مسیر پرپیچ‌وخم توسعه و رکود اقتصاد ایران/ مروری بر طلوع و غروب صنعت در ۱۱۸ سال

عکس: اکوایران/ دانیال شایگان

به گزارش اقتصادنیوز، بالاترین میزان رشد اقتصادی کشور در طول بیش از یک قرن گذشته در سال 54 رخ داده و برابر با 41.3 درصد و پایین‌ترین مقدار در سال 57 و برابر منفی 16.3 درصد محاسبه شده است.

براساس آنچه اکوایران گزارش داده است: آمارها حاکی از آن است که تحریم و نقش عوامل خارج از اقتصاد کشور ، سیاست‌گذاری‌های اقتصادی مانند نحوه قیمت‌گذاری و محیط کسب و کار و همچنین زیرساخت‌های مناسب و کافی در کشور از مهمترین عوامل در رشد اقتصادی بخش صنعت محسوب می‌شوند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد ارقام مربوط به رشد اقتصادی در حدفاصل سال‌های 1286 تا 1340 توسط پژوهشکده پولی و بانکی تخمین زده شده است. آمار سال‌های 1340 تا 1403 نیز توسط مرکز آمار مورد برآورد قرار گرفته است.

نقش صنعت در رشد اقتصادی

کیک اقتصاد کشور براساس روش ارزش افزوده از سه بخش اصلی تشکیل شده است. این سه بخش، کشاورزی، خدمات و صنایع و معادن هستند. از مجموع ارزش افزوده تولید شده در این سه گروه، تولید ناخالص داخلی محاسبه می‌شود. براساس نظر اغلب اقتصاددانان، رشد بخش صنعت که یکی از گروه‌های اصلی صنایع و معادن است می‌تواند منجر به رشد اقتصادی پایدار و بلندمدت در اقتصاد شود. بنابراین سرمایه‌گذاری در صنعت و حمایت از این بخش جهت توسعه و افزایش رفاه در کشور‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است.

بر همین اساس در گزارش پیش‌رو به روند رشد ارزش افزوده بخش صنعت در ایران از سال 1286 تا 1403 پرداخته شده است.

اعداد و ارقام گروه صنعت از 1286 تا 1340

پیش از صنعتی شدن کشورها ، کشاورزی و دامپروری به طور سنتی در اقتصاد هر کشوری نقش اصلی را در رشد اقتصادی و بازار کار جوامع داشته‌اند. اما بعد از افزایش دانش بشری و رشد علوم مهندسی و بازدهی و بهره‌وری ناشی از تقسیم کار در جوامع، اقتصاد کشورها به مرور صنعتی‌تر شده و نقش کشاورزی و دامپروری کمتر شده است. آمار و ارقام نشان می‌دهد اقتصاد ایران در اواخر دوران قاجار و دوره پهلوی اول رشد صنعتی خاصی را تجربه نکرده است. به طوری که نرخ رشد صنعت از سال 1286 تا 1315 براساس برآورد پژوهشکده پولی و بانکی به طور متوسط در حوالی 3 درصد نوسان داشته است. اما بعد از شروع جنگ جهانی دوم و مسائل مربوط به آن در سال 1319 پایین‌ترین نرخ رشد صنعتی ایران در بازه 1286 تا 1340 مورد برآورد قرار گرفته است. در این سال نرخ رشد بخش صنعت کشور منفی 7.3 درصد بوده است. بالاترین رشد در بازه زمانی مورد اشاره نیز در سال 1332 اتفاق افتاده که معادل 25.4 درصد بوده است. این امر احتمالا به دلیل سرمایه‌گذاری‌ها و تلاش حکومت وقت جهت مدرن سازی اقتصاد کشور رخ داده است.

دهه طلایی اقتصاد ایران آغاز می‌شود

براساس نظر بسیاری از کارشناسان اقتصادی ، دهه چهل که از سال 1340 تا 1350 را شامل می‌شود، دهه صنعتی‌سازی و طلایی اقتصاد ایران نامیده می‎‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد در این دوره زمانی رشد صنعتی کشور در تمام سال‌ها مثبت بوده و منفی نشده است. پایین‌ترین رشد صنعت در مدت مورد اشاره در سال 42 و برابر با 3.5 درصد و در سال 43 برابر با 20.6 درصد بوده است. نتایج این صنعتی سازی و مدرن‌سازی اقتصاد ایران در سال‌های بعد بیشتر خود را نشان داده‌ است. به بیان دقیق‌تر در سال 54 رشد بخش صنعتی کشور برابر با 41.3 درصد محاسبه شده که بالاترین رشد بخش صنعتی کشور در طول 118 سال بوده است. پایین‌ترین رشد اقتصادی بخش صنعت در طول بیش از یک قرن گذشته در سال 1356 بوده که برابر با منفی 16.3 درصد برآورد شده است.

رشد صنعت کشور بعد از انقلاب اسلامی

بررسی آمار و ارقام مربوط به رشد صنعتی کشور در دوران بعد از وقوع انقلاب اسلامی در سال 1357 حاکی از آن است که رشد بخش صنعت بعد از شروع جنگ تحمیلی افزایشی بوده است. به عنوان مثال در سال 1361 رشد اقتصادی صنعت در سال 1361 برابر با 14.6 درصد محاسبه شده است. اما بعد از طولانی شدن روند جنگ رشد بخش صنعتی در سال 1366 منفی 7 درصد گزارش شده است. بعد از پایان جنگ و شروع روند بازسازی کشور رشد صنعتی کشور در سال 1368 به 27 درصد افزایش یافت. با این‌وجود در حدفاصل سال‌های 1370 تا 1380 رشد صنعت کشور بالا و پایین زیادی را تجربه کرده است. به زبان اعداد در سال 77 رشد اقتصادی صنعت بسیار بالا بوده و برابر با 20 درصد اعلام شده است. اما در سال 78 به یکباره رشد این بخش کاهش شدیدی داشته و منفی 16.1 درصد برآورد شده است.