نتیجه انتخابات عراق بر نفوذ ایران تأثیرگذار است؟

طرفداران مقتدی صدر در انتخابات عراق دست بالا را به دست آوردند و حالا او از نفوذ و قدرت بیشتری نسبت به گذشته در این کشور برخوردار است. این روحانی شیعه که زمانی انتخابات را تحریم کرده بود، توانست طرفدارانش را متقاعد کند که به پای صندوق های رای بیایند و در خلایی که به دلیل ناامنی و بی اعتمادی مردم وجود داشت، حضور پررنگی داشته باشند. این انتخابات یکی از کم شورترین رای گیری ها در عراق به حساب می آید. هنوز مشخص نیست که چه کسی بتواند نخست وزیری را به دست بگیرد. اما شخص صدر شانسی برای تصرف این سمت ندارد. به نظر می رسد که در آینده نزدیک بحران های تازه ای پیش روی عراق قرار بگیرد. با حسن هانی زاده کارشناس مسائل خاورمیانه در مورد انتخابات اخیر به گفتگو نشسته ایم:

مقتدی صدر که انتخابات را تحریم کرده بود با عوض شدن نظرش طرفدارانش را پای صندوق های رای کشاند و حزب او موفق شد تا ارای مناسبی را به دست بیاورد. این پیروزی تقریبا غیر منتظره بود. اما چطور چنین اتفاقی افتاد؟

مقتدی صدر رهبر جریان سائرون از محبوبیت نسبتا خوبی در سال های اخیر در عراق برخوردار شده است. با توجه به اینکه طرفداران او توانستند حضور فعالی در عرصه های مختلف اجتماعی و سیاسی داشته باشند، به نظر می رسد در جریان انتخابات اخیر تلاش هایی صورت گرفت تا جریانهای نزدیک به ایران و مرجعیت مانند الفتح به رهبری العامری و دولت قانون به رهبری نوری المالکی که در گذشته اکثریت را در پارلمان داشتند، موفقیت چشم گیری به دست نیاورند. لذا توجه بازیگران و کسانی که در مهندسی انتخابات عراق نقش شده اند این بوده که جریان سائرون وابسته به صدر بیشتری کرسی را به دست بیاورد. این ائتلاف ۷۳ کرسی و بعد از او ائتلاف وابسته به الحلبوسی و بعد ائتلاف دو حزب کردی توانستند رای خوبی به دست بیاورند. این سه جریان می توانند دولت را تشکیل دهند. در هر صورت به نظر می رسد که هم عربستان،هم امریکا و هم امارات در مهندسی انتخابات نقش موثری داشتند و بعد از شکل گیری دولت یک سری چالش در روابط تهران و بغداد به وجود خواهد امد. به همین دلیل پیروزی جریان صدر، تغییر معادلات به نفع بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای و با هدف کاهش نفوذ ایران و جریان هایی چون الفتح و القانون است.

به نظر می رسد که صدر بعد از تشکیل دولت دو هدف را دنبال می کند. یکی خلع سلاح گروه هایی چون الحشدالشعبی و عصائب و حزب الله عراق و دوم لغو مصوبه سال گذشته پارلمان عراق که ناظر بر اخراج نیروهای امریکایی از این کشور بود. در هر حال عراق در اینده چالش جدی خواهد داشت.

به هر حال صدر نمی تواند دولت تشکیل دهد چون به حد کافی رای نیاورده است. چه کسانی شانس دارند تا در ائتلاف اینده به قدرت برسند؟

به نظر می رسد که ائتلافی بین جزیان صدر و جریان اهل سنت به رهبری الحلبوسی و کردها ایجاد شود تا دولت تشکیل شود. هر سه هم با ایران زاویه هایی دارند. از آنجایی که مقتدی صدر از ثبات فکری کافی برخوردار نیست، طبیعتا مشکلاتی در آینده به وجود خواهد امد. جنبش های مردمی الفتح و القانون به عنوان نیروهای معارض در پارلمان حضور خواهند داشت. از برآیند گزارش ها می شود گفت که ممکن است الکاظمی در آینده بار دیگر کابینه تشکیل بدهد. اما این کابینه همسو با مرجعیت و جریان های مردمی مثل الفتح و دولت القانون نخواهد بود.

جز الکاظمی چه افراد دیگری شانس دارند؟

یکی از افرادی که ممکن است کابینه تشکیل دهد، عیدانی استاندار بصره است. چند شخصیت دیگر هم مطرحند. یکی از اسم هایی که نگران کننده است، ایاد علاوی وابسته به طیف ضد ایرانی است. اسم او هم مطرح شده و اگر او از سوی پارلمان معرفی شود شرایط برای ایران کاملا دشوار خواهد شد.

کمی درباره ترکیب پارلمان عراق در دوره جدید صحبت کنیم. گروه ها به چه شکلی در دوره جدید مجلس در کنار هم قرار خواهند گرفت؟

ترکیب ائتلافی خواهد بود. هیچ جریانی اکثریت را به دست نیاورد السائرون و ائتلاف تقدم و کردها ائتلاف مشترک سه گانه تشکیل می دهند. اما باید در انتظار تشکیل پارلمان باقی بمانیم. از آنجا که الفتح و قانون پایگاه خوب مردمی در جنوب عراق دارند، قطعا در مقابل توطئه های مشترک بازیگران عراق  ایستادگی خواهند کرد و اجازه نخواهند داد که دولت اینده سطح روابط ایران و عراق را تنزل دهد.

آینده روابط ایران و عراق در سایه این پیروزی چگونه است؟ مقتدی صدر رویکرد سفت و سختی اتخاذ کرده و همانطور که گفتید کسانی که روابط خوبی با تهران ندارند،‌آرای بیشتری را به دست اورده اند. 

باید در انتظار شکل گیری پارلمان و بعد هم دولت تازه عراق باشیم. احتمالا اقای برهم صالح رییس جمهور فعلی بار دیگر انتخاب شود. طیف های دیگری مثل عیدانی و ایاد علاوی و دیگران که کابینه را تشکیل می دهند و ترکیب کابینه و ترکیب پارلمان، در شکل گیری روابط بغداد و تهران موثر خواهد بود. به هر حال همه تلاش امریکا و عربستان امارات و اردن به گونه ای است که میزان نفوذ ایران در عراق را کاهش دهند. الان بیشتر نگرانی ها بابت چهره ای شیعه و پان عرب مانند علاوی است که اگر دولت را تشکیل دهد، طبیعتا مشکلات زیادی در مناسبات میان ایران و عراق ایجاد خواهد شد.