تغییر جنس کسری نقدینگی بانک ها

به گزارش اقتصادنیوز، عملکرد بانک مرکزی نشان می دهد خالص مداخله بانک مرکزی در بازار باز در هفته نخست بهمن ماه بسط 500 میلیارد تومان نقدینگی بوده است. روند انبساط پول در این 5 هفته گذشته نشان می دهد که در هفته اخیر در این بازار، تزریق نقدینگی با افزایش مواجه شده است.

قبض و بسط پول در دوبازار

عملیات بازار باز به خرید و فروشِ اوراق قرضه دولتی در بازار آزاد، برای بسط یا انقباض میزان پول در سیستم بانکی گفته می‌شود، که توسط بانک‌های مرکزی کشورها انجام می‌شود. خریدها به سیستم بانکی پول تزریق می‌کنند و هدف آن افزایش رشد اقتصادی است، در حالی که فروش‌ها عکس این را انجام می‌دهند و هدف مدیریت نرخ تورم است. در واقع در این بازار از طریق عرضه و تقاضا قیمت پول مدیریت می شود تا در کنار رشد اقتصاد هدف تورمی سیاست گذار نیز محقق شود. در ایران نیز چند ماهی است از عملیات بازار باز به عنوان یکی از ابزارهای اصلی در سیاست‌های پولی استفاده می شود بانک مرکز ی با توجه به هدف تورمی و وضعیت نرخ سود در بازار بین بانکی اقدام به موقعیت خرید و فروش در بازار باز می گیرد تا از طریق این بازار قیمت پایه پول برای بانک ها را تنظیم کند. به بیانی دیگر بانک ها در بازار بین بانکی به طور شبانه به قرض می دهند اما اگر بانکی نیازش بیشتر باشد به بازار باز می آید تا با نرخ کمتر و مدت بیشتر از بانک مرکزی قرض بگیرد. بانک مرکزی نیز با تامین نیاز این بانک در قبال اخذ وثیقه مانع از نوسان بالای نرخ در بازار بین بانکی می شود. زیرا نوسان نرخ در این بازار می تواند هزینه وام دهی را بالا ببرد و در نهایت اثر آن بر زندگی مردم منتقل شود.

مرور وضعیت تزریق نقدینگی از سوی بانک مرکزی به بانکها در جریان عملیات بازار در پنج هفته گذشته نشان می دهد که در این هفته به نسبت هفته قبل افزایش انبساط صورت گرفته و حجم تزریق نقدینگی با هزار و 170 میلیارد تومان افزایش نسبت به هفته قبل به 5 هزار و 720 میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است.

این در حالی است که پیشنهاد فروش اوراق از طرف بانک‌ها در هفته اخیر 9 هزار و 430 میلیارد تومان بوده است. یعنی از پیشنهادهای ارسالی 60 درصد آنها از طرف بانک مرکزی پذیرفته شده است. این بیشترین درصد پذیرش بانک مرکزی در تزریق نقدینگی بین بانک‌ها بوده است.

از سوی دیگر باتوجه به آن که اوراق فروخته شده به بانک مرکزی به صورت ریپو بوده و بانکها باید تا سررسید 14 روزه و نرخ سود معین مبلغ در یافت شده را به بانک مرکزی باز پس دهند در هر هفته شاهد قبض پول در این بازار هستیم.

در همین راستا قبض 5 هزار و 220 میلیارد تومان نقدینگی از بانکها سبب شد تا خالص نقدینگی تزریق شده در این هفته 500 میلیارد تومان برآورد شود. یعنی در این بازار 500 میلیارد تومان نقدینگی به صورت خالص تزریق شده است.

میزان عرضه اوراق در جریان عملیات بازار باز نشان می دهد که نیاز بانک ها به نقدینه خواهی نیز بالا رفته زیرا در این هفته بیش از کل زمستان به بانک مرکزی اوراق فروخته اند. در حالی که در هفته های قبل بیشتر در قالب تسهیلات قاعده مند که خاصیت شبانه دارد رو به استقراض می آوردند. از سوی دیگر بانک مرکزی نیز با تنزیل این میزان اوراق در قالب عملیات بازار تلاش دارد نرخ سود را در کرویدور هدف بازار بین بانکی نگه دارد اتفاقی که در این هفته با حجم بیشتری صورت گرفته است. سقف نرخ سود در بازار بین بانکی 22 درصد است و عملیات بازار باز با این هدف انجام می شود که نرخ سود این بازار در محدوده تعیین شده بماند. در واقع تمامی قبظ و بسط های مختلف پول یک هدف دارد که بانک ها به یکدیگر کمتر از 22 درصد قرض بدهند. بانک مرکزی تصور می کند نگه داشتن نرخ سود زیر این سقف می تواند اهداف تورمی و اقتصادی مدنظرش را توامان تامین کند.

کاهش معاملات در بازار بین بانکی

در هفته اخیر بانکها در دو نوبت از اعتبارگیری قاعده مند استفاده کرده و در این فرآیند اعتبار اضطراری به آنها پرداخت شد. قیمت باز پرداختی در این بازار نیز براساس سقف نرخ سود دالان محاسبه می شود .یعنی 22 درصد. بانک مرکزی در بازار بین بانکی نیز حدود 4 هزار و 90 میلیارد تومان اعتبار در اختیار بانک ها قرار داده است.اگر مداخله بانک مرکزی در وضعیت نقدینگی بانکها را به صورت مجموع دوبازار درنظر بگیریم بسط پول صورت گرفته در حالت کلی 9 هزار و 830  میلیارد تومان محاسبه می شود.نرخ سود مداخله دولت را نیز اگر به صورت نرخ سود موزون در این دو بازار در نظر بگیریم رقمی معادل با 21 درصد را ثبت خواهد کرد.

در این هفته حجم اعتبارات قاعده‌مند در مقایسه با هفته قبل با 70 درصد کاهش مواجه بوده‌است. این کاهش حجم اعتبارات می تواند علامت آن باشد که اوضاع در بازار بین بانکی کمی نسبت به هفته قبل تعدیل پیدا کرده است. یعنی بانک ها در جریان نقد خود با معضل کمتری مواجه هستند.