بررسی ادعای رویترز درباره کمبود گندم در ایران

به گزارش اقتصادنیوز ؛ چندی پیش رویترز در خبری ادعا کرد ایران با کمبود 8 میلیون تنی گندم روبرو است، خبری که می تواند نشان از شروع یک چالش جدید در کشوراست. 

مرتضی جلیلوند یکی از تولیدکنندگان و کارشناسان حوزه آرد، نیز معتقد است که به دلیل خشکسالی در سال جاری ایران با کمبود تولید گندم روبرو شد و باید دولت هرچه سریعتر در خصوص این مشکل از طریق واردات تدبیر کند. 

در خبر منتشر شده از سوی رویترز بر این نکته تاکید شده بود که با توجه به اینکه ایران بدترین خشکسالی خود در 50 سال گذشته را تجربه می کند، بنابراین در تامین گندم در بدترین وضعیت قرار گرفته و خبازی ها با کمبود آرد روبرو هستند این به معنی آن است که برای عبور از این بحران متولیان این بخش باید فکری به حال واردات گندم کنند. براساس داده های اعلام شده از سوی رویترز در حال حاضر گندم مورد نیاز خبازی ها 30 درصد کمتر از مصرف مورد نیاز کشور است.

از سوی دیگر فعالان این بخش برای نکته نیز تاکید می کنند که ایران برای جبران کمبود گندم در کشور باید در فصل جاری بالغ بر 8 میلیون تن گندم وارد کند (این دوره زمانی آبان 1400 تا خرداد 1401 را شامل می شود) که با این شرایط می توان گفت ایران در طول 8 ماه آینده باید ماهی یک میلیون تن گندم مورد نیاز کشور را از طریق واردات تامین کند،  این در حالی که وارد کردن این میزان گندم همزمان با افزایش قیمت جهانی غلات بر فشارهای مالی کشور خواهد افزود.

کاهش 8 میلیون تنی گندم موجب شد متولیان این بخش آستین بالا بزنند و اقدام به واردات گندم مورد نیاز کشور کنند، اما به گفته برخی از فعالان این بخش این اقدام دیر صورت گرفته و وارد کردن گندم در شرایط کنونی با مشکلات بسیاری روبه‌رو خواهد بود. با این حال کاوه زرگران، رئیس انجمن تأمین غلات ایران در این خصوص به رویترز گفت که کشور باید از مارس 2021 تا نزدیک به 9 ماه بعد  حدود 8 میلیون تن گندم وارد کند،که از این میزان تاکنون حدود 2 میلیون تن  در بنادر کشور تخلیه شده است.

براساس این گزارش صادرات گندم روسیه به ایران در دوره یکم جولای تا 27 سپتامبر به 2.4 میلیون تن رسیده است.

تبعات کمبود آرد

اما بحران کمبود آرد هنوز شروع نشده چالش برانگیز شد، بطوریکه تصویری در شبکه های اجتماعی در حال چرخش بوده که در آن یک نانوایی در روستایی در استان اراک با نصب بنر از فروختن نان به مهاجران افغانستانی مقیم این روستا امتناع کرده است.

 این داستان بلافاصله به صدا و سیما هم رسید و استاندار اراک در توضیح این رویداد به شبکه 6 گفت: روز شنبه بنری در نانوایی یک روستا نصب شده بود که به علت کمبود سهمیه، نان به اتباع افغانستانی داده نمی‌شود. اما بلافاصله بخشدار این منطقه به محل اعزام شد و در کمتر از ۲ ساعت این بنر و اطلاعیه برداشته شد.

داستان کمبود گندم

اما مشکل از کجاست؟ در این خصوص مرتضی جلیلوند با اشاره به اینکه در برخی از سال‌ها با توجه به میزان گندم خریداری شده از سوی دولت از گندمکاران ناچار به واردات گندم می‌شویم، چرا که در صورت عدم واردات با کمبود مواجه خواهیم شد. در این خصوص می توان به این نکته اشاره کرد که ایران سالانه به 12 میلیون تن واردات گندم نیاز دارد با این وجود در سال جاری دولت تنها اقدام به خرید 4 میلیون و 200 هزار تن گندم از تولیدکنندگان کرده و این امر موجب شد تا با 8 میلیون تن کسری گندم مواجه شویم.

آغاز بحران از آذر

به گفته جلیلوند، 12 میلیون تن گندم مورد نیاز کشور شامل مصارف خبازی و صنف و صنوف می شود و با توجه به وارداتی که در این بخش صورت گرفته می توان گفت در حال حاضر در تامین آرد مورد نیاز کشور با چالش روبرو شده ایم. 

جلیلوند در ادامه بر این نکته تاکید می کند که با یک حساب سرانگشتی و موجودی انبارها می توان گفت که از آذر ماه با چالش کمبود آرد روبرو خواهیم شد و این روند در اسفند و فرودین به اوج خود خواهد رسید و تنها راه عبور از این مشکل این است که دولت هرچه سریعتر راهی برای واردات گندم بیاندیشید. براساس گفته های جلیلوند در حال حاضر ذخیره گندم کشور کمتر از دو میلیون تن است.

نشت آرد از خبازی ها

وی در ادامه به مشکلات  کمبود گندم در کشور اشاره کرده و عنوان کرد: شرکت بازرگانی دولتی به دلیل کمبود گندم ، برای نیاز مصارف صنف و صنعت محدودیت هایی در نظر گرفته که این امر موجب شده تا تامین نیاز این بخش با مشکل مواجه شود، بطوریکه این گروه برای تامین آرد مورد نیاز خود ناچار به بازار روی آورده اند.

به گفته جلیلوند، در حال حاضر تخصیص آرد مورد نیاز بخش صنف و صنعت به صورت سهمیه بندی صورت می گیرد و برای هر استان یک سهم خاص در نظر گرفته شده است، اما این سهمیه بندی پاسخگوی نیاز اصناف نیست، اینجاست که ما با نشت آرد خبازی ها در بازار روبرو می شویم.

به گفته این کارشناس حوزه آرد کشور در حال حاضر، آرد با قیمت 2 هزار و 700 تومان در اختیار صنوف قرار می گیرد، این در حالی که آرد مورد نیاز خبازی ها در نوع درجه یک با قیمت 900 تومان و درجه دو با قیمت 666 تومان  بین خبازی ها توزیع می شود، به این قیمت ها نرخ آرد بازار آزاد که در حدود 7هزار تومان را نیز اضافه می کنیم این نکته نمایان می شود که با تشدید کمبود آرد مورد نیاز کشور شاهد نشت گندم از خبازی ها خواهیم بود، این بدان معنی است که نان کمتری پخته می شود و تنور مدت کمتری روشن می ماند، اما نانوا سود چند برابری می برد.  

جلیلوند بر این نکته نیز اشاره می کند که شنیده ها حکایت از آن دارد که پیش بینی شده تا قیمت گندم به کیلویی 7هزار و 200 تومان برسد که این فاصله قیمتی می تواند تبعات بسیاری داشته باشد.

مشکل واردات گندم

اما چه شد که واردات گندم با مشکل مواجه شد؟ سوالی که در پاسخ به آن جلیلوند می گوید: یکی از راههای تامین گندم برای کشور از طریق روسیه است که باید به واسطه دریای خزر و کشتی صورت گیرد، اما در این میان این نکته را باید در نظر گرفت که کشتی های که از دریای خزر بارگیری می کنند 3 و 5 هزار تنی هستند که در رده کشتی های کوچک قرار دارند، از سوی دیگر ما بخشی از کشتی مورد نیاز خود را از طریق آذربایجان تامین می کردیم که در حال حاضر در این بخش با مشکل مواجه شده ایم به همین دلیل تنها می توانیم از کشتی های ایرانی و روسی استفاده کنیم، از سوی دیگر بخشی از گندم که از روسیه وارد کشور می شود،اما با توجه به اینکه متولیان این بخش دیر اقدام به خرید گندم کردند در حال حاضر رود ولگا (مسیر تردد کشتی) به دلیل سرما یخ زده و امکان حمل از این مسیر وجود ندارد، به همین دلیل باید گندم را تا آستاراخان و یا مخاچ قلعه با قطار حمل شود تا مرز ایران و پس از آن از با وسایل باری گندم  وارد کشور شود که این روند هزینه مازا بسیاری ایجاد خواهد کرد. 

این کارشناس حوزه آرد در ادامه بر این نکته تاکید می کند که وارد کردن گندم از این دو مسیر  با عبور از مهر ماه با مشکل مواجه می شود و آنچه مسلم است ما با هزینه های مازاد بسیاری روبرو خواهیم شد.

به گفته جلیلوند بهترین مسیر برای ورود گندم به کشور از طریق جنوب است، چرا که امکان بارگیری کشتی با تناژ بالا در این مسیر وجود دارد، اما ورود کالا از جنوب نیز با مشکلاتی همراه است که در این خصوص می توان به این نکته اشاره کرد که گندم وارداتی از جنوب اصولا از طریق کشورهای اروپایی ، استرالیا، کانادا، آمریکا و ... تامین می شود که با توجه به مشکل نقل و انتقال پول در این بخش نیز ما با مشکل روبرو هستیم.

جلیلوند در ادامه بر این موضوع تاکید می کند که از این موارد که بگذریم در صورت عدم تامین گندم مورد نیاز کشور تا خرداد سال آینده زمان برداشت جدید گندم ما دوران بحرانی را سپری خواهیم کرد.

حال باید منتظر ماند و دید دولت ابراهیم رئیسی چه راهکاری برای ممانعت از این چالش بزرگ در پیش خواهد گرفت، چالشی که در صورت عدم چاره‌جویی برای آن می‌تواند بر زندگی همه شهروندان ایرانی به ویژه اقشار آسیب‌پذیر آثاری جبران‌ناپذیری وارد کند.