضه ارز کرد در کنار این وضعیت بانک مرکزی نرخ بهره را از حدود ۹ درصد ناگهان به ۲۰ درصد رساند تا در شروع موج هجوم نقدینگی به سایر بازارها که به دلیل انتظارات تورمی ناشی از فشارهای سیاسی بود هزینه فرصت سرمایه گذاری در سایر بازارها بالا برود.

در چنین وضعیتی رشد قابل توجه نرخ بهره مانع از حرکت نقدینگی به سایر بازارها شد، تورم کنترل شد و روبل تقویت شد، ایران از ابزار محدود کننده تقاضای ارز استفاده کرده است.

وجود بازار سیاه در بازار ارز و بازار چند نرخی ارز گواه محدودیت عرضه در بازار ارز است. ولی با توجه به سرعت بالای غول انتظارات تورمی که ناشی از فشارهای تحریم است افزایش محدود نرخ ارز نمی تواند به خوبی در برابر تورم مقاومت کند.

نکته ی دیگری که درباره عملکرد روسیه وجود داشت رویکرد کوتاه مدت روسیه در افزایش نرخ بهره بود و در ادامه با بهبود درآمدهای صادراتی و آرام گرفتن هیجانات تورمی نرخ بهره کاهش پیدا کرد تا تولید دچار آسیب نشود زیرا با کاهش تولید واردات افزایش پیدا می کند و هزینه دولت افزایش می یابد.

افزایش نرخ بهره به تولید آسیب می زند زیرا...

نرخ بهره ایران در حال حاضر در محدوده بالایی است و افزایش بیشتر آن به تولید آسیب جدی وارد می کند کاهش تولید در شرایطی که اقتصاد با نرخ منفی سرمایه گذاری مواجه است دورنمای منابع اقتصادی را تحت فشار قرار می دهد زیرا سود تولید نمی تواند خود را به سود بانکی برساند.

خوش شانسی فِد

در آمریکا هم فدرال رزرو برای کنترل تورم به سیاست افزایش نرخ بهره متوسل شد که موجب تقویت شاخص دلار شد‌ و نرخ بهره را از نزدیکی صفر تغییر داد و به بالای ۴.۵ درصد رساند.

فدرال رزرو در اعمال این سیاست خوش شانس بود زیرا رکود اقتصادی چین به خاطر سیاست کوید صفر و مشکلات زنجیره تامین باعث شده تا تقاضای نیروی کار در کنار سیاست های کنترل تورم بالا بماند و اشتغال آسیب‌نبیند در چنین شرایطی درآمد مالیاتی دولت آسیب زیادی نمی بیند با این وجود پیش بینی می شود افزایش نرخ بهره باعث زیان هشتاد میلیارد دلاری فدرال رزرو تا پایان سال شود که خزانه آمریکا برای جبران زیان باید اوراق بدهی منتشر کنند، برخی بانک های مرکزی در جهان پس از افزایش نرخ بهره، منابع لازم را از خزانه تامین می کنند و خزانه با افزایش مالیات و یا انتشار اوراق بدهی این منابع را تامین می کند ولی با توجه به اینکه در ایران منابع درآمدی دولت به خاطر تحریم تحت فشار است و دولت با کسری بودجه مواجه است اگر تسویه افزایش نرخ بهره بانک مرکزی با چاپ پول تامین شود موجب انبساط اجزای پایه پولی و افزایش نقدینگی می شود که خودش تشدید کننده تورم است.

بهترین ابزار کنترل تورم 

افزایش نرخ بهره بانک مرکزی بهترین ابزار برای کنترل تورم در کوتاه مدت است ولی در بلند مدت رکود را تشدید می‌کند و این مسئله با توجه به نرخ سرمایه گذاری منفی ایران منابع درآمدی دولت را در بلند مدت محدودتر می کند با توجه به اینکه نرخ بهره بانکی در حال حاضر هم در محدوده نسبتا بالایی است که تولید نمی تواند با آن رقابت کند افزایش قابل توجه نرخ بهره بین بانکی میسر نیست و اقتصاد با افزایش نرخ بهره در شرایطی که چشم انداز سیاسی و درآمد دولت تغییر مناسبی نکند در آینده با تشدید رکود بازارها و تشدید نقدینگی آسیب بیشتری خواهد دید که هم تورم را تشدید می کند و هم موجب تضعیف ارز می شود.

حباب باز ارز تعدیل شد

بررسی حباب ها در بازار ارز نشان می دهد که سخنان رییس بانک مرکزی در روز قبل توانسته حباب بازار ارز را تعدیل کند.

 حباب ۶۵۰ تومانی دلار سلیمانیه در روز شنبه تا محدوده ۷۰ تومان در روز یکشنبه تعدیل شد حباب درهم در روز یکشنبه نسبت به اولین روز هفته ۱۶۰ تومان کاهش یافت. بررسی بازارهای مرزی که در چند روز گذشته نقش بسزایی در ناآرامی های بازار ارز داشتند نشان می دهد که اگر حباب درهم هم به زیر ۴۰۰ تومان برسد ترمز صعودی دلار کشیده خواهد شد.

علایم کنترل بازارساز در بازار سکه

قیمت سکه امامی در بازار آزاد رنج شده است و منتظر تعیین تکلیف در این محدوده پر ریسک است. البته بازارساز در این شرایط کنترل در بازار سکه را افزایش داده است پس از انتشار اوراق سلف سکه در ماه گذشته، دامنه نوسان گواهی سکه به محدوده دو درصدی محدود شده است.

بررسی حجم معاملات سکه رفاه نشان میدهد که حقوقی عرضه زیادی را انجام می‌دهد با وجود عرضه بالای سکه رفاه این نما هم تا نزدیکی صف خرید رفت ولی در پایان بازار رنج منفی حقوقی نشان داد که بازارساز ‌سد بسیار محکمی در برابر افزایش قیمت ها در بازار تشکیل داده است.با این وجود کنترل سنگین گواهی سکه هنوز نتوانسته سکه امامی را به کانال ۱۹ میلیون تومانی بکشد.