جهش نرخ سود در بازار اوراق ثانویه

به گزارش اقتصادنیوزمنحنی بازدهی برای روز شنبه 29 شهریورماه نشان می‌دهد که نرخ‌های بازده اوراق بدهی دولتی در تمامی سررسیدهای افزایش بالایی داشته است. این افزایش در نرخ‌های کوتاه‌مدت زیر شش ماه بیش از 2 درصد است. همچنین نرخ بازده اوراق یک‌ساله که در روز چهارشنبه 18 درصد بود، با 0.6 واحد درصد به 18.6 درصد رسید.

تحلیل گران اعتقاد دارند این‌گونه افزایش نرخ بازده در بازار اوراق دولتی را باید جهش نرخ سود نامید. از طرف دیگر نرخ سود اوراق با سررسید بالاتر از یک سال با  0.1 درصد افزایش مواجه شد. امروز حجم معاملات اسناد خزانه در کمترین سطح خود یعنی 100 میلیارد تومان بود. این تحولات را می‌توان به‌صورت کاهش تقاضا برای اوراق بدهی دولتی درنتیجه تورم انتظاری توضیح داد.

افزایش نرخ تورم و تورم انتظاری باعث افزایش نرخ سود  در اقتصاد می‌شود و خود را به‌صورت کاهش تقاضا و کاهش قیمت اوراق بدهی نشان می‌دهد. اگرچه این اوراق اثری بر بودجه دولت ندارد ولی به روشنی نشان می‌دهد که دولت باید برای اوراقی که در آینده منتشر می‌کند نرخ بازده بالاتری را به سرمایه‌گذاران پرداخت کند.

نرخ بازده آتی هم که نشان دهنده انتظارات فعالان از بازدهی آتی است به دلیل افزایش شدید نرخ سود در سررسید سود یک ساله تغییر چندانی نکرده است.

تحلیل گران اعتقاد دارند: بازدهی آتی تحت تاثیر شیب بازدهی نقدی است به دلیل افزایش این شیب و برآورده شدن انتظارات سرمایه گذاران در زمان حال بازدهی آتی صعودی نشده است.

البته اگر روند افزایش نرخ نقدی وجود داشته باشد با تغییر انتظارات تورمی بازدهی آتی نیز بالا می رود.

حسگر نرخ سود در آینده

منحنی بازدهی نموداری است که نرخ بازده اوراق بدهی دولت در سررسید‌های کوتاه‌مدت (کمتر از یک سال)، میان‌مدت (چندساله) و بلند‌مدت (بیش از ۵ ساله) را نشان می‌دهد. اوراق بدهی دولت در بازار بدهی دادوستد می‌شود و به دلیل وجود پشتوانه مالی دولت، این اوراق باکیفیت و بدون ریسک اعتباری ارزیابی می‌گردند.

اگرچه، این اوراق برای تأمین مالی کسری بودجه دولت‌ها منتشر می‌شوند، ولی نرخ بازده این اوراق نرخ سود بدون ریسک در اقتصاد را نشان می‌دهد که می‌تواند به‌عنوان معیاری برای نرخ‌گذاری سایر ابزارهای مالی در نظام مالی استفاده شود. این بازار در کنار مزیت تأمین مالی کسری بودجه دولت، به‌واسطه کمک به انتقال سیاست‌های پولی به سایر بخش‌های اقتصاد از اهمیت بالایی برخوردار است. چنین ابزاری در بسیاری از اقتصادهای پیشرفته وجود دارد و یکی از حسگرهای مهم اقتصاد است که انتظارات فعالان اقتصادی را خلاصه می‌کند.

بازار اوراق دولتی در ایران

اوراق بدهی دولتی در فرا بورس معامله می‌شوند. برخی از این اوراق مانند اسناد خزانه اسلامی (اخزاها) بدون کوپن هستند و برخی دیگر از آن‌ها (مانند آرادها) کوپن‌هایی دارند که بر اساس آن سود در فواصل زمانی مشخص به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود.

 خریداران اسناد خزانه اسلامی از تفاوت قیمت خرید و قیمت فروش این اوراق، سود کسب می‌کنند. همچنین دارندگان این اوراق می‌توانند در تاریخ سررسید وجه نقدی معادل مبلغ اسمی را از دولت دریافت می‌کنند. اسناد خزانه باهدف پرداخت تعهدات دولت به بستانکاران منتشر می‌شود. اراد اسنادی است که دولت باهدف تأمین مالی منتشر می‌کند و خریداران علاوه بر سود از محل تنزیل اسمی اوراق در سررسیدهای مشخص نیز سود دریافت می‌کنند.

در شرایطی که ریسک در اقتصاد افزایش می‌یابد، سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی دولتی پناهگاهی برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌ها و افراد حقیقی محسوب می‌شود زیرا ریسک این اوراق از جهت نکول و پرداخت نشدن تعهدات توسط دولت تقریباً صفر است.

نرخ بازده نقدی و آتی

در بازار اوراق بدهی دولتی، نرخ‌های بازده اوراق در سررسیدهای زمانی مختلف از طریق عرضه و تقاضا کشف می‌شود. نرخ کشف‌شده بر اساس این سازوکار متوسط بازده نقدی نگهداری اوراق تا سررسید را نشان می‌دهد. همچنین از تفاوت نرخ‌های بازده نقدی در سررسیدهای مختلف، می‌توان برای استخراج بازده آتی مورد انتظار سرمایه‌گذاران استفاده کرد.

منحنی‌های بازدهی "اقتصادنیوز" این مزیت را دارد که انتظارات سرمایه‌گذاران از روند بازدهی در آینده را نشان دهند. این منحنی‌ها علاوه بر انتظارات که خود را در میزان نرخ بازده نشان می‌دهد، جهت‌گیری انتظارات را نیز در طول زمان به تصویر می‌کشد. این منحنی به سیاست‌گذار امکان شناسایی جهت‌گیری انتظارات و به سرمایه‌گذاران قدرت دیده‌بانی انتخاب می‌دهد.