خطای نابخشودنی پوتین در خاورمیانه

با این وجود، والتر راسل مید، تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل با انتشار یادداشتی با عنوان «فرصت خاورمیانه‌ای بایدن» در روزنامه وال‌استریت ژورنال استدلال کرده، علی‌رغم واکنش اولیه این کشورها، جنگی که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در اوکراین به راه انداخته، فرصتی تاریخی را در اختیار جو بایدن قرار داده تا به بازسازی سیاست‌های خاورمیانه‌ای ایالات متحده بپردازد.

آتش در خرمن خاورمیانه‌ای پوتین

به گزارش اکوایران، در هیچ جایی خارج از مرزهای اتحاد جماهیر شوروی سابق به اندازه خاورمیانه ولادیمیر پوتین در بازسازی موقعیت روسیه به مثابه یک ابرقدرت بزرگ موفق نبوده است. با این حال، اکنون که پوتین در حال محاسبه هزینه‌های ماجراجویی آشفته خود در اوکراین است، برایش مشخص نیست که آیا دستاوردهای روسیه در خاورمیانه پایدار خواهد ماند یا نه.

روسیه با بهره بردن از اشتباهات آمریکا –مانند ناکامی اوباما در اجرای تهدیداتش پیرامون پاسخ نظامی به استفاده [ادعایی] بشار اسد از سلاح‌های شیمیایی - وارد سیاست خاورمیانه شد و به دفاع از حکومت اسد در برابر مخالفان داخلی‌اش به پا خاست. کامیابی روس‌ها در این مداخله، به طور جدی به اعتبار آمریکا لطمه وارد کرد، اهرم فشار مسکو بر ترکیه را افزایش داد، باعث تسهیل دسترسی روسیه به کشورهای عربی نفت‌خیز شد و اسرائیل را مجبور کرد که برای حمله به منافع ایران در سوریه با روس‌ها هماهنگ شوند.

سال اول دولت بایدن اوضاع را بدتر کرد و سیاست‌های خاورمیانه ای دولت او از جمله احیای توافق هسته‌ای با ایران، تحقیر اخلاقی ضعف‌های واقعی اعراب خلیج فارس و اسرائیلی‌ها، دشمنی نسبت به تولید سوخت‌های فسیلی و تغییر اولویت‌های استراتژیک آمریکا از خاورمیانه به عنوان بخشی از یک رویکرد وسیع‌‌تر به سمت شرق آسیا بر آتش این ماجرا دمید.

خطای نابخشودنی پوتین در خاورمیانه

پیامدهای استراتژی مذکور زمانی آشکار شد که تلاش‌های آمریکا برای سوق دادن اسرائیل به موضع ضدروسیه با ناکامی مواجه شد، کما این‌که تلاش‌های ایالات متحده برای متقاعد کردن اعراب برای حمایت از سیاست آمریکا در اوکراین از طریق افزایش تولید نفت و گاز برای پایین نگه داشتن قیمت‌های جهانی ناموفق از آب درآمد.

اما این‌ها به ماه فوریه مربوط بود. از آن زمان به بعد، جنگ در اوکراین به وضعیت خاورمیانه‌ای روسیه ضربه می‌زند و جایگاه ایالات متحده را ارتقا می‌بخشد. ناکامی پوتین در کسب پیروزی در اوکراین، او را مانند یک بازنده جلوه می‌دهد و ضعف یک گناه نابخشودنی در سیاست خاورمیانه محسوب می‌شود. با گذشت هر روزی که روسیه در کسب پیشرفت قابل‌توجهی در اوکراین باز می‌ماند، و با هر روزی که واکنش غرب به تجاوز روسیه قاطع‌تر می‌شود، پوتین ضعیف تر و آمریکا قوی‌تر به نظر می‌رسد.

تزریق واقع‌گرایی به دولت بایدن

فراتر از آن، به نظر می‌رسد که جنگ هر چه بیش‌تر سیاست واقع‌گرایی را به دولت بایدن تزریق می‌کند. مروجین دموکراسی ویلسونی در دولت بایدن ممکن است دوست داشته باشند محمد بن سلمان ولیعهد سعودی را با لفاظی‌های اخلاقی شان شماتت کنند، اما اکنون دریافته‌اند که به کمک او برای مهار افزایش قیمت‌ حامل‌های انرژی که اقتصاد جهانی و آینده حزب دموکرات را تهدید می‌کند، نیاز دارند.

روابط ایالات متحده و اسرائیل -که یکی از پایدارترین اتحادها در جهان است- نیز تا پیش از حمله پوتین به اوکراین دچار لغزش شده بود. نگرانی آمریکا از سیاست‌های راست‌گرایانه اسرائیل در قبال فلسطینی‌ها و نگرانی‌های اسرائیل در مورد سیاست آمریکا در برایر ایران و تعهد بلندمدت ایالات متحده به منطقه، این رابطه را به‌طور جدی به چالش کشیده بود.

آمریکایی‌ها عموما نزدیکی اسرائیل به سمت روسیه را دست‌کم می‌گیرند. تقریباً 1.2 میلیون اسرائیلی از اتحاد جماهیر شوروی سابق (از جمله اوکراین) مهاجرت کردند و بسیاری از آن‌ها روابط شخصی، فرهنگی و اقتصادی با خانواده‌ها و دوستان خود دارند. از نظر ایدئولوژیک، لیبرالیسم ضدصهیونیستی موسوم به «بیداری» بصورت فزاینده بسیاری از اسرائیلی ها را از آمریکا دور می کند در آغاز تهاجم روسیه، رهبران اسرائیل به وضوح در تلاش بودند تا میان نیاز خود به روابط خوب با روسیه و تعهد خود به اتحاد آشفته آمریکا نوعی موازنه برقرار کنند.

با این حال، از آن زمان، به نظر می رسد جریان وقایع باعث بازگشت این دو متحد قدیمی به سوی یکدیگر شده است. بی‌میلی دولت بایدن نسبت به پذیرش خواسته‌های ایران برای احیای دوباره توافق هسته‌ای دوران اوباما، بسیاری از اسرائیلی‌ها را به سیاست جدی‌تر آمریکا در منطقه امیدوار می‌کند. به عنوان مثال رفتار رئیس‌جمهور یهودی اوکراین بسیاری از اسرائیلی‌ها را به هیجان آورده است. این در حالی است که در شرایطی که پوتین در تلاش است تا روح ناسیونالیسم روسی را در مبارزه خود با غرب برانگیزد، سرسپردگان او در حال بازروایی از افسانه‌های یهودستیزانه هستند -مانند افسانه تبار یهودی آدولف هیتلر- که در محافل ناسیونالیست روسیه همیشه مطرح بوده و اکنون ریشه‌های یهودی‌ستیزی در تاریخ و فرهنگ روسیه را هویدا کرده است.

فرصت تاریخی برای دولت بایدن

ایجاد شبکه‌ای متحد در خاورمیانه -شامل اعراب و اسرائیل- که منافع حیاتی آمریکا را با هزینه محدود حفظ می‌کرد، یکی از دستاوردهای بزرگ آمریکا در جنگ سرد بود. اشتباهات فاحش قرن بیست‌ویکم توسط روسای جمهور دموکرات و جمهوری‌خواه این دستاورد را به خطر انداخت. جنگی که اکنون پوتین به راه انداخته به بایدن فرصتی تاریخی برای بازسازی این دستاورد می‌دهد.

جنگ اوکراین به دولت بایدن یادآوری کرده که خاورمیانه برای امنیت آمریکا و سلامت نظام جهانی که آمریکایی‌ها امیدوارند از آن دفاع کنند، حیاتی است. سوال این است که آیا دولت کنونی آمریکا می‌تواند از قید سیاست‌های شکست خورده اوباما و بایدن رها و چارچوبی واقع‌بینانه برای بازسازی اولویت آمریکا در خاورمیانه ایجاد کند؟