توصیه اقتصادی مهم به نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری/ انتخاب اشتباه سفره‌های مردم را کوچک‌تر می‌کند

به گزارش اقتصادنیوز، مهدی غضنفری رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی در مصاحبه با رادیو اقتصاد به اولویت‌های رئیس جمهور و دولت آینده پرداخت و گفت: انتظار نخست مردم از دولت آینده که در نام‌گذاری سال‌های اخیر از سوی مقام معظم رهبری هم نمود داشته و مطرح شده بحث اقتصاد هست. مردم انتظار دارند دولت بتواند شرایط را بهبود ببخشد و شاخصهای اقتصادی را رشد دهد. معیشت و سفره مردم هم یکی از پارامترهای مهم است و اگر دولتی نتواند ثروت افزایی و خلق ثروت کرده و در مسیر کسب و کار مردم مانع ایجاد کند موفقیتی نخواهد داشت. بی شک اگر انتخاب ما اشتباه باشد ممکن است حتی سفره‌های مردم کوچک‌تر شده و مشکلات بیشتر شود.

رئیس صندوق توسعه ملی اظهار داشت: رشد اقتصادی و وضعیت معیشت مردم از جمله درآمد سرانه، ضریب جینی و تولید ناخالص شاخصهایی هستند که میزان سلامت و حرکت وضعیت اقتصادی کشور را نشان می‌دهند. نامزدی که وارد پاستور می‌شود باید آمار درست و دقیق این شاخص‌ها در روزی که دارد دولت را تحویل می‌گیرد یادداشت کند و در برنامه اقتصادی‌اش نحوه رشد دادن سالیانه این آمارها را ثبت و اعلام کند. اشتغال، وضعیت حمل و نقل و لجستیک هوایی و دریایی و زمینی، تورم در قیمت خودرو و مسکن و وضعیت بهداشت و درمان و مواردی از این دست، اکنون مقادیری هستند که کاهش و یا افزایش آنها می‌تواند شاخص خوبی برای بررسی عملکرد دولت  و ارائه آن به مردم باشد. انتظار مردم این است که هر سال نسبت به سال پیش این شاخص‌ها بهتر شوند.

مهدی غضنفری افزود: اکنون رقابت شدیدی در منطقه میان ما و کشورهای همسایه وجود دارد و مردم انتظار دارند رفاه و پیشرفتی بیشتر از کشورهای همسایه داشته باشند. کشورهای همسایه ما در حوزه نفت سرمایه‌گذاری عظیمی انجام داده‌اند و در حال برداشت منابع فراوانی از ذخایر میادین نفتی و گازی مشترک هستند. همسایگان ما برای رفاه شهروندان خود کارهای زیادی انجام می‌دهند که همه اینها از چشم مردم ما پنهان نیست. به همین خاطر نامزدهای ریاست جمهوری باید بدانند در صورت ورود به پاستور نه تنها باید نسبت به گذشته شاخصهایی که تحویل گرفته‌اند را بهبود ببخشند بلکه باید بتوانند فاصله ایران را نسبت به کشورهای دیگر جبران کرده و از آنها سبقت بگیرند.

«دولت تثبیت» و «دولت توسعه» دو کابینه مورد نیاز دولت آینده

رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی با اشاره به منابع غنی نفت و گاز ایران، میادین مشترک با کشورهای همسایه را یک چالش و در عین حال یک فرصت دانست و اظهار داشت: از نگاه من به عنوان یک شهروند این دولت که با انتخاب مردم روی کار می‌آید نیاز به دو کابینه دارد که یکی  کابینه «تثبیت» و دیگری  «کابینه توسعه» است. کابینه تثبیت همان هیات دولت همیشگی و مرسوم است و شامل وزرایی است که فعالیت‌های مرسوم از جمله ارتباط با مجلس و پاسخگویی به نمایندگان و مدیریت وزارتخانه‌ها را بر عهده دارند و باید به امور مردم و وضعیت کشور رسیدگی کنند و نگذارند وضعیت از این چیزی که هست بدتر شود. ولی همزمان ما به یک دولت یا کابینه توسعه هم نیاز داریم که در دل این دولت و با حضور برخی از وزرا یا متخصصان توسعه شکل گرفته و تمام هم و غم خود را صرف رهیافتها و پیشرفت و ارتقا شاخصها در 4 سال آینده کرده و کمتر درگیر مسائل روزمره و جاری باشند.

 مهدی غضنفری اظهار داشت: با کمال تاسف برخی مسائل جاری ما تشدید شده و برخی از بحرانها آنقدر عمیق شده‌اند که هم رئیس جمهور هم معاون اول و هم وزرا را به شدت دچار روزمرگی کرده و خواهد کرد و به همین علت دولت ما همواره «کابینه تثبیت» و بعضا کم توجه به توسعه بوده و طبیعتا مردم هم انتظار دارند که دولت نگذارد قیمت گوشت و مرغ و.... بالا برود و هیات دولت تنها باید تورم و نقدینگی را کنترل کند. در این میان آنچه مورد توجه قرار نمی‌گیرد بررسی ریشه‌ای این چالشهاست که چرا قیمت ارز بالا رفت؟ یا چرا ارزش ریال با سرعت سقوط کرد؟ یا اینکه 5 سال بعد ما باید نسبت به وضعیت کنونی حمل و نقل چه پیشرفتی داشته باشیم؟ متاسفانه وقتی دولت گرفتار در روزمرگی می‌شود هیچکس تصور روشنی از آینده ندارد و هیچکس هم برای بهبود وضعیت و حل چالشها هزینه پیش بینی نکرده و تخصیص نمی‌دهد.

رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی افزود: منابع نفت و گاز و میدان‌های مشترک یکی از آن فرصت‌هایی هست که می‌تواند بخشی از آن در اختیار دولت تثبیت قرار بگیرد و بخشی از آن را دولت توسعه برای ساختن آینده هزینه کند. بی‌شک ما وقتی می‌گوییم از چاه‌های مشترک نفت و گاز استخراج کنیم معنی‌اش آن نیست که ما تهاجمی به کشور همسایه صورت گیرد و یا روابط همسایگی و حسن همجواری خراب شود. اکنون برای استخراج از منابع مشترک پروتکل‌های شناخته شده‌ای در دنیا وجود دارد که یا این میادین را یکپارچه و با همدیگر استخراج می‌کنند یا هر کشور سهم خود را استخراج می‌کند. بر اساس شنیده‌ها، درحال حاضر دیگران از ما پیشی گرفته‌اند؛ به عنوان نمونه در مناطق مرزی دهلران در غرب ایران ده‌ها شرکت از سمت عراق مشغول حفاری هستند که سهم خود را برداشت کنند. اما ما در این حوزه سرمایه‌گذاری کافی و وافی به مقصود نکرده‌ایم و حتی در شرایطی که کشورهای مانند چین آمدند که سرمایه‌گذاری کنند به آنان گفته شد اکنون دوران برجام فرا رسیده و به شما نیازی نیست! منظورم این است وضعیت به گونه‌ای پیش رفته است که جذب سرمایه گذاری خارجی و آمدن شرکت های بزرگ خارجی را با مشکل مواجه کرده است. اینکه تنها درصد ناچیزی از برنامه‌های پنج ساله توسعه اجرایی شده است دلیل روشنی است که دولتهای تثبیت نمی‌توانند نقش توسعه‌ای را بخوبی ایفا کنند. امیدوارم در مورد برنامه هفتم، این اشتباه، مجددا رخ ندهد.

بازار و اقتصاد از سیطره دولت خارج شود

مهدی غضنفری با تاکید بر اینکه اقتصاد باید از حالت دولتی خارج شود و به دست بخش خصوصی و مردم مدیریت شود تصریح کرد: قیمت‌ها باید در بازار رقابتی بین مردم و کسب و کارهای فعال تعیین شود و دولت تا جایی که می‌تواند باید دست و پایش را از دخالت در اقتصاد و بازار بیرون بکشد و فعالیت‌های بنگاه‌داری را در دولت ممنوع کند. دولت تنها باید نقش یک تنظیم گر را در اقتصاد ایفا کرده و فضا را برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی مهیا کرده تا خلق ثروت شود. خلق ثروت به این معنی است که خود آن سیستم که دارد کار می‌کند ارزش افزوده ایجاد کند نه اینکه دولت با بهره ناچیز وام بدهد که آن هم برگردانده نشود. خود حلقه‌های اقتصادی باید ارزش ایجاد کنند .حالا این ارزش آفرینی می‌تواند از طریق بهره‌وری یا از طریق تکنولوژی و دانش فنی و یا نوآوری باشد. ما باید مفهوم خلق ارزش را درک کنیم و در کشور این مفهوم را ساده و نهادینه کنیم و همه باید بدانند کدام کارشان خلق ارزش است و کدام کارشان منابع را تباه می‌کند.

پس نامزدهای ریاست جمهوری بجای اینکه بگویند: «در دولت من، به مردم خانه و نان می دهیم» باید بگویند: «در دولت من، مردم ثروت کافی خواهند داشت که خودشان خانه و نان تهیه کنند»

اقتصاد و چالش فرآیندهای تباه کننده

رئیس صندوق توسعه ملی اظهار داشت: فرآیندهای تباه کننده به وفور در اقتصاد ما وجود دارد. فرآیند تباهنده فرآیندی است که منابع را می‌گیرد ولی ارزشی ایجاد نمی‌کند و چون ارزشی ایجاد نمی‌کند در نتیجه خلق ثروت نمی شود و فقر و  کوچک شدن سفره مردم را به همراه دارد. از این فرآیندهای تباهنده موارد بسیاری در اقتصاد کشورمان داریم.

در کشور ما دولتی موفق است که کابینه تثبیت‌اش به فکر بهبود معیشت مردم در کوتاه مدت باشد و کابینه توسعه‌اش به فکر فعال سازی ذخایر روزمینی و زیر زمینی کشور برای توسعه و ساختن آینده. اگر هر کسی ماموریت خودش را فراموش کند بی شک دولت در تله روزمرگی غرق و گرفتار می‌شود.  این اتفاقی است که در دولت‌های قبلی افتاده است و دولت بعدی هم قرار نیست که از مریخ بیاید. در دولت بعدی هم همین وضعیت است و با همین ترکیب که در دولت‌های قبل داشته‌ایم حالا کمی بالاتر و یا پایین‌تر این اتفاق‌ها در دولت بعدی هم خواهد افتاد. بر همین اساس ما تلاش کردیم برای غلبه بر این روند، دیدگاه و نظریات حکمرانی را اصلاح کنیم و بهبود ببخشیم که من نام آن را «حکمرانی متعالی» گذاشته‌ام یعنی حکمرانی که به تدریج شیوه‌های خودش را تعالی می‌دهد و بهبود می‌بخشد تا بتوانیم بر این چرخه معیوب غلبه کنیم.

یادگارهای دولت سیزدهم برای صندوق توسعه ملی

مهدی غضنفری با اشاره به روند رو به رشد صندوق توسعه ملی در دولت سیزدهم تاکید کرد: بی شک حمایت‌های بی دریغ رئیس جمهور شهید و نگاه موثری که به صندوق توسعه ملی داشتند در موفقیت‌های صندوق از نظر تحقق برنامه‌ها و دریافت مطالبات موثر بود اما نباید این واقعیت را کتمان کرد که در دولت سیزدهم متاسفانه ورودی ها به صندوق تقریبا صفر بوده است. یعنی همانند دولتهای قبل این دولت هم از صندوق برای اجرای برنامه‌های خود بهره گرفت و بر اساس مجوزها دستگاه‌ها اجرایی آمدند وپول هایشان را گرفتند. می‌خواهم بگویم از بابت ورودی به صندوق دولت سیزدهم هم رفتارمتفاوتی با دولت‌های دیگر نداشت چون نیازهای اقتصادی و معیشتی مردم باعث شد که از منابع صندوق توسعه ملی برداشت کنند مثل همه دولت‌های قبل.

رئیس صندوق توسعه ملی اضافه کرد: متاسفانه با این مقدار نفتی که ما می‌فروشیم و انبوه مشکلات و کسری‌های دولت به خاطر پرداخت حقوق و دستمزدها همواره هر دولتی می‌آید از منابع صندوق برداشت می‌کند. حالا اگر ما بخواهیم با آن ها مخالفت کنیم می‌روند و بر اساس مفاد قانونی اذن می‌گیرند و ما بر اساس قانون باید آن منابع را پرداخت کنیم.

مهدی غضنفری گفت: باید بپذیریم که با رفتارها و اخلاق‌های خوب و منش خوب ما نمی‌توانیم خلق ثروت کنیم. منش خوب، متواضع بودن و احترام گذاشتن، یک چهارم داستان حکمرانی است. حکمران باید غیر از منش خوب، دانش خوب، کنش قوی حکمرانی و  بینش و جهان بینی کاملی درباره حکمرانی داشته باشد. باید چرخ های اقتصاد را به گونه‌ای به حرکت دربیاورد که در دل اقتصاد، تولید ثروت شود وگرنه برداشت از «صندوق توسعه ملی» تقریبا کار همه دولت‌ها بوده است و صندوق از این بابت گلایه مند است. چیزی که برای صندوق توسعه ملی از رئیس جمهور شهید آیت الله رئیسی به جای مانده دو یادگار بسیار خوب است. دو نظام نامه خیلی خوب که ما در دولت سیزدهم از هیات امنا گرفتیم و براساس آن سرمایه‌گذاری کرده و مطالباتمان را وصول کردیم اما ما همچنان صد میلیارد دلار از دولت‌ها طلبکاریم که موفق نشده ایم در برنامه هفتم مصوبه‌ای برایش بگیریم که این صد میلیارد دلار را چگونه برداشت کنیم. مجمع تشخیص مصلحت با یک رای اندک با این مصوبه مخالفت کرد و متاسفانه مانع شد از اینکه ما بتوانیم در صنایع بالا دست نفت و در میادین مشترک سرمایه‌گذاری کرده و طلب 100 میلیارد دلاری این صندوق را که برای آیندگان این سرزمین هم می‌باشد وصول کنیم. اگر این اتفاق مهم رخ می‌داد نتیجتا نوعی خلق ثروت با نیروی محرکه نفت به عنوان لوکوموتیو توسعه و پیشرفت کشور به حرکت درمی‌آمد.

این نیروی پیشران که امروز نفت است و شاید در آینده هوش مصنوعی و شرکت‌های دانش بنیان باشد با آن عدم رای اعضا مجمع به این مصوبه، ناکام ماند. همه این بلاها بر سر کشور ما از دانش ناکافی حکمرانی است. امیدوارم کسی را برگزینیم که منش عالی را در کنار دانش حکمرانی و کنش قاطعانه و بینش گسترده داشته باشد. بهرحال نباید ناامید شد انشاءالله با بکارگیری دانش روز حکمرانی بتوانیم با شتاب در مسیر توسعه قرار گیریم.