نوآوری همه‌جانبه، لازمه‌رشد بخش معدن
پرسشم به‌عنوان کارشناس این حوزه این است که از میان ۴۵۰ شرکت دانش‌بنیان حوزه‌ی معدن و صنایع معدنی و تیم‌های فناور با TRLهای مختلف، به راستی چه اقدامات عملیاتی در توسعه بازار، تامین مالی و توسعه محصول هر یک از تیم‌ها و شرکت‌های شناسایی‌شده به عمل آمده است؟ آیا واقعا توانسته‌ایم به معنی حقیقی به توسعه فناوری این بخش کمک کنیم؟
معدن‌‌‌کاری هوشمند قطعا به بزرگ‌تر شدن اقتصاد کشور و افزایش بهره‌وری کمک خواهد کرد، اما کمتر کسی است که ابعاد واقعی آن را بشناسد. اگر تجربیات کشورهایی نظیر چین، استرالیا و کانادا در مسیر دیجیتالیزاسیون و هوشمندسازی معادن را مطالعه کنیم، متوجه خواهیم شد که گذار از الگوی پیشین مدیریت معدن به شیوه‌های هوشمند، نه فقط محتاج تحول بخش پایانی (فراوری و توزیع)، که محتاج تحول در بخش استخراج و توسعه‌ی زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات است. اما این کار بدون گرد هم آمدن تمام ارکان این صنعت و رگولاتوری اصولی، امکان‌پذیر نیست. هدف از بیان این مطلب آن است که معاونت علمی، وزارت علوم، وزارت صمت و ایمیدرو به‌عنوان نهادهای حاکمیتی، باید سند توسعه نوآوری و فناوری بخش معدن و صنایع معدنی را با مشخص نمودن جایگاه و حدود بازیگران و ذی‌نفعان اکوسیستم نوآوری و فناوری این بخش تهیه نموده و به هم افزایی این موضوع حیاتی کمک کنند. آنچه امروز موجب شتابدهی توسعه فناوری می‌شود، ایجاد نهادها و‌صندوق‌های تامین مالی با ریسک‌پذیری بالاست که بتواند پوشش ریسک بالای ۷۰ درصد را تضمین کند. تخصیص اعتبارات نوآورانه سهل‌الوصول و غیربروکراتیک به تیم‌های فناور و تیم‌سازی واقعی از دل کلاس‌های درس دانشکده‌های معدن بر اساس نیازها و چالش‌های واقعی شناسایی‌شده از بازار حوزه معدن و صنایع معدنی، افزایش تاب‌آوری شرکت‌های بزرگ معدنی در پذیرش ریسک بکارگیری فناوری‌های نو، انحصارگریزی هلدینگ‌های بزرگ، همه و همه به‌عنوان الفبای توسعه نوآوری و فناری به‌حساب می‌آیند. آنچه که ما امروز به‌طور عینی شاهد آن هستیم، یک رقابت جزیره‌ای میان ارکان این حوزه به جای توسعه زیرساختهای لازم و بسترسازی مناسب است و این روند زنگ خطری است برای اکوسیستم نوآوری و فناوری بخش معدن و صنایع معدنی. جایگاه شرکت‌های بزرگ در اکوسیستم بیشتر به‌عنوان مصرف‌کننده‌ی فناوری می‌تواند اثربخش‌تر از ایجاد مراکز نوآوری باشد. شاید ایمینو بتواند به‌عنوان یک مرکز نوآوری بالادستی مسولیت شبکه‌سازی و تیونینگ اکوسیستم را در کنار شرکت‌ها و هلدینگ‌های بزرگ بر عهده گیرد؛ اما این امر نیازمند همکاری تمام واحدهای دولتی و خصوصی فعال در حوزه معدن است. خلاصه‌ی کلام این که اکوسیستم نوآوری بخش معدن و صنایع معدنی نیازمند بازنگری، باز تعریف مجدد ارکان و بازیگران این بخش است تا بتواند به رسالت واقعی خود جامعه عمل بپوشاند.
*مدیر نوآوری و شتابدهی ایمینو
