فقر، نابرابری و بیکاری سه گانه چالش های اقتصادی ایران

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اتاق بازرگانی تهران؛ برآورد مرکز آمار ایران این است که نسبت اشتغال در ایران از 37.8درصد در سال 95 به 39.4درصد در سال 98بهبود پیدا کرده و در تابستان امسال دوباره به 37.8درصد بازگشته است.

در آستانه ورود به قرن 14 مرکز آمار ایران گزارشی از وضعیت جامعه ایران منتشر کرده است که می تواند در سال های آینده ملاک بسیاری از داده ها در شروع قرن تازه قرار گیرد. گزارشی که نشان می دهد دسترسی شهروندان به برخی خدمات مانند اینترنت و.. به نحو مطلوبی افزایش یافته، اما کیفیت زندگی ایرانیان همچنان با مشکلات و چالش‌های جدی ازجمله نابرابری شدید درآمدی، گسترش فقر و نارضایتی مردم مواجه هستیم. بر مبنای این گزارش رسمی، جمعیت ایران رو به پیر شدن است و میل ایرانیان به فرزندآوری به ‌شدت هم در روستاها و هم شهرها کاهش یافته است: « تعداد تولدهای ثبت شده در سال 95 بیش از یک میلیون و 528هزار نفر بوده که در سال 98به یک میلیون و 196هزار نفر یعنی 332هزار نفر کمتر رسیده است. نتیجه اینکه الگوی کاهشی شدن تعداد فرزندآوری در هر دو مناطق شهری و روستایی  تکرار شده و تعداد متولدین در بهار امسال هم 19هزار و 500نفر بوده که در تابستان گذشته به 300هزار نفر رسیده بود.» البته در این گزارش همچنان که گزارش های جهانی هم نشان می دهد طول عمر ایرانیان افزایش یافته است. آمارهای رسمی از افزایش طول عمر ایرانیان به‌ویژه در بین زنان ایرانی حکایت دارد به‌ گونه‌ای که میانگین سنی فوت‌شدگان از 63.3سال در سال 95به 66.3در تابستان 99رسیده یعنی افزایش 3ساله طول عمر ایرانیان با این توضیح مهم که در سال 95میانگین سن مردان فوت شده 61.9و زنان 65.2سال بوده که در تابستان امسال به‌ ترتیب به 64.7و 68.3سال رسیده است. براساس داده‌های ثبت احوال کشور در تابستان امسال بالغ بر 130هزار و 879 ایرانی شامل 73هزار و 970مرد و 56هزار و 909زن جان خود را از دست داده‌اند که نسبت به تابستان سال گذشته تعداد مرگ ‌ومیرها 38درصد رشد کرده که علت اصلی این جهش مرگ در کشور، شیوع بیماری کرونا اعلام شده است.

در تابستانی که گذشت، 161هزار و 556هزار فقره ازدواج در ایران به ثبت رسید و در مقابل 48هزار و 122زوج هم زندگی‌شان به طلاق کشیده شد. در مقایسه با تابستان سال گذشته رشد ازدواج 6و رشد طلاق 7درصد برآورد شده و نکته جالب اینکه میانگین سن ازدواج در شهرهای ایران در حال بالا رفتن است و در کل کشور میانگین سن ازدواج 27.7سال در بین مردان و 23.4سال در بین زنان گزارش شده است.

مرکز آمار می‌گوید: جمعیت فعال 15ساله و بیشتر ایران در 3ساله 95تا 98روندی صعودی داشته و در تابستان امسال به 26میلیون نفر رسیده که نسبت به فصل بهار 551 هزار نفر بر تعداد جمعیت فعال افزایش داشته اما نسبت به تابستان سال گذشته 1.6میلیون نفر کاسته شده است. همچنین جمعیت شاغل کشور در سال 1395برابر 22میلیون و 525هزار نفر و در سال 1398برابر 24میلیون و 274هزار نفر برآورد شده که نشان می‌دهد یک میلیون و 750هزار نفر به جمیعت دارای شغل ایران در این مدت افزوده شده و در تابستان امسال هم نسبت به بهار گذشته 579هزار نفر دیگر شاغل شده‌اند. بااین حال نسبت به تابستان پارسال از جمعیت شاغل ایران بیش از 1.2میلیون نفر کاسته شده که نشانه‌ای ازآثار نمایان کرونا بر بازار کار ایران است. برآورد مرکز آمار ایران این است که نسبت اشتغال در ایران از 37.8درصد در سال 95به 39.4درصد در سال 98بهبود پیدا کرده و در تابستان امسال دوباره به 37.8درصد بازگشته است. این گزارش می‌افزاید: نرخ بیکاری جمعیت 35-18ساله در تابستان 1399، به حدود 17درصد رسیده که نسبت به فصل بهار امسال 2درصد افزایش و نسبت به فصل تابستان پارسال یک درصد کاهش پیدا کرده است.

نتیجه شکننده بودن بازار کار ایران، گسترش فقر و افزایش اعتیاد است. تا جایی که مرکز آمار ایران تأیید کرده تعداد مراکز درمان اعتیاد از 2308مرکز در سال 1395به 2415مرکز در سال 1398افزایش یافته و افراد تحت پوشش این مراکز از 417هزار نفر در سال95 به 663هزار نفر در سال98 جهش داشته و 87هزار و 412نفر از افراد تحت پوشش سازمان بهزیستی دچار اعتیادشده و به مراکز کاهش آسیب اعتیاد مراجعه کرده‌اند.

مرکز آمار ایران از بهبود شاخص نابرابری درآمدی در سال ‌98 خبر داده با این حال این شاخص بالاتر از 6سال نخست دهه90 خورشیدی است به این معنا که همچنان وضع توزیع درآمد در ایران مناسب نیست. به بیان دیگر ضریب جینی در سال98 نسبت به سال97 کاهش داشته و به عدد0.3992 رسیده است، به عبارتی تنها می‌ توان گفت میزان نابرابری درآمدی در ایران در سال گذشته حداقل نسبت به سال قبل آن یعنی 97بدتر نشده است. ضریب جینی شاخصی عددی بین صفر تا یک برای اندازه‌ گیری میزان توزیع درآمد است که هرچه وضع  توزیع درآمد در یک جامعه بهتر باشد، این عدد به سمت صفر و هرچه بدتر باشد به سمت یک جهش پیدا می‌کند و اگر توزیع برابر در یک جامعه کامل باشد ضریب جینی صفر خواهد بود. بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد که وضعیت ضریب جینی در ایران در دهه‌ی90 تقریبا روند صعودی داشته و در حقیقت در مسیر افزایش نابرابری بوده است. پس از کاهش ضریب جینی در سال‌های 90و 91از سال 92این ضریب رو به افزایش بوده تا اینکه در سال97 این ضریب به عدد0.4093رسید. این رقم بالاترین میزان در دهه90 خورشیدی است.