آیا جایگزین کردن یارانه نقدی با کالابرگ موفق می‌شود؟

در این طرح به منظور ایجاد هماهنگی‌های بیشتر، بستری فراگیر به نام شبکه ملی اعتبار (شما) راه‌اندازی شده است. سوال این‌جاست که در حالی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از اجرای موفقیت‌آمیز این طرح سخن به میان می‌آورد که چندی پیش وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از کم‌رمق بودن استقبال عمومی از این طرح سخن به میان آورد. به نظر می‌رسد با توجه به قابلیت‌های بیشتری که یارانه نقدی به خانوارها می‌بخشد و الزامات کالابرگ در محدود ساختن گزینه‌های در دسترس مصرف‌کننده، همچنان شکل نقدی یارانه از تقاضای بالاتری برخوردار است و تحقق اهداف طرح جدید را با هاله‌ای از ابهام مواجه می‌کند.

در این طرح امکان خرید اعتباری ۱۰ قلم کالای اساسی شامل ماست، شیر،‌ پنیر، قند و شکر، ماکارونی، روغن مایع، برنج، مرغ و تخم مرغ تا سقف مبلغ یارانه خانوار یک ماه زودتر از تاریخ واریز نقدی فراهم شده است. ارزش پولی این سبد ۵۳۰هزار تومن است و مردم برای این ده قلم کالا باید ۲۳۵هزار و ۷۵۰تومان بپردازند.

نکته قابل توجه درباره سهم پرداختی مردم این است که در صورت تورم احتمالی و افزایش قیمت‌ها این سهم تغییری نمی‌کند. نکته دیگری که درباره استفاده از کالابرگ الکترونیکی وجود دارد اختیاری بودن است؛ در واقع اگر کسی تمایلی به استفاده از این کالابرگ الکترونیکی نداشته باشد، یارانه او قطع نخواهد شد و همچنان امکان برداشت نقدی یارانه واریزی ماه‌های آینده وجود دارد.

در حالی که خانوارها قادرند با استفاده از منبع درآمدی نقد و ثابت یارانه‌ها، برای مخارج و برنامه‌های موردنظر خود برنامه‌ریزی محدودی داشته باشند، استفاده از یارانه در قالب سبد کالایی این قابلیت را از آن‌ها سلب می‌کند. از سوی دیگر محدودیت‌هایی که در انتخاب نوع و برند کالاهای خوراکی وجود دارد موجب می‌شود برخی خانوارها ترجیح دهند از دریافت کالابرگ الکترونیک اجتناب کنند. به نظر می‌رسد با وجود اجرای طرح آزمایشی کالابرگ الکترونیک در چهار استان کشور، عدم ارائه مستندات و تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از این طرح‌ها باعث شده همچنان علامت سوال‌های متعددی در مقابل اهداف، معیارهای موفقیت و عملکرد این طرح قرار بگیرد.