نظرسنجی جدید درباره انتخابات 1400

روحانی سعی کرد محافظه‌کارتر از گذشته باشد و در رویدادهایی که هزینه‌های زیادی بر مردم تحمیل کرد، راه سکوت و حتی انکار را پیش بگیرد. کنترل وضعیت اقتصادی هم از دست او خارج شد و با وجود تحریم‌ها اما هیچ اقدام مؤثری برای مهار تورم و گرانی‌ها در پیش گرفته نشد. همه اینها مردمی را که به تشویق اصلاح‌طلبان به روحانی رأی دادند، ناامید کرد و عملا ناکامی دولت در عرصه‌های مختلف پای اصلاح‌طلبان هم نوشته شد.

‌تأثیر تحریم‌ها

اما همه ماجرا به عملکرد دولت روحانی هم بازنمی‌گردد و شاید بتوان مهم‌ترین دلیل بر گسترش نابسامانی اقتصادی و البته فقر عمومی را ناشی از فشارهای خارجی دانست. درواقع گرچه دولت نتوانست آن‌طور که انتظار می‌رفت وضعیت اقتصادی را کنترل کند، اما بحران وسیع اقتصادی در دولت روحانی ریشه در تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و خروج دولت دونالد ترامپ از برجام داشت. تحریم‌ها عملا امکان فعالیت اقتصادی آزاد را از ایران گرفته بود و به گفته کارشناسان اقتصادی، فروش نفت ایران تقریبا به صفر رسیده بود. افزون بر اینها، تهدیدهای آمریکا علیه کشورهای مختلف که «اگر با ایران تعامل اقتصادی داشته باشید، رنگ دلار آمریکا را نخواهید دید»، باعث شد که دیگر کشورها هم از ترس، با ایران تعامل سابق را نداشته باشند. چنین شرایطی اوضاع اقتصادی را برهم ریخت و دولت نیز که حیات و ممات خود را در برجام می‌دید، با ناامیدی صرفا به عنصری نظاره‌گر تبدیل شد.

‌تأثیر عملکرد تندروهای داخلی

نیروهای تندروی داخلی نیز با مشاهده نابسامانی‌های گسترده به جای آنکه شفاف علت اصلی مشکلات را که تحریم‌ها باشد، به مردم بازگو کنند، از ظلم خروج یک‌جانبه دولت ترامپ گذشتند و برای اهداف و امیال سیاسی گریبان دولت را چسبیدند. آنها آنقدر در رسانه‌های خود و حتی در رسانه‌های رسمی دولت را ناکارآمد جلوه دادند که عملا بخش مهمی از مردم هم دولت را رقیب خود انگاشتند. البته در این مسیر ایشان تلاش کردند که عامل پشت‌پرده را اصلاح‌طلبان معرفی کنند و همواره دولت روحانی را دولت اصلاح‌طلبان نشان دادند، درصورتی‌که همان‌طور که گفته شد، دولت دوم روحانی ارتباط محکمی با اصلاح‌طلبان نداشت و حتی اسحاق جهانگیری به‌عنوان معاون اول دولت که خاستگاه اصلاح‌طلبی داشت، به حاشیه رانده شد تا نزدیکان روحانی و اعضای حزب اعتدال و توسعه نقش‌آفرین‌های اصلی باشند. نیروهای افراطی از تریبون‌های مختلف علیه روحانی حرف می‌زدند، به دولت توهین می‌کردند، سران اصلاحات را شکست‌خورده معرفی می‌کردند و درنهایت خروج آمریکا از برجام را هم از سر اهمال تیم دیپلماسی می‌دانستند که همه اینها پرواضح بود که آنها هدفی سیاسی و نه تحلیلگرایانه را در پیش گرفته بودند.

همه اینها البته به‌همراه خالی‌بودن سفره مردم زمینه ناامیدی از انتخابی دیگر را فراهم کرد؛ به نحوی که اکنون می‌بینیم حدود 60درصد از مخاطبان اصلاحات که همان بخش اصلی رأی‌دهنگان باشند، تمایل به شرکت در انتخابات ندارند. هرچند با همین میزان آرا هم تا این لحظه نمی‌توان به قطعیت گفت که نامزد پیروز چه کسی است، زیرا رئیسی براساس آخرین نظرسنجی ایسپا 63.6 درصد آرا را به خود اختصاص داده است و این در حالی است که در نظرسنجی بعد از مناظره اول رأی او چیزی برابر 70.4درصد بوده است؛ یعنی حدود هفت درصد ریزش آرا. جالب آن است که آرای بقیه نامزدها، به جز همتی که کمتر از یک درصد افزایش داشته، تغییر چندانی نداشته است و با کاهش آرای رئیسی، آرای «بی‌پاسخ‌ها» یا «هنوز نمی‌دانم‌ها» افزایش یافته است؛ یعنی هفت درصد از آرای رئیسی در هفته‌ای که گذشت به بخش کسانی که تصمیم به شرکت در انتخابات دارند اما هنوز بر مصداق انتخاباتی به جمع‌بندی نرسیده‌اند، منتقل شده است و اگر آرای او به همین شکل کاهشی باشد، هیچ بعید نیست انتخابات به دور دوم کشیده شود؛ زیرا آرای کنونی رئیسی -البته براساس نظرسنجی ایسپا- تنها 13درصد تا کف پیروزی در دور اول فاصله دارد و پرواضح است شرایط انتخابات در دور دوم به‌شدت متفاوت از دور اول است و ممکن است حتی با ایجاد موج‌های سیاسی و شکل‌گیری دوقطبی‌ها آرا کاملا متفاوت شود.

اما به‌هرروی هرچه رخ دهد در این موضوع که انتخابات 1400 با هر انتخابات دیگر از نظر کاهش میزان رأی‌دهندگان متفاوت است، نمی‌توان خلل وارد کرد و شاید این مسئله از انتخاب هر یک از نامزدها مهم‌تر باشد زیرا همواره مشارکت حداکثری تضمین‌کننده جمهوریت نظام بوده است.