مجمع تشخیص مشغول چه کاری است؟/ توکلی: اعضای مجمع در مقام مشورتی، منفعل هستند/ مصباحی مقدم: انفعال مجمع واقعیت ندارد
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرآنلاین، مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی از مهم‌ترین نهادهای قدرت در ساختار سیاسی ایران است. نهادی که هنوز برخی از اعضای آن برای مردم ناشناخته‌اند و کمتر علاقه‌ای به دیده شدن و در معرض قرار گرفتن دارند اما در مهم‌ترین تصمیمات کلان کشوری اثرگذار هستند. طی چند سال اخیر، این نهاد، رخدادهای مهمی را تجربه کرده که درگذشت هاشمی رفسنجانی و ریاست آملی لاریجانی، از جمله مهم ترین آنهاست. مجمع تشخیص مصلحت نظام که در ادواری مانند اعلام مخالفت با پذیرشFATF از سوی ایران در سر خط خبرها قرار داشت، این روزها، نمود رسانه ای کمتری دارد و این سوال پررنگ‌تر شده که در اوضاع حساس کنونی ایران، مجمع تشخیص، مشغول چه کاری است؟
احمد توکلی: اعضای مجمع در مقام مشورتی، منفعل هستند
صورت جلسات منتشر شده در پایگاه اطلاع رسانی مجمع تشخیص مصلحت نظام نشان می‌دهد؛ طی یک سال اخیر در جلسات مجمع موضوعاتی مانند «سیاست های کلی تامین اجتماعی»، رسیدگی به لایحه «موافقتنامه انتقال محکومین بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه»، بررسی لایحه «ایجاد مناطق آزاد تجاری صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی» و «آخرین وضعیت اقتصادی کشور و تصمیمات جدید ارزی دولت و مجلس» توسط اعضا مورد بررسی قرار گرفته است. اما دستورکارهایی از این جنس با نیازهای روز سیاسی و اقتصادی کشور همخوان است؟
فرودین ماه سال گذشته بود که محسن رضایی دبیر سابق مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاکید آملی لاریجانی ریاست مجمع دستور کار پنج گانه‌ای را برای بررسی راه های سرعت بخشیدن به مبارزه با کرونا و تحقق شعار جهش تولید ابلاغ کرد. موضوعی که به مجمع ابلاغ نشده بود و خود این نهاد در دستور کار قرار داد. البته تیرماه سال جاری نیز رییس مجمع بر لزوم اقدام فوری دولت مستقر و دولت آینده برای رفع مشکلات معیشتی مردم به ویژه قشرهای ضعیف و محروم تاکید کرد.
در همین رابطه احمد توکلی عضو تشخیص مصلحت نظام می‌گوید: «برخی موضوعات مجمع، مورد توجه عمومی است و گاهی مباحثی در دستور کار مجمع قرار می‌گیرد که توجه عموم را به خود جلب نمی‌کند. به همین دلیل این احساس شکل می‌گیرد که مجمع، فعال نیست یا جلسه‌ای برگزار نمی‌کند.»
توکلی درباره شائبه حضور کمرنگ مجمع تشخیص مصلحت نظام در حوزه حل مشکلات معیشتی بی‌سابقه مردم تاکید می‌کند: «این ایراد به مجمع وارد است اما مجمع یک کار و وظیفه اصلی دارد که آن هم مشاوره به رهبری است. وظیفه دیگر مجمع تشخیص مصلحت نظام هم، مصلحت سنجی است تا مصوبات مجلس خلاف اصول قانون اساسی نباشد.»
او ادامه می‌دهد: «مواردی وجود داشته که مجمع تشخیص در مسائلی خارج از چارچوب وظایفی خود ورود کرده است. اما در بسیاری از موارد نیز مجمع ورود نمی‌کند. من به اعضای مجمع به همین دلیل اعتراض کردم. چرا که اعضای مجمع، مشاور رهبری هستند و نباید حتما از ما در خواست استشار شود، مواردی را که متوجه می‌شویم باید به رهبری بیان کنیم، ما مشاور هستیم.»
این عضو تشخیص مصلحت نظام می‌گوید: «اعضای مجمع در مقام مشورتی، منفعل هستند.مردم از مجمع انتظارشان بالاست که مسائل را بسنجند. معتقدم مجمع باید بیشتر تحرک داشته باشد، جلسات بیشتری برگزار کند و مشورت بیشتری به مقام رهبری بدهد.»
مصباحی مقدم: مجمع موضوعات مورد بررسی را خود انتخاب نمی‌کند
غلامرضا مصباحی مقدم دیگر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، نظری متفاوت در برابر احمد توکلی دارد. او می‌گوید: «انفعال مجمع واقعیت ندارد.. جلسات مجمع به صورت فعال و هر دوهفته یک‌بار برگزار می‌شود و تمامی اعضا حضور پیدا می‌کنند. هیچ مشکلی از لحاظ برگزاری جلسات و خروجی آن وجود ندارد..»
او درباره این شائبه که مصوبات اخیر مجمع و مواردی که این نهاد به آنها ورود کرده از مشکلات معیشتی مردم فاصله دارد، توضیح می‌دهد: «مجمع، همانند مجلس شورای اسلامی نیست که موضوعات مورد بررسی را خود انتخاب کند. مهم‌ترین دستورکار و وظیفه مجمع حل موارد اختلافی میان مجلس و شورای نگهبان است. آن هم در صورتی که خروجی‌های آن دو نهاد به مجمع ورود کند، بررسی می‌شود. وظایف مجمع به این شکل نیست که دستوری داشته باشد و مستقیما به آن ورود کند.»
او در پاسخ به این که در شرح وظایف مجمع مواردی دیگر نیز تعریف شده، توضیح می‌دهد: «از موارد دیگر در وظایف مجمع، نظارت بر اجرایی شدن سیاست‌های کلی ابلاغی مقام رهبری است. مجمع در چارچوب وظایف محول اقدام می‌کند.»
از کاخ مرمر تا ساختمان مجلس قدیم
مجمع تشخیص مصلحت نظام که روزی با هدف داوری و حل اختلاف مجلس و شورای نگهبان ایجاد شده بود در سال ۱۳۶۸ و پس از تغییر قانون اساسی، وظایف این نهاد دولتی افزایش پیدا کرد و از سال ۱۳۸۵، نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام که از اختیارات رهبر است، توسط رهبر انقلاب به این مجمع واگذار شد. اولین رئیس مجمع، آیت الله سید علی خامنه‌ای بود و بعد از آن به مدت ۲۷ سال آیت الله هاشمی رفسنجانی بر صندلی ریاست آن تکیه زد. پس از درگذشت او، محمدعلی موحدی کرمانی رئیس موقت مجمع شد و محمود هاشمی شاهرودی با این که حکم 5 ساله ریاست مجمع به نام او خورد اما کمتر از دو سال ریاست را بر عهده داشت و با درگذشت او در اواخر سال 97، حکم ریاست به نام صادق لاریجانی صادر شد. اما تغییرات در مجمع تشخیص در این سال‌ها فقط محدود به انتقال جلسات از کاخ مرمر به ساختمان مجلس قدیم نبوده است.
مجمع تشخیص و دولت سیزدهم
ابراهیم رئیسی زمانی که به عنوان رئیس دولت بر جایگاه خود تکیه زد، در اولین جلسه تشخیص مصلحت نظام به عنوان رئیس‌جمهور شرکت کرد. صندلی او در تشخیص مصلحت نظام پیش از این و حالا که عنوان رئیس‌جمهور را با خود دارد در مجمع حفظ خواهد شد اما اهمیت شرکت او در این جلسه زمانی معنادارتر شد که حسن روحانی رئیس‌دولت گذشته، علاقه‌ای به حضور در این جلسات نداشت و همین غیبت‌های او در جلسات مجمع تشخیص ، پیامدهایی داشت که ناتوانی دولت در مجاب کردن اعضای مجمع تشخیص به ضرورت موافقت با پذیرش FATA در زمره آنهاست.
از سوی دیگر محسن رضایی، دبیر سابق مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز حالا به دولت نزدیک‌تر از دوره گذشته است و به عنوان معاون اقتصادی رئیس جمهوری منصوب شده تا در تصمیمات مهم اقتصادی یار یگر دولت باشد و از این حیث می توان وجود او را بعنوان یار کمکی دولت مفروض دانست.
