دو راهی دولت؛ کاهش قیمت دلار یا رشد بورس

به گزارش اقتصادنیوز،چندی پیش در جلسه ای که تیم اقتصادی برای کمک به رشد شاخص کل بورس برگزار شده یک سئوال پیش روی اعضای تیم اقتصادی قرار گرفته است. آیا انتظار دارید نرخ ارز روند نزولی بگیرد؟ پاسخ مثبت بوده است. پس از آن سئوال شده اگر قرار بر کاهش قیمت دلار و حتی نزول آن به آن دامنه زیر 20 هزار باشد چرا انتظار دارید شاخص کل روند صعودی به خود بگیرد؟ تیم اقتصادی به این پرسش پاسخ نداده است.

اما مرور سوابق نشان می دهد بخش زیادی از رشد شاخص کل تحت تاثیر انتظارات تورمی و نگرانی از افزایش قیمت دلار انجام شد. وقتی با برخی معامله گران صحبت می شد آنان اعتقاد داشتند قیمت دلار می تواند تا 40 هزار تومان برسد این افزایش قیمت برای صنایع صادراتی به افزایش منابع و برای صنایع غیر صادراتی از محل تورم می تواند درآمد داشته باشد. بنابراین این گروه تصور می کردند هر چه خریداری شود سود به همراه دارد، حال تمام آن مفروضات از بین رفته و حتی معکوس شده است. انتظار کاهش قیمت دلار می رود. 

دولت دوازدهم در لایحه بودجه سال آینده پیش بینی کرده که میزان فروش نفت 2 میلیون و 300 هزار بشکه خواهد بود. رئیس جمهور در کنفرانس مطبوعاتی 24 آذرماه با تاکید بر این رقم، آن را واقع بینانه دانست و اعلام کرد که بر مبنای توان تولیدی و میزان فروش فعلی برآورد شده است. گزارش‌های رسمی و غیررسمی هم حاکی از افزایش فروش نفت ایران در سال جاری است. روحانی به تازگی از برگشت دلار به قیمت 15 هزار تومان با آزاد سازی منابع سخن گفت.

وقتی مفروضات دولت نشان می‌دهد که هم انتظار افزایش درآمد نفتی و کاهش قیمت دلار را دارد چگونه می خواهد مانع سقوط شاخص بورس شود. زیرا  در حال حاضر بیش از 50 درصد از شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه کشور را چهار صنعت محصولات شیمیایی، فلزات اساسی، فرآورده‌های نفتی و کانی‌های فلزی تشکیل می‌دهند که به‌نوعی با اقتصاد بین‌الملل و به‌خصوص قیمت کامودیتی‌ها (کالاها و خدمات قابل کپی، غیرانحصاری و غیرویژه) در ارتباط هستند.کامودیتی‌ها چه در بازارهای صادراتی و چه در بورس کالای داخلی، با دلار معامله و ارزش‌گذاری می‌شوند. هر کالایی که با دلار یا هر ارز  دیگری مبادله شود از یک‌سو، قیمت آن وابسته به عرضه و تقاضای محصول است و از سوی دیگر تغییرات ارزش ارز پایه برای معامله نیز بر قیمت آن کالا یا محصول تاثیرگذار است. بنابراین ویژگی بارز صنایع مذکور این است که اولاً مبنای قیمت‌گذاری آنها بر اساس عرضه و تقاضای جهانی است و ثانیاً بخش عمده‌ای از تولیدات این صنایع صادرات‌محور (و متعاقباً درآمد عملیاتی ارزمحور) است. نوسان قیمت ارز، جریان درآمدها و مخارج ریالی شرکت‌هایی را که در تجارت بین‌الملل (واردکنندگان و صادرکنندگان) فعالیت می‌کنند، تحت تاثیر قرار می‌دهد.

همچنین بسیاری از شرکت‌های دیگر در بازار سرمایه ایران به‌صورت سرمایه‌گذاری (هلدینگ مالی) فعالیت می‌کنند که متعاقباً به‌صورت غیرمستقیم با قیمت‌های جهانی محصولات شرکت‌های سرمایه‌پذیر خود در ارتباط هستند. هلدینگ‌های مالی متناسب با شرکت‌های تحت مدیریت خود می‌توانند از افزایش نرخ دلار متضرر شوند یا کسب سود کنند. به‌عنوان مثال، به دلیل اینکه بزرگ‌ترین هلدینگ‌های بازار سرمایه نظیر هلدینگ خلیج فارس، هلدینگ گسترش نفت و گاز پارسیان، سرمایه‌گذاری غدیر، توسعه معادن و فلزات و ... در بخش پتروپالایشی و فلزات مشغول فعالیت هستند، تغییر نرخ ارز تاثیر زیادی بر این شرکت‌ها می‌گذارد. از طرفی به دلیل نقش بیشتر این شرکت‌ها در شاخص کل بورس، رشد این شرکت‌ها بر کل بازار اثر دومینوواری گذاشته و بازار را به واکنش بیشتر وامی‌دارد.

 در نتیجه وقتی انتظار می‌رود در سال آینده نرخ ارز در سطوح پایین‌تری قرار بگیرد و حتی برخی کارشناسان از نوسان قیمت دلار حداکثر در محدوده 20 تا 22 هزار تومان صحبت می کنند انتظار برای شاخص کل چه قدر باید باشد؟

»»» بیشتر بخوانید؛

انتظارات درآمدی دولت از بورس در ۱۴۰۰

انتظار دولت از بورس

 لایحه بودجه نشان می‌دهد که دولت انتظار دارد بازار سهام در سال آینده پررونق باشد. دولت در بودجه سال آینده میزان درآمد خود از محل مالیات بر نقل و انتقال سهام را 14 هزار میلیارد تومان برآورد کرده است.

با این که میزان درآمد مالیاتی دولت از نقل‌وانتقال سهام در بازار سرمایه طی 9 ماهه اول سال جاری ۱8 هزار و 41 میلیارد تومان بوده است، اما آمارها نشان می‌دهد که رونق بورس در 6 ماهه اول سال 99 تکرار نخواهد شد. علاوه بر این، از 20 مرداد ماه تا پایان آذرماه خالص خروج پول حقیقی از بورس 43 هزار و 880 میلیارد تومان بوده است. با توجه به روند خروج پول‌های حقیقی از بازار سهام، به نظر می‌رسد در فصل پایانی سال 99 ارزش معاملات بورس روندی کاهش داشته باشد. کاهش ارزش معاملات به معنی کاهش درآمد مالیات از این محل خواهد بود.

دو گزاره جمع ناپذیر

کارشناسان معتقدند که در بلندمدت روند شاخص بورس با روند تغییرات قیمت دلار هم‌جهت است پژوهش های زیادی نیز درباره اثر گذار قیمت ارز بر بازار سهام انجام شده که نشان می دهد افزایش قیمت دلار با رشد شاخص بازار سهام همراه است. بنابراین می توان انتظار داشت با کاهش قیمت دلار روند شاخص سهام بر پایه این متغیر و انتظارات تورمی ناشی از آن صعودی نباشد. در نتیجه دولت بر سر دوراهی سختی قرار گرفته است. دوراهی کاهش قیمت دلار و رشد شاخص بورس، که کارشناسان معتقدند دو گزاره جمع ناپذیر هستند.