سرنوشت ظریف چه خواهد شد؛ رئیس جمهور یا استاد دانشگاه؟

 هر چه به روزهای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 1400 نزدیک تر می شویم، گرچه هنوز فضای انتخاباتی چندانی در بین مردم عادی و بطن جامعه ایجاد نشده است ولی اظهار نظرهای فعالان سیاسی و حزبی در این زمینه افزایش یافته است و بعضی از احزاب به معرفی کاندیداهای احتمالی، مطلوب و مورد حمایت خود در جریان انتخابات ریاست جمهوری پرداخته اند و یکی از نام های مطرح شده در این زمینه از سوی برخی از گروه های اصلاح طلب و یا نزدیک به این جریان از جمله حزب "کارگزاران" و" ندای ایرانیان" محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه است.

 در همین راستا چندی پیش " محسن هاشمی" رییس شورای مرکزی حزب کارگزاران  در مصاحبه ای درباره گزینه های این حزب برای انتخابات ریاست جمهوری اظهار کرد: بیش از ۱۰ نفر در حزب بررسی شدند و در نهایت برخی به عنوان نامزد اصلی حزب مطرح بودند مثل من و آقای جهانگیری که باید با هر دوی ما صحبت شود که ببینیم حاضریم کاندیدا شویم یا نه.

وی ادامه داد: برخی هم به عنوان نامزد خارج از حزب کارگراران مطرح هستند مثل ظریف، زنگنه و پزشکیان. این‌ها کسانی هستند که مطرح هستند و مثلاً  نظرات درباره آقای ظریف، مثبت‌تر است،  اما نمی‌شود گفت که قطعاً تصمیم گرفته شده یا نه؛ در هر صورت قرار است نهاد اجماع ساز تصمیم بگیرد.

 محمد جواد ظریف که در سال 1397 در چهارمین کنگره حزب «ندای ایرانیان» شرکت و سخنرانی کرده است، اکنون یکی از گزینه های مطلوب این حزب برای انتخابات 1400 است چنان که چندی پیش  سعید نورمحمدی عضو شورای مرکزی حزب ندای ایرانیان ، در گفتگویی از جزئیات برنامه‌های این حزب برای انتخابات ریاست جمهوری خبر داد و گفت: در کنگره اخیر حزب ندای ایرانیان که نمایندگان شعب استانی حزب نظرات خود را به شورای مرکزی منعکس کردند، به این اجماع رسیدیم که یا  با آقای ظریف یا با آقای خرازی  وارد انتخابات ۱۴۰۰ شویم.

وی با تاکید بر اینکه نامزد نهایی این حزب برای حضور در عرصه انتخابات ۱۴۰۰ ظریف یا خرازی خواهد بود افزود: برای ثبت‌نام در انتخابات پیش‌رو با محمدجواد ظریف و صادق خرازی مذاکرات جدی صورت گرفته و هر دو نفر در حال بررسی شرایط هستند و تصمیم قطعی‌شان برای شرکت در انتخابات را هنوز اعلام نکرده‌اند.

در راستای گمانه زنی در مورد حضور ظریف در انتخابات ریاست جمهوری 1400   محمد مهاجری ، فعال رسانه ای اصولگرا که به نظر می رسد رابطه نزدیکی هم با محمد جواد ظریف دارد در توئیتی نوشت:" ظریف شرط خود را برای ثبت نام در انتخابات ۱۴۰۰ اعلام کرد. او در پاسخ کسانی که گفته‌اند ظریف برای تایید صلاحیتش توسط شورای نگهبان تلاش می کند گفته است اگر این شورا تضمین قطعی بدهد که صلاحیت مرا رد می کند، حتما ثبت نام خواهم کرد تا خیال همه برای همیشه راحت شود."

در مدت اخیر  محمد جواد ظریف بارها نسبت به اخباری که درباره احتمال کاندیداتوری وی در انتخابات ریاست جمهوری و حتی انتشار لیست کابینه منسوب به او در فضای مجازی، واکنش نشان داده است که در زیر به چند مورد آن اشاره شده است.

محمدجواد ظریف در 29 بهمن ماه در  حاشیه جلسه هیئت دولت  در جمع خبرنگاران درباره احتمال کاندیداتوری وی و نیز انتشار لیست کابینه منسوب به وی در فضای مجازی گفت: از محبتی که دوستان به من دارند متشکرم  ولی جدیت لیست کابینه منسوب به من همان اندازه است که یک کابینه از شخصیت‌های کارتونی در همین فضای مجازی منتشر شده بود.

ظریف تاکید کرد: تصمیم من همان است که اعلام کرده بودم و نه جدال با خدا و نه مردم دارم اما هنوز تصمیم من همان است که اعلام کرده بودم.

وزیر امورخارجه همچنین در اوایل بهمن ماه در  گفت‌وگو با  روزنامه اطلاعات  در مورد حضورش در انتخابات ریاست جمهوری 1400 گفت: من دنبال عافیت‌طلبی نیستم که مانع از آن شود که مسوولیتی را قبول کنم؛ کما اینکه دوست نداشتم وزارت خارجه را قبول کنم، اما تلاش کردم عافیت‌طلب نباشم.

وی افزود: احساس می‌کنم انتخابات سال ۱۴۰۰ برای برخی دوستان آنقدر مهم است و انتخابات آمریکا آنقدر معادلاتشان را برای سال ۱۴۰۰ به هم ریخته است که می‌خواهند مانع شوند.

وزیر امور خارجه در بخش دیگری از این گفت‌وگو اظهار کرد: واقعا دلم نمی‌خواهد که باعث اختلاف در کشور شوم؛ چون احساس می‌کنم بیش از هر زمان دیگر، کشور نیازمند اجماع است. ما اکنون داریم بودجه کشور را سیاسی می‌کنیم و این برای کشور سم مهلک است. همه نیروهای کشور باید کنار هم بیایند. من اصلا این شرایط را برای حال کشور مفید نمی‌دانم و برای همین همواره گفته‌ام که دنبال این کار نیستم،  علاقه‌ام به تدریس است و کاری که بلدم سیاست خارجی است.

ظریف همچنین گفت: من نه با مردم قهرم و نه از انتقاد و فشار می‌ترسم. من فشارها را ذخیره آخرتم می‌دانم. وقتی توهین می‌کنند و حتی به پدرم و پدربزرگم تهمت‌هایی زده می‌شود، می‌گویم ان‌شاء‌الله که از بار گناهانم کم می‌کند. آنچه برای من مشکل و نگران‌کننده است این است که این موضوع ماه‌ها قبل از انتخابات، مساله یک عده شود که فلانی می‌آید یا نمی‌آید. این به نظرم برای روابط خارجی بسیار بسیار مخرب است و به همین دلیل است که بارها گفته‌ام که در این میدان نیستم و کماکان همین نظر را دارم.

در اوایل دی ماه 1399 نیز ظریف در مصاحبه با طلوع نیوز افغانستان با رد موضوع کاندیداتوری خود برای  انتخابات ریاست جمهوری گفت:  من توان خودم را می‌دانم و آن کار را در توان خود نمی‌بینم. 

در حالی که ظریف بارها از عدم تمایل خود برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری سخن گفته است ولی به نظر می رسد دلواپسان حضور وی در انتخابات ریاست جمهوری همچنان نگران شرکت او در این انتخابات  هستند و در همین چارچوب انتقادها و هجمه‌ها علیه وی را افزایش داده و بیش از گذشته تلاش می کنند از هر موضوعی به عنوان یک دستاویز برای حمله به او استفاده کنند که می‌توان نمونه هایی از آن را در تیتر برخی از روزنامه‌ها یا نوع واکنش برخی از نمایندگان مجلس به سیاست ها و اظهار نظرهای ظریف مشاهده کرد،   فارغ از انتقادهایی که از سوی افکار عمومی به ظریف و برخی موضع گیری‌های وی به خصوص در مورد مسائل حقوق بشری و مسائل داخلی کشور وجود دارد ، ولی برخی از دلواپسان حضور وی در انتخابات که البته همسویی چندانی هم با مردم ندارند در ایفای وظیفه واگذار شده به آنها در تخریب ظریف آنچنان غوطه‌ور شده‌اند که بعضا شاهد اظهار نظرهای خلاف واقع و مغایرت با منافع ملی و مصالح کشور از سوی آنها هستیم و گویی کسب منافع حزبی و انتخاباتی در نزد آنها دارای اولویت بیشتری از منافع و مصالح ملی است چرا که برخی از سخنان مطرح شده از سوی آنها تنها به ضرر ظریف نبوده بلکه برای کل کشور و منافع مردم هزینه ایجاد کرده است .

اگر ظریف به هر دلیلی در تصمیم کنونی خود برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری تجدید نظر کند و به عنوان یک کارگزار بخواهد آینده ای را برای خود در ساختمان پاستور متصور شود، قطعا در این مسیر با چالش ها و دست اندازهای زیاد و حتی غیر قابل پیش بینی از جمله نوع  استقبال مردم به این حضور و تلاش های جدی رقیبان و مخالفان برای تخریب هر چه بیشتر   روبرو می شود که شاید با توجه ویژگی های شخصیتی اش روحیه و توان تحمل و گذراندن آنها را نداشته باشد و در این مسیر اندوخته اعتباری گذشته و آینده سیاسی اش نیز هزینه شود، بنابراین برخی از فعالان سیاسی بر این موضوع تاکید دارند که مناسب است ظریف به هیچ وجه تحت تاثیر برخی از احزاب و یا کسانی که تشویق به حضور در انتخابات ریاست می کنند قرار نگیرد تا همچنان در اذهان مردم صرفا از او به عنوان یک دیپلمات و استاد دانشگاه موفق یاد شود.

ظریف خود بارها گفته که فقط سیاست خارجی بلد است و با توجه به تجربه و تحصیلاتش صرفا در این زمینه می تواند حرفی برای گفتن داشته باشد، حال به نظر می رسد که او می تواند از تجربیات بیش از 40 سال حضورش در عرصه دیپلماسی به ویژه هشت سال اخیرش در کسوت وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، برای حضور مستقل و جدی در عرصه های بین المللی به عنوان یک دیپلمات باتجربه استفاده کند.

با توجه به مسائل ذکر شده، در مورد آینده سیاسی ظریف بعد از خداحافظی از وزارت خارجه چندین احتمال بالقوه مطرح است و در نهایت باید دید که ظریف خود چه مسیری را انتخاب می کند و یا این که تحولات و مقتضیات زمان او را در چه شرایطی قرار می دهد.