برآورد تورمی بر اساس آمار بانک مرکزی؛ 70 درصد

به گزارش اقتصادنیوز بر اساس آمار منتشر شده توسط بانک مرکزی از تولید ناخالص داخلی در بهار 1400، شاخص ضمنی قیمت یا به عبارتی همان تورم در بهار امسال نزدیک به 70 درصد برآورد می شود. این درحالی است که برآورد مرکز آمار از تورم مصرف کننده در بهار 1400 زیر 50 درصد است. نحوه محاسبه شاخص ضمنی قیمت با تورم مصرف کننده تفاوت هایی دارد اما تفاوتی که این دو شاخص در فصل نخست سال جاری داشته است تا حدودی غیر طبیعی است. در ادامه گزارش به بررسی نحوه محاسبه شاخص ضمنی قیمت در بهار امسال و تفاوت های آن با تورم مصرف کننده پرداخته شده است.

تولید ناخالص داخلی اسمی و حقیقی

در اندازه گیری تولید ناخالص داخلی از دو شاخص اسمی و حقیقی اسفاده می شود. تولید ناخالص داخلی اسمی ارزش و قیمت اسمی کالا های تولید شده و خدمات ارائه شده را محاسبه می کند. تولید ناخالص داخلی حقیقی ارزش واقعی خدمات و کالا های تولید شده در یک اقتصاد را اندازه گیری می کند. به بیان ساده در محاسبه به روش حقیقی اثر تورم از تولید ناخالص داخلی اسمی گرفته شده و به حجم واقعی که تولید صورت گرفته خواهیم رسید. به همین جهت رشد اقتصادی از نسبت تولید ناخالص حقیقی در سال جاری نسبت به تولید ناخالص داخلی حقیقی سال گذشته محاسبه می شود تا تغییرات واقعی حجم اقتصاد به دست بیاید.

بر این اساس همانگونه که می توان از تولید ناخالص اسمی تولید ناخالص حقیقی را استخراج کرد، می توان از دل تولید ناخالص اسمی تورم یا شاخص ضمنی قیمت  جی دی پی را محاسبه کرد. به عبارت دیگر با کم کردن تولید ناخالص حقیقی از تولید ناخالص اسمی عدد به دست آمده تورم خواهد بود.

شاخص ضمنی قیمت

تولید ناخالص داخلی اسمی( به قیمت های جاری) در بهار 1400 حدود یک هزار و 184 هزار میلیارد تومان برآورد شده است، در مقابل تولید ناخالص داخلی حقیقی بدون نفت( به قیمت ثابت سال 95) در همین فصل 314 هزار میلیارد تومان بوده است. بر اساس محاسبات دقیق صورت گرفته شاخص ضمنی قیمت در بهار امسال 3.76 است.

تولید ناخالص داخلی اسمی و تولید ناخالص داخلی حقیقی( بدون نفت) در بهار 99 به ترتیب 672 هزار میلیارد تومان و 300 هزار میلیارد تومان به ثبت رسیده است، بنابراین شاخص ضمنی قیمت در بهار سال گذشته 2.23 بوده است. اکنون از درصد تغییرات در بهار (3.76) نسبت درصد تغییرات در بازه مشابه سال قبل( 2.23)، تورم فصلی نقطه ای بهار امسال 68.1 درصد به دست می آید. به بین ساده تر برآورد بانک مرکزی از افزایش قیمت ها در بهار 1400 نسبت به بهار سال گذشته نزدیک به 70 درصد است. این در حالیست که بر اساس برآورد مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف کننده، تورم فصلی بهار حدود 46 درصد بوده است.

مهاجرت ۱۸۰۰۰ میلیارد ریال به ترکیه/در اکوایران ببینید:

تفاوت های شاخص ضمنی و تورم مصرف کننده

 شاخص قیمت ضمنی یا همان تورم از نظر بانک مرکزی در بهار 1400 بالغ بر 68 درصد بوده است که نسبت به برآورد مرکز آمار از تورم در این بازه زمانی تفاوت چشمگیری دارد که تا حدودی بیانگر تفاوت در برآورد تورم از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار است. این نکته را نیز بایستی مدنظر داشت که تفاوت هایی بین این دو شاخص وجود دارد که عبارت است از:

1_ شاخص قیمت مصرف کننده(CPI) تغییرات قیمت را در بازار مصرف نشان می دهد، به بیان دیگر بررسی می کند قیمتی که مصرف کننده در بازار خرد برای یک کالا پرداخت کرده است نسبت به قیمت پرداختی در بازه زمانی مشخص قبلی چه تغییری کرده است. اما شاخص ضمنی قیمت بر اساس تولید ناخالص داخلی محاسبه می شود که ارزش افزوده تولید را محاسبه می کند و به قیمت پرداختی مصرف کننده ارتباط ندارد. هرچند که ممکن است این دو عدد به هم نزدیک باشند اما به هر حال تفاوت هایی با یکدیگر دارند.

2_ شاخص قیمت مصرف کننده شامل کالا های وارداتی نیز می شود و افزایش قیمت کالا وارد شده به کشور باعث افزایش در این شاخص می شود. این در حالیست که شاخص ضمنی قیمت تولید ناخلص داخلی، تنها افزایش قیمت کالای تولید شده در داخل را محاسبه می کند. بنابراین اثر افزایش قیمت کالا های وارداتی در تورم شاخص ضمنی قیمت آورده نمی شود.

3_ شاخص قیمت مصرف کننده دارای یک سبد خدمات و کالایی مشخص است اما در مورد شاخص ضمنی قیمت سبد مشخصی از کالا ها وجود ندارد و ممکن است سال به سال کالا ها و خدمات تغییر کند. به عنوان مثال  در یک اقتصاد به دلیل سرما زدگی تولید و عرضه سیب زمینی به شدت کاهش پیدا که در نتیجه موجب افزایش قیمت این کالا یا احتمالا واردات آن می شود. اما با توجه به اینکه تولید سیب زمینی بسیار کاهش یافته و مقدار آن در تولید ناخالص ناچیز است، این افزایش قیمت در شاخص ضمنی قیمت دیده نمی شود. اما در مورد شاخص قیمت مصرف کننده چنین نیست و تنها این موضوع بررسی می شود که فارغ از میزان تولید سیب زمینی، بهای پرداختی مصرف کننده برای این کالا چه میزان افزایش یافته است.

با وجود این تفاوت ها شکاف شاخص ضمنی قیمت با شاخص قیمت مصرف کننده بالا است نکته ای که از منظر برخی اقتصاددانان جای تامل و دقت دارد و نباید از کنار آن به سادگی گذشت.

این اختلاف قابل قبول نیست

با وجود تمامی اختلاف هایی بین شاخص ضمنی قیمت و شاخص قیمت مصرف کننده گفته شد، این اختلاف 24 درصدی از تورم از سوی مرکز آمار و بانک مرکزی قابل توجیه نیست. این نکته نیز حائز اهمیت است که شاخص قیمت مصرف کننده کالا های وارداتی را نیز در بر می گیرد و با توجه به جهش های ارزی که در یکسال گذشته صورت گرفته است کالا های وارداتی تورم بالایی را تجربه کرده اند، بنابراین تورم مصرف کننده بایستی از تورم شاخص ضمنی بالا تر نیز باشد که چنین نیست. به عقیده برخی اقتصاددانان شاخص قیمت ضمنی که از طریق تولید ناخالص می شود تصویر گویا تری را وضعیت افزایش قیمت ها ارائه می دهد.