فرجام برجام بدون هیچ پیشرفتی/ روایات متناقض از مذاکرات دوحه

در شرایطی که با آغاز از سرگیری مذاکرات غیرمستقیم میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده در شهر دوحه امیدها به احیای توافق هسته ای برجام بار دیگر زنده شده بود، با این حال به نظر می رسد روند گفتگوها در قطر باعث تجدیدنظر در خوش بینی مفرط نسبت به نتایج این مذاکرات شده باشد.

پایانی بر نیم روز شایعات

توئیت شبانه هماهنگ کننده اروپایی مذاکرات هسته ای پایانی بود بر نیم روز شایعات ضد و نقیض پیرامون نتایج مذاکرات هسته ای جاری در شهر دوحه. انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که مسئولیت هماهنگی مذاکرات احیای برجام را هم بر عهده دارد شب گذشته در صفحه توئیتر خود نوشت: «دو روز مذاکرات فشرده در دوحه درباره برجام. متأسفانه، هنوز پیشرفتی که تیم اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ کننده این مذاکرات نسبت به آن امیدوار بود، به دست نیامده. ما با فوریت بیشتری به کار برای احیای یک توافق کلیدی برای عدم اشاعه و ثبات منطقه ای ادامه خواهیم داد».

اگر چه لحن توئیت مورا دلالت بر ناکامی اولیه در امیدهای اروپایی ها و ابتکار شاتل دیپلماسی جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا داشت، با این حال سخنگوی وزارت امور خارجه ایران پس از پایان مذاکرات دوحه در توئیتی اعلام کرد که علی باقری کنی و انریکه مورا در مرحله بعدی گفت‌وگوها در تماس خواهند بود -شاتل دیپلماسی یا به اصطلاح دیپلماسی رفت و برگشتی روشی است که براساس آن یک مقام بلندپایه با اختیاراتی قابل‌توجه مستقیما پیام‌رسان دو طرف اختلاف می‌شود.

روایت های نقیض

بعد از ظهر روز گذشته، درست در زمانی که مذاکرات بر سر موارد مورد اختلاف پیرامون احیای برجام در جریان بود خبرگزاری تسنیم با انتشار خبری مدعی خاتمه مذاکرات تا پایان شب شده و به نقل از منابع آگاه نوشت در جریان این دور از گفتگوها ایران مجدداً بر لزوم دستیابی به یک توافق پایدار تأکید کرده، اما آن چیزی که مانع از به نتیجه رسیدن این دور از مذاکرات شده، پافشاری طرف آمریکایی بر متن طرح پیشنهادی خود در وین7 است که شامل «تضمین برای انتفاع اقتصادی ایران» نمی‌شود.

به روایت این خبرگزاری، واشنگتن به‌دنبال احیای برجام به‌منظور محدود کردن ایران بدون دستاورد اقتصادی برای کشور است.  از نگاه تسنیم این مسئله باعث شده به‌دلیل ضعف دولت بایدن و عدم توانایی در تصمیم‌گیری نهایی، احیای توافق هسته‌ای که صرفاً نیاز به پذیرش خط قرمز ایران در انتفاع اقتصادی از این رویداد از سوی آمریکا دارد، نشست دوحه هم فعلا تأثیر خاصی در پیشرفت مذاکراتی نداشته باشد و همین مسئله باعث شده است نماینده ارشد اتحادیه اروپا هم از این رویکرد آمریکا در عدم تلاش برای احیای برجام، انتقاد کند.

با این حال بلافاصله پس از انتشار این گزارش، خبرگزاری جمهوری اسلامی از ادامه گفتگوها و پیگیری موارد اختلافی بین طرفین خبر داد.  ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی نیز در واکنش به گزارش منتشر شده مبنی بر پایان مذاکرات گفت: «مذاکرات دو روزه هنوز به انتها نرسیده و عصر امروز نشست دیگری میان علی باقری،‌ مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران و انریکه مورا، هماهنگ‌کننده اروپایی گفت‌وگوها برگزار خواهد شد». او ادامه داد: «گفت‌وگوها در دوحه از ابتدا دو روزه برنامه‌ریزی شده بود و در طول رایزنی‌های دیروز و امروز طرف‌ها در مورد موضوعات باقی‌مانده به تبادل پیشنهادها و دیدگاه‌های خود پرداختند». به گفته سخنگوی ‌وزارت امور خارجه، مذاکرات دو روزه دوحه در فضایی حرفه‌ای و جدی در حال برگزاری است.

معلوم نیست چرا آمده اند!

اخبار ضدونقیض پیرامون نتایج مذاکرات در شرایطی در رسانه های داخلی دست به دست می شد که گزارشگران بین المللی پیگیر مسائل هسته ای ایران نیز به طور همزمان گمانه زمانی های خود را منتشر می کردند. لارا روزن، خبرنگار پالیتیکو که مذاکرات هسته‌ای را از نزدیک دنبال می‌کند در  توییتر نوشته بود که مذاکرات احتمالا امشب متوقف خواهد شد. روزن در توئیت خود با اشاره به این که مذاکرات در دوحه بدون هیچ پیشرفتی به پایان می رسد، از قول یک مقام آمریکایی نوشته بود: «معلوم نیست چرا آمده بودند؟!»

علی واعظ، رئیس بخش ایران گروه بین‌المللی بحران هم در حساب توییتری خود به صورت ضمنی از نتیجه بخش نبودن مذاکرات خبر داد. واعظ با بازنشر یک توییت دیگر خود که دو روز پیش منتشر کرده بود، نوشته: «متاسفانه بدبینی من اثبات شد».  واعظ پیشتر نوشته بود که اگر مواضع طرفین در این دور از مذاکرات نسبتا تند باشد تعجب نخواهد کرد چرا که هم ایران و هم آمریکا تمایل بیشتری برای حفظ موقعیت خود دارند تا اینکه بخواهند یک مصالحه اساسی داشته باشند.

بدون هیچ پیشرفتی

با وجود تمام این گمانه زنی ها، توئیت ناامیدانه انریکه مورا پایانی بود بر تمام حدس و گمان ها و پیش بینی ها پیرامون نتایج مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در دوحه قطر. یک مقام ارشد آمریکایی هم به پایگاه خبری-تحلیلی اکسیوس گفت که دور جدید مذاکرات غیرمستقیم هسته ای با هدف احیای توافق هسته ای 2015 ایران، روز چهارشنبه بدون هیچ پیشرفتی پایان یافت. او مدعی شده: «ایرانی ها هیچ احساس اضطراری از خود نشان نداده اند و مسائل قدیمی را که ماه ها حل و فصل شده است، و حتی مسائل جدیدی را مطرح کرده اند که با توافق هسته ای 2015 ارتباطی ندارد. مدتی است که یک توافق در دسترس است. اگر طرفی وجود دارد که نیاز به تصمیم گیری دارد، این آنها هستند - و ما ماه ها آماده هستیم». اکسیوس مدعی شده در حالی آمریکایی ها از عدم پیشرفت سخن می گویند که منابع مطلع در مورد مذاکرات به آنها گفتند که تیم ایالات متحده با انتظارات کم در مورد آنچه که از ایرانیان خواهد شنید وارد دوحه شده بود.

سی ان ان نیز به نقل از سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده نوشته مذاکرات غیرمستقیم بین مقامات آمریکایی و ایرانی در دوحه قطر با هدف نجات توافق هسته ای ایران بدون هیچ پیشرفتی پایان یافت. ند پرایس مدعی شده مذاکرات در نقطه بن بست قرار داشته و در این مرحله به معنای نوعی عقبگرد است. پرایس ادعا کرده: «در حالی که از تلاش‌های اتحادیه اروپا بسیار سپاسگزاریم، اما از اینکه ایران باز هم نتوانسته است به ابتکار اتحادیه اروپا پاسخ مثبت دهد و در نتیجه هیچ پیشرفتی نداشته است، ناامید هستیم»

مذاکرات در دوحه پس از دیدار روز شنبه میانجی اتحادیه اروپا با وزیر امور خارجه ایران، از روز سه شنبه در دوحه از سر گرفته شد. حال با وجود ابراز ناامیدی آمریکایی ها، به نظر می رسد طرف ایرانی و اروپایی این مذاکرات همچنان امیدهای خود را برای رسیدن به توافق زنده نگه داشته اند.