چرا پرستاران مهاجرت می‌کنند؟

بی مهری و عدم توجه مسئولان مربوطه و عملی نشدن بسیاری از وعده‌های داده شده به پرستاران، باعث شده تا تمایل پرستاران به مهاجرت بیش از پیش افزایش پیدا کند.

از سوی دیگر کشورهای مقصد روز به روز در حال تسهیل شرایط برای جذب پرستاران ایرانی هستند، به نحوی که کشور‌های اروپایی، آمریکای شمالی و استرالیا بیشترین درخواست جذب پرستاران از کشور ما را دارند.

طبق آخرین آمار در دو سالی که از شیوع کرونا در ایران می‌گذرد حدود ۸۰ هزار پرستار به کووید مبتلا شده اند و بیش از ۱۱۰ نفرشان جان خود را از دست داده اند. در این مدت بسیاری از پرستاران هم مهاجرت کرده‌اند که تعداد آنها به گفته دبیر شورای عالی نظام پرستاری،  ۵۰۰ نفر در ماه هم برآورد می‌شود.

وضعیت بد معیشتی پرستاران در ایران و نیاز به پرستار در کشورهای اروپایی با توجه همه‌گیری کرونا و بالا بودن تعداد سالمندان و همچنین حقوق و مزایای مناسب، از اصلی ترین دلایل مهاجرت پرستاران است.

رحیمی، عضو شورای‌عالی سازمان نظام پرستاری در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، در مورد افزایش مهاجرت پرستاران در ایام کرونا اظهار کرد: اخیراً پرستاران تمایل بیشتری نسبت به قبل برای مهاجرت پیدا کرده اند و از ما اطلاعات و راهنمایی می‌خواهند. ما در سازمان نظام پرستاری واحد بین الملل را داریم که پرستاران می‌توانند سوالات خود را مطرح کنند و شرایط کشور‌های مختلف را بپرسند. در این میان شرکت‌هایی نیز هستند که  از این شرایط سو استفاده کرده و تخلف می‌کنند و پول‌های اضافه از پرستاران می‌گیرند.

او ادامه داد: در حال حاضر به دلیل کمبود نیروی پرستاری که در کل دنیا وجود دارد، شرایط مهاجرت بسیار راحت‌تر از قبل شده است؛ برای مثال قبلا یکی از شرایط مهم مهاجرت، داشتن نمره بالای مدرک زبان بود اما حتی برخی کشور‌ها، شرط دانستن زبان انگلیسی را هم برداشته اند و  شرایط مهاجرت به برخی کشورها مثل کشور‌های حوزه خلیج فارس یا اسکاندیناوی و استرالیا و ... همراه با آموزش زبان به صورت یکجا در اختیار افراد قرار می‌گیرد.

رحیمی گفت: پرستاران ایرانی در رنکینگ جهانی، جایگاه پانزدهم را دارند. این یعنی پرستاران ما می‌توانند تمام استاندارد‌های لازم را به راحتی پشت سر بگذارند و از هر کشوری پذیرش را دریافت کنند.

او بیان کرد: بابت تربیت یک کارشناس پرستاری بیش از یک میلیارد هزینه می شود، بنابراین نباید اجازه بدهیم تا به راحتی نیرو‌های ما از دست بروند؛ این مورد درباره پزشکان نیز مصداق می‌کند.

رحیمی گفت: از زمان شروع کرونا تاکنون آمار مهاجرت در بین پرستاران به شدت افزایش پیدا کرده است. این افزایش آمار در شهرستانها زیاد نیست اما در استان‌های بزرگ و به ویژه شهر تهران، به دلیل ارتباط با شرکت‌های مهاجرتی، به خصوص پرستاران بیمارستان‌های تامین اجتماعی، به دلیل مشکلات اقتصادی و حمایتی به شدت دنبال مهاجرت هستند.

عضو شورای‌عالی سازمان نظام پرستاری گفت: کشور ما آنقدر پتانسیل و ظرفیت دارد که بتواند نیرو‌های وظیفه شناس خود را حفظ کند. کشور ما خیلی ثروتمند است و می‌تواند مستقل روی پای خود بایستد؛ پس چرا چنین کشوری نباید بتواند این نیرو‌های ارزشمند را حفظ کند به خصوص که این پرستاران چیز زیادی از دولت نمی‌خواهند.

او ادامه داد: وقتی فردی از دانشگاه فارغ التحصیل می‌شود پس از اتمام طرح که دو سال طول کشیده است، از او می‌خواهیم که دو سال دیگر به عنوان تمدید طرح کار کند. پس از تمدید طرح، دوباره از او می‌خواهیم تا شش ماه دیگر قراردادش را تمدید کند و در نهایت پس از ۵ سال گذراندن طرح به عنوان نیروی ۸۹ روزه از او استفاده می کنیم و ساعتی ۱۵۰۰۰ تومان پول به او می دهیم و آن قدر این نیرو‌ها را به صورت موقت نگه می‌داریم که از سن استخدام آن‌ها می‌گذرد. با این شرایط هر فرد دیگری باشد اگر پیشنهاد بهتری از یک کشور مقصد دریافت کند که تمام امکانات را در اختیار او قرار بدهند حتماً می‌پذیرد. 

عضو شورای عالی سازمان نظام پرستاری بیان کرد: تنها راهکار، استخدام رسمی و ترمیم حقوق پرستاران و اجرای طرح فوق العاده خاص است که دولت جدید باید به آن توجه کند. در صورت عملیاتی شدن وعده ها، ۹۹ درصد مهاجرت‌ها کاهش می‌یابد.

رحیمی افزود: قوانین زیادی برای تأمین مطالبات پرستاران تصویب شده اما اجرای آنها از همان ابتدا با فراز و نشیب‌های متعدد روبرو بوده و هنوز آن طور که باید و شاید به مسائل و مشکلات مربوط به حیطه پرستاری رسیدگی نشده است. پرستاران مطالبه‌‎ای جز رفع موانع خدمتی و اجرای قوانینی که تصویب شده است، ندارد.

او گفت: بی توجهی به مطالبات پرستاران سبب سلب انگیزه آنان می‌شود و آرامش خیال آنان را برای خدمت خالصانه می‌گیرد. در برخی موارد این بی توجهی‌ها و مهاجرت پرستاران باعث می‌شود که در بلند مدت با تشدید بحرانِ کمبود پرستارمواجه شویم.

آمار کلی از پرستاران مهاجر نداریم 

شریفی مقدم، مدیرکل خانه پرستار ایران در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: پرستارانی که تصمیم به مهاجرت می گیرند، از کانال های مختلف برای خروج از کشور اقدام می‌کنند. برخی از طریق موسسات کاریابی اقدام می‌کنند که جایی ثبت نمی‌شود و برخی نیز به صورت شخصی در خارج از کشور ارتباط برقرار می‌کنند و با انجام امور حقوقی به صورت شخصی از کشور خارج می شوند و نمی‌توان این مورد را ثبت کرد.

او ادامه داد: برخی نیز به صورت موقت برای یک مدت اقدام می‌کنند و سپس اقامت می‌گیرند که با این اوصاف و با توجه به پراکندگی دلایل مهاجرت پرستاران، نمی شود هیچ آمار دقیقی در مورد تعداد مهاجرت ارائه داد.

شریفی مقدم افزود: بعضی از پرستاران برای مهاجرت به امور بین الملل سازمان نظام پرستاری مراجعه می‌کنند و برای کشور مقصد تاییدیه دریافت می‌کنند اما آمار کلی از همه پرستارانی که اقدام به مهاجرت می‌کنند، وجود ندارد.

او ادامه داد: از زمان همه گیری کرونا تا کنون تعداد قابل توجهی از پرستاران برای مهاجرت اقدام کرده اند. کشورهای مقصد، شاخص تعداد پرستاران را افزایش داده اند و شرایط اقامت را بسیار آسان کرده اند. قبلا اگر پرستاری قصد جذب شدن در کشور مقصد داشت، دو سال طول می‌کشید تا تایید شود و باید دو سال در سمت کمک بهیار یا کمک پرستار فعالیت می کرد اما در حال حاضر این روند تسریع و تسهیل شده است و با کمترین حداقل ها و راحت ترین وضعیت شرایط را برای اقامت و جذب پرستاران از کشور مبداء فراهم کرده اند.

شریفی مقدم افزود: قبلا سالانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر گواهی مهاجرت از نظام پرستاری می‌گرفتند اما اکنون شاید بیش از ۱۵۰۰ نفر در سال اقدام به مهاجرت می‌کنند. از آنجایی که خروجی‌های ما قابل شمارش نیست، نمی‌توان آمار دقیقی را ارائه داد. این مهاجرت ها به دو دلیل مشخص اتفاق می افتد، یکی وضعیت ایده آل کشورهای مقصد و دیگری مشکلات کشورهای مبداء.

او بیان کرد: در وضعیتی که پرستار ۱۰۰ ساعت یعنی سه برابر معمول کار می‌کند اما با مرخصی استعلاجی اش موافقت نمی‌شود؛ قطعا شرایط ایده‌ال کشور مقصد، باعث می شود تا از خانواده و کشورش جدا شود تا حداقل نیازهای مالی خود را رفع کند.

مدیرکل خانه پرستار ایران اظهار کرد: رفت و آمد دولت ها نمی تواند راه حل مناسبی برای بهبود شرایط باشد بلکه باید از اصلاح ساختار ابتدایی برای بهبود اوضاع اقدام کرد. دولت ها می توانند با صرف کردن تنها ۱۰ درصد از هزینه های درمان،  پرستار جذب کنند و در کاهش آمار ابتلا و مرگ و میر نیز اثرگذار باشند و از هر طریقی شده مانع مهاجرت نیروهای شریف و ارزشمند ایرانی شوند. پرستاران ایرانی در هر کشوری که می‌روند به شدت مورد حمایت قرار می‌گیرند؛ به طور کلی پرستاران ایرانی جزو بهترین پرستاران از نظر هوش و کارآمدی در سطح دنیا هستند.

با همه این تفاسیر برای مهار روزهای کرونایی و همچنین جلوگیری از مهاجرت پرستارانی که در همه دنیا از جایگاه ارزشمندی برخوردار هستند، به راحتی می‌توان با استخدام پرستاران و همچنین اعمال تمام مصوباتی که سالهاست در بلاتکلیفی مانده است، به نگه داشتن این سرمایه‌های ارزشمند کمک کرد.