بایدن شمشیر را برای مسکو و پکن از رو بست
جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده خواستار احیای اتحاد ترنس- آتلانتیک شد. رئیس‌جمهوری آمریکا که در کنفرانس امنیتی مونیخ صحبت می‌کرد با تاکید بر اهمیت دموکراسی گفت دموکراسی اتفاقی رخ نمی‌دهد و ما باید از آن دفاع کنیم. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز گفت ایالات متحده و اروپا باید رویکرد مشترکی در قبال چین و روسیه اتخاذ کنند. به نوشته روزنامه نیویورک تایمز، بایدن روز جمعه در سخنرانی خود تصریح کرد عصر سبک ترامپ به مسائل که «ابتدا آمریکا» بود، تمام شده است. برای کسانی که به دنبال شواهد معتبر هستند تا عصر شعار «اول آمریکای ترامپ» تمام شده است، سخنان بایدن در کنفرانس امنیتی مونیخ بهترین گواه است که اساسا سخنرانی خود را با این شاه‌کلید آغاز کرد. بایدن در این سخنرانی گفت: «آمریکا بازگشته است، اتحاد ترنس آتلانتیک بازگشته است.» رئیس‌جمهوری جدید آمریکا بدون اشاره به نام سلف خود، برای اینکه نشان دهد آمریکا از سیاست‌های ترامپ فاصله گرفته است، تاکید کرد: «ما به گذشته بازنمی‌گردیم.» سپس او در وصف اتحاد ترنس-آتلانتیک، سخنان قصیده‌مانندی داشت که در این خصوص این سخنرانی ۱۵ دقیقه طول کشید. او در این سخنرانی در مورد آمریکایی صحبت کرد که خودش بر چالش‌های دموکراتیکش غلبه کرده است. او گفت: «ما باید ثابت کنیم که مدل ما یادگاری از دل تاریخ نیست.» او سپس به چین و روسیه اشاره کرد که در به وجود آمدن این وضعیت کمک حال بوده‌اند. جو بایدن تصریح کرد: «ما باید نشان دهیم که دموکراسی‌ها هنوز هم می‌توانند برای مردم ما در این جهان تغییریافته تحقق پیدا کنند. این رسالت ابتدایی ما است. دموکراسی به‌طور تصادفی اتفاق نمی‌افتد. ما باید از آن دفاع کنیم. آن را تقویت کنید. آن را احیا کنید.»
بایدن برای اینکه اختلافات اساسی دوره خود با دوره ترامپ را به نمایش بگذارد، سپس به موضوع ناتو اشاره کرد و اینکه دیگر همچون دوره ترامپ، آمریکا قصد ندارد از مسوولیت‌های خود شانه خالی کند. او به صراحت گفت: «حمله به یکی، حمله به همه محسوب می‌شود.»
البته او اروپا را تحت فشار قرار داد تا به فکر چالش‌های جدید باشند. بایدن گفت: «ما باید با یکدیگر آماده یک همکاری طولانی‌مدت برای مقابله با چین باشیم.» او با نام بردن از حملات سایبری، هوش مصنوعی و بیوتکنولوژی تصریح کرد اینها حوزه‌های جدید رقابت هستند که باید به آنها خوشامد گفت. بایدن اظهار کرد غرب باید دوباره قوانین استفاده از این فناوری‌ها را تعیین کند، نه اینکه با خالی کردن عرصه، این مجامع را به پکن واگذار کند.
بایدن در ادامه اظهارات خود کشورهای دموکراتیک را فراخواند که با سیاست‌های اقتصادی متجاوزانه چین که در تضاد با ارزش‌های کشورهای دموکراتیک است مقابله کنند. وی گفت مایل نیست کشورش دوباره به «جنگ سرد» بازگردد، اما آماده رقابتی سفت و سخت با چین است. رهبران برخی دیگر از کشورهای گروه هفت نیز اعلام کرده‌اند باید تدبیر جمعی علیه سیاست‌های اقتصادی و تجاری «ناعادلانه» چین اتخاذ شود.
رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین از سیاست‌های «بدخواهانه» روسیه برای تضعیف دموکراسی و بر هم زدن امنیت آمریکا، اروپا و دیگر کشورها به شدت انتقاد کرد. بایدن گفت روسیه می‌خواهد شاهد اتحاد ضعیف در اتحادیه اروپا باشد.رئیس‌جمهوری آمریکا در این بخش از سخنان خود با نام بردن از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه گفت باید مسکو را به عقب راند. وی همچنین بر لزوم پاسخ گفتن به حملات سایبری که علیه سولارویندز صورت گرفت و متهم اول آن نیز روسیه است، تصریح کرد: هدف آن حملات شبکه‌های کامپیوتری فدرالی بوده است. بایدن تاکید کرد که باید با حملات هکری روسیه که علیه آمریکا، اروپا و سراسر جهان صورت می‌گیرد، مقابله شود.
سخنان بایدن موجب شد تا سه رهبر اروپایی به این نکته برسند که عصر «اول آمریکا» به پایان رسیده است. جو بایدن از نخستین دیدار علنی خود با رهبران اروپایی استفاده کرد تا با شاه‌بیت «آمریکا بازگشته است»، نشان دهد دوره اتحاد مجدد اروپا و کشورهای غربی علیه اقتدارگرایان از نو شکل گرفته است.
در این راستا پیام وی با تاکید بر اهمیت احیای مجدد اتحاد و اقدام مجدد برای دفاع از اروپا در جلسه کنفرانس امنیتی مونیخ که بایدن به‌صورت مجازی از کاخ سفید سخنرانی کرد، قابل پیش‌بینی بود. این در حالی است که نسبت به احیای مجدد رابطه اما و اگرهایی به وجود آمده است، به ویژه اینکه امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه روی استقلال استراتژیک اروپا تاکید کرد و گفت اروپا بیش از این نمی‌تواند به سایر دولت‌ها وابسته باشد، به ویژه اینکه اگر قصد داشته باشد بیش از حد روی آسیا و چین متمرکز شود. حتی شخصی مانند آنگلا مرکل که دوره صدراعظمی‌اش امسال به پایان می‌رسد، به‌رغم اینکه از بایدن و نگه داشتن ۱۲ هزار سرباز آمریکایی در داخل خاک کشورش استقبال کرد اما گفت این همگرایی نمی‌تواند تا ابد دوام داشته باشد. اختلاف آمریکا و آلمان شاید در دو حوزه مهم باشد: یکی چین که مقصد نهایی اتومبیل‌های آلمانی و محصولات «های‌تک» این کشور است و دیگری در حوزه خط لوله گازی روسیه موسوم به نورد استریم ۲ که با واشنگتن بر سر ساخت آن به شدت اختلاف نظر دارند. با این حال هر سه رهبر اروپایی حالا متوجه شده‌اند که باید پایان سیاست «اول آمریکا» را جشن بگیرند و آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان که سالیان مدیدی است بایدن را می‌شناسد از حضور وی در راس سیاست‌گذاری آمریکا استقبال کرد.
همزمان نخست‌وزیر انگلیس در کنفرانس امنیتی مونیخ از جو بایدن بابت بازگرداندن ایالات متحده به‌عنوان رهبر جهان آزاد تقدیر و از دونالد ترامپ با بیان اینکه ما اکنون در حال پشت سر گذاشتن شرایط دشوار هستیم، انتقاد کرد.
بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس هم با تکرار صحبت‌های بایدن که آمریکا بازگشته است، به نظر از دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا انتقاد کرد. جانسون گفت: «همان‌طور که ما قبلا دیده و شنیده‌ایم، آمریکا به‌طور کامل به‌عنوان رهبر جهان آزاد بازگشته و این امری فوق‌العاده است.» رهبر انگلیس ادامه داد: «تاریکی به سر آمده است و ما در حال گذار از شرایط دشوار هستیم و کشورهایی که ما غرب می‌نامیم، در حال جمع شدن کنار هم و ترکیب قدرت و تخصص فوق‌العاده خودشان برای یک بار دیگر هستند.»
نخست‌وزیر انگلیس همچنین در آغاز نشست مجازی گروه هفت که عصر جمعه به میزبانی لندن برگزار شد، جو بایدن را به سرقت یکی از شعارهایش متهم کرد. جانسون از رهبران گروه هفت خواست در کنار هم برای «بهتر بازگشتن» از این پاندمی همکاری کنند. او در ادامه گفت: «این شعاری است که بایدن مورد استفاده قرار داد.» جانسون گفت: «فکر می‌کنم او شاید این را از ما برداشته باشد اما من قطعا آن را از جایی برداشته‌ام، شاید از برنامه‌های کمک‌رسانی سازمان ملل.» این حرف بوریس جانسون با خنده رئیس‌جمهوری آمریکا همراه شد. با این حال یکی از محورهای مهم سخنان بوریس جانسون مربوط به واکسن کرونا بود که وی قول داد بخش اضافه آن را به کشورهای نیازمند هدیه دهد.
استقبال ناتو و اتحادیه اروپا از بایدن
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو و مقام‌های ارشد اتحادیه اروپا شامل اورسلا فون درلاین و شارل میشل بر تقویت مناسبات میان این نهاد و آمریکا تاکید کردند. این سه مقام از رویکردهای جو بایدن، رئیس‌جمهوری جدید آمریکا استقبال و گشایش فصل جدیدی در روابط ترنس- آتلانتیک را تایید کردند. استولتنبرگ در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: «ما باید دوباره اتحادمان را تقویت کنیم، اتحادی که نشات گرفته از قول ما برای دفاع از یکدیگر است.»
دبیرکل ناتو با توصیف آن به‌عنوان یک فرصت تاریخی پس از اختلافات میان اروپا و آمریکای شمالی به بایدن و رهبران اروپایی تاکید کرد تا برای جلب دوباره اعتماد و تقویت دوباره اتحاد تلاش کنند. ینس استولتنبرگ تاکید کرد که این ائتلاف نظامی به گسترش مفهوم امنیت نیاز دارد زیرا تغییرات اقلیمی و پاندمی کرونا اهمیت انعطاف‌پذیری را نشان داده‌اند. او گفت ائتلاف ناتو باید از طریق کاهش آلایندگی عملیات‌های نظامی و وابستگی آنها به سوخت‌های فسیلی کاری برای تغییرات اقلیمی انجام دهد. او گفت: امنیت و آب و هوا دست در دست هم هستند. دبیر کل ناتو گفت ما با چالش‌هایی بزرگ نظیر قدرت گرفتن چین، حملات پیچیده سایبری، رفتارهای بی‌ثبات کننده روسیه مواجه هستیم.
او در بخشی از سخنانش که به‌صورت مجازی برای کنفرانس امنیتی مونیخ پخش می‌شد، گفت: «در سال‌های اخیر شاهد بروز اختلاف‌هایی بین اروپا و آمریکا بودیم. پرسش‌های جدی درباره قدرت ائتلاف در ترنس-آتلانتیک مطرح است. مناسبات ترنس- آتلانتیک نیز دچار دو دستگی شدید شده است. حالا فرصتی تاریخی فراهم شده است تا ائتلاف قوی بسازیم تا بار دیگر اعتماد را به دست بیاوریم و اتحادمان را تقویت کنیم تا اروپا و آمریکا در قالب ناتو با یکدیگر همکاری کنند؛ ما با چالش‌های بزرگی مواجه هستیم ازجمله قدرت گرفتن چین، حملات پیچیده سایبری، فناوری‌های فریب دهنده، تغییرات اقلیمی، رفتارهای بی‌ثبات‌کننده روسیه و تهدید مستمر تروریسم. هیچ کشوری و هیچ قاره‌ای نمی‌تواند به تنهایی با این مشکلات مواجه شود.»
وی در ادامه گفت: «ما تعهد خود را به اتحاد ترنس- آتلانتیک نه در حرف که در عمل نشان دادیم. به همین علت، تحت برنامه ناتوی ۲۰۳۰ در تلاش هستیم برنامه‌ای بلندپروازانه برای آینده ناتو اجرا کنیم. ما باید مفهوم راهبردی ناتو را به روز کنیم تا مسیری مشترک در حرکت رو به جلو را ترسیم کنیم. ما باید رویکردمان را درخصوص امنیت، گسترش بدهیم. دشمنان بالقوه ما از همه ابزارهایی که در اختیار دارند استفاده می‌کنند اعم از ابزارهای نظامی، سیاسی و اقتصادی تا نهادهای ما را به چالش بکشند، جوامع و امنیت ما را تضعیف کنند.»
سایر محورهای مهم کنفرانس مونیخ
از محورهای مهم کنفرانس امنیتی مونیخ و نشست گروه ۷، مقابله با ویروس کرونا و همچنین گرمایش زمین بود که بخشی از سخنرانی جو بایدن نیز به این دو موضوع اختصاص داشت.
جو بایدن اعلام کرد آمریکا از امروز به توافق زیست‌محیطی پاریس بازمی‌شود، توافقی که دولت پیشین آمریکا به رهبری دونالد ترامپ از آن خارج شده بود، اما جو بایدن بازگشت به آن را به‌عنوان یکی از اهداف خود مطرح کرده بود. رئیس‌جمهوری آمریکا گفت اگر اتحادیه اروپا و آمریکا با همدیگر به سیاره مارس سفر می‌کنند، پس می‌تواند چالش‌هایشان در کره زمین را نیز با کمک هم حل کنند. اشاره وی به ارسال چند فضاپیما به مارس با مشارکت آمریکا و اروپا است. وی همچنین با اشاره به بحران کرونا گفت: ایالات متحده ۴ میلیارد دلار برای واکسیناسیون در کشورهای فقیر از طریق برنامه کوواکس کمک خواهد کرد.
بوریس جانسون نخست‌وزیر بریتانیا نیز که ریاست نشست گروه ۷ را برعهده دارد در سخنرانی روز جمعه خود گفت اکنون زمان درستی برای تمرکز بر موضوع محیط زیست و گرمایش زمین است. از سویی رئیس کمیسیون اروپا روز جمعه اعلام کرد اتحادیه اروپا در نظر دارد میزان کمک به برنامه کوواکس را دو برابر کرده و به ۶۰۰ میلیون دلار برساند و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان هم در نشست گروه هفت گفت مادامی که کل جهان واکسینه نشود، شیوع ویروس کرونا متوقف نخواهد شد. طی روزهای گذشته انتقادات گسترده‌ای در رابطه با دسترسی ناعادلانه کشورها به واکسن کرونا مطرح شده است. آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد روز چهارشنبه با اعلام اینکه۱۰ کشور در جهان، ۷۵ درصد از تمامی واکسن‌های موجود ضد کرونا را به شهروندان خود تزریق کرده‌اند، از توزیع ناعادلانه این واکسن‌ها به‌شدت انتقاد کرد. وی از گروه ۷ درخواست کمک مالی برای برنامه کوواکس کرده بود. تاکنون بیش از ۴/ ۲ میلیون نفر در جهان‌بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان باخته‌اند.
