برجام در انتظار تغییر و تحول؟/ بایدن باید هزینه زیادی بپردازد

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، نشست کمیسیون مشترک برجام پس از یک فاصله ۱۲ روزه، در حالی امروز (چهارشنبه) از سر گرفته می‌شود که امیدواری‌ها نسبت به پیشرفت ملموس مذاکرات دیپلمات‌های ایران و گروه چهار به علاوه یک درباره از سر گیری اجرای موثر این توافق افزایش یافته است.

 این نشست همچون جلسات گذشته در سطح معاونان و مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های امورخارجه‌ ایران، چین، فرانسه، آلمان، روسیه و انگلیس، در گراند هتل وین برگزار می‌شود. ریاست نشست بر عهده "  انریکه مورا " معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا خواهد بود و «سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران هم ریاست هیات ایرانی را بر عهده خواهد داشت.

شرکت کنندگان با توجه به بازگشت احتمالی ایالات متحده به برجام و چگونگی اطمینان از اجرای کامل و موثر این توافق، بحث‌های خود را ادامه خواهند. اما آنچه نگاه را بیش از پیش روانه این دور از مذاکرات وین کرده اخبار مهمی است که به گفته رئیس هیات روس قرار است درباره احیای برجام منتشر شود. میخائیل اولیانوف معتقد است که به رغم برخی اختلاف نظرها، مذاکرات برجام پیشرفت‌های عمده‌ و زیادی را داشته است.

دیپلمات‌ها و کارشناسان کشورهای عضو برجام طی چند هفته گذشته سرگرم رایزنی‌های مستمر و فشرده‌ای بوده‌اند تا با رفع کامل تحریم‌هایی که دولت سابق آمریکا برای دشوار کردن بازگشت این کشور به برجام تله‌گذاری یا به اصطلاح مین‌گذاری کرده بود، توافق هسته‌ای با ایران را احیا کنند.

حدود یک هزار و ۵۰۰ تحریم در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ علیه ایران وضع شده که لغو ۷۰۰ مورد از آن ها علیه افراد و شخصیت‌هایی است که به تعبیر فایننشال تایمز و برخی رسانه‌های غربی برای جو بایدن رئیس جمهوری جدید آمریکا چندان ساده نیست.

از آن جمله می‌توان به تحریم‌هایی اشاره کرد که دولت ترامپ در ارتباط با فعالیت‌های ایران در منطقه پیش‌بینی کرده بود که رفع آن‌ها از سوی بایدن می‌تواند به این انتقاد در داخل آمریکا دامن برند که دولت او در قبال مسائل مورد اختلاف با ایران پیگیر و قاطع عمل نمی‌کند.

علاوه بر این رفع تحریم‌هایی که برای نهادهای اقتصادی، از جمله شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی پتروشیمی ایران و بانک ملی پیش‌بینی شده‌اند، می‌تواند به گفته رویترز برای بایدن در آمریکا مشکل ایجاد کند و با انتقاد شدید نمایندگان و سناتورهای جمهوری‌خواه روبه‌رو شود.

برخی کارشناسان معقدند که هرچند بایدن می‌تواند بسیاری از این تحریم‌ها را لغو کند، اما برای انجام آن باید هزینه کلانی در داخل بپردازد. او با توجه به اختلافات عمیق سیاسی داخلی در بین دو حزب اصلی این کشور، روزهای دشواری را برای همراه کردن کنگره با سیاست‌های خود خواهد داشت. اجرای یک سیاست میان حزبی (مورد توافق هر دو حزب) با توجه به مشکلات داخلی آمریکا از جمله بیکاری فزاینده و شیوع بیماری کرونا و همچنین مشکلات به جا مانده از زمان ترامپ، بسیار ضروری است. به همین دلیل بایدن تلاش خواهد کرد سرمایه سیاسی خود در کنگره را با دقت هزینه کند.

او در این میان مجبور خواهد بود اولویت بندی کرده و در مسائل مهم، هر دو حزب را با خود همراه کند. این درحالیست که حزب دموکرات اکنون اکثریت شکننده ای در کنگره در اختیار داشته و این مساله، دولت را مجبور خواهد کرد با احتیاط عمل کند. با این حال فروش و عرضه نفت و دیگر فرآورده‌های نفتی ایران منوط به رفع این تحریم‌ها است و همین موضوع مذاکرات وین برای بازگشت آمریکا به برجام را طولانی کرده است.

سید عباس عراقچی می‌گوید: «اخباری که از سمت آمریکایی‌ها به ما منتقل می‌شود، این است که آنها هم برای بازگشت به برجام جدیت دارند و تاکنون برای رفع بخش بزرگی از تحریم‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند.» او با این حال می‌گوید که این مساله از نظر جمهوری اسلامی ایران،« کامل نیست و به همین دلیل مذاکرات تا وقتی که ما به همه خواسته های خود در این زمینه برسیم؛ ادامه می یابد.»

وی در پایان جلسه پیشین نشست برجام به خبرنگاران گفته بود: اگر خواسته های جمهوری اسلامی ایران تامین شود در بازگشت به تعهدات برجامی خود کاملا جدی است تا مجدداً به اجرای کامل برجام برگردد. این اراده ایران است که اتخاذ شده است و هیچ ارتباطی هم با مسایل دیگری در تهران ندارد.

معذلک شواهد و قرائن معتددی وجود دارد که مذاکرات به مرحله سیاسی رسیده و باید در روزهای اینده انتظار پیشرفت ملموسی را داشته باشیم. هفته پیش جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک نشست خبری از بروکسل اعلام کرد: من این جرات را به خرج می‌دهم که بگویم نسبت به نتیجه و فرجام مذاکرات برجام خوش‌بین هستم. وی که مسئولیت هماهنگی کمیسیون مشترک برجام را نیز برعهده دارد عنوان کرد که باید رو به جلو حرکت کرد زیرا گفت‌وگوها وارد مرحله حساسی شده است.

برخی رسانه‌ها طی روزهای گذشته گمانه‌زنی‌هایی را درباره دستیابی به توافق اولیه در مذاکرات وین مطرح کردند. با این حال وزارت امور خارجه ایران وجود چنین توافقی را رد اما اعلام کرد که درصد قابل توجهی از جاهای خالی در توافقات تکمیل شده است و درصدی هم به تصمیمات سیاسی نیاز دارد که حتما باید این تصمیمات در پایتخت ها گرفته شود.

به این ترتیب به نظر می‌رسد که مذاکرات برجام آبستن تحولی تازه‌ است که به کسب تکلیف و اخذ دستورالعمل‌های جدید از پایتخت‌ها نیاز دارد. پیش از آن کمیسیون مشترک برجام تشکیل خواهد شد تا آخرین وضعیت گفت‌وگوها درباره احیای برجام بررسی و جمع‌بندی شود