زخم‌هایی که با احیای روابط ایران و عربستان عریان شد!

خیز اعراب برای شکاف در روابط تهران و دمشق؟

دولت سوریه که امروز در لیست تحریم های ایالات متحده و اروپا قرار دارد پس از آن که عضویتش در اتحادیه عرب با 22 عضو به حالت تعلیق درآمد، در جهان عرب منزوی شد؛ حالا وزیران خارجه این نهاد منطقه ای تصمیم گرفته اند تا بار دیگر سوریه را کنار خود داشته باشد. عربستان و امارات امید دارند که به واسطه پایان دادن به انزوای دمشق، تعامل ها میان کشورهای عرب سازنده تر شود. با این هماگونه که نشریه ریسپانسیبل استیت کرفت مدعی شد در آغوش گرفتن سوریه، امارات را از تلاش برای مقابله با نفوذ ترکیه و ایران در سوریه باز نداشته است.

در همین راستا سفر ماه گذشته مظلوم عبدی( به نام مظلوم کوبانی هم شناخته می شود)، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه که تحت حمایت ایالات متحده قرار دارد به ابوظبی جهت به دست آوردن حمایت امارت برای رایزنی ها با دولت سوریه در همین قاب قابل تبیین است. مقام های امارات سفر عبدی را تایید کردند اما گزارش ها مبنی بر دیدارش با طحنون بن زاید آل نهیان، مشاور امنیت ملی امارات را تکذیب کردند. ابوظبی نگران است که تعامل بیشتر این کشور با کردها، روابط امارات و سوریه را درگیر تنش کند.

هراس کردها از توافق محرمانه ترکیه و سوریه

با این همه سفر عبدی و دیدارش با رهبران امارات پس از آن انجام شد که یک پهپاد متعلق به ترکیه او را در حالی که به همراه سه پرسنل آمریکایی در یک کاروان در سفر بودند، هدف قرار داد.مقام های کرد در باب حمله هواپیمای بدون سرنشین و ممونعیت اعلامی ترکیه در باب سفر از سلیمانیه به سمت کردستان عراق، یکی از مقرهای اتحادیه میهنی کردستان هشدار دادند و تاکید کردند که این رخدادها نشان از تلاش امارات برای دخالت در امور کردهای سوری دارد. ترکیه اعلام کرده بود که این کشور به دلیل افزایش فعالیت حزب کارگران کرد یا همان پ ک ک این ممنوعیت را تعریف کرده، آنکارا همچنین مدعی است که نیروهای دموکراتیک سوریه شاخه ای از پ ک ک هستند.

 حمله به عبدی بخشی از کمپین تلاش های بی امان ترکیه برای تضعیف خودمختاری کردها در شمال و شرق سوریه بود. ناظران می گویند این حمله ترس عبدی را افزایش داده؛ ترسی که ترکیبی است از عدم اطمینان به تعهدات ایالات متحده و نزدیکی احتمالی آنکارا و دمشق که خروج بخشی از نظامیان ترکیه از شمال سوریه و بازگردان این جغرافیا به دولت دمشق ماحصل آن است. کردهای سوری در سال 2019 تلاش داشتند تا با دولت سوریه تماس داشته باشند، یعنی همان بازه زمانی که ترامپ برای نخستین بار خواهان خروج نظامیان امریکایی از سوریه شد؛ خواسته ای که نشان از آن داشت که واشنگتن کردهای سوری را به حال خود رها کرده است. هرچند ترامپ به واسطه فشارهای دو حزب سنتی حاکم تصمیم خود را تغییر داد اما اعتماد کردهای سوری به واشنگتن کم رنگ شد. در پاسخ کردها به توافقی که با میانجیگری روس ها محقق شد از نظامیان سوری خواستند تا در امتداد مرزهای ترکیه و سوریه مستقر شوند تا بدین گونه از حمله آنکارا جلوگیری کنند.

سناریوی امارات و عربستان برای پایان مانور مرزی آنکارا

آنگونه که شواهد نشان می دهد دولت سوریه می خواهد شمال سوریه به وضعیت پیش از وقوع جنگ داخلی بازگردد. نگرانی های عبدی نیز به همین دلیل افزایش یافته، بالاخص آن که وزرای خارجه عربستان، اردن، مصر و عراق به همتایان سوری خود پیوسته و خواستار بازگردان حاکمیت سوریه و پایان دادن به فعالیت گروه شبه نظامی در این کشور هستند.دولت سوریه خواهان پایان نفوذ بازیگران خارجی در سوریه است، در گام نخست رئیس جمهوری این کشور برخروج 900 نفر از پرسنل نظامی آمریکایی در این کشور تاکید داشته و بعد از آن خواهان اتمام حمایت های واشنگتن از نیروهای دموکراتیک سوریه و نظامیان ترک در شمال شده است. توافق با میانجیگری امارات میان کردها و دولت سوریه هم خروج ترکیه از سوریه و هم بازسازی این کشور را تسهیل خواهد کرد.

روسیه نیز رایزنی میان مقام های ارشد ترکیه، سوریه و ایران برای دستیابی به همین هدف را تسهیل کرده، با این حال مقام ها در باره شرایط دیدار بشار اسد و رجب طیب اردوغان، روسای جمهوری سوریه و ترکیه اختلاف نظر دارند.بشار اسد دیدار را مشروط کرده به خروج ارتش ترکیه از شمال سوریه و بازگشت به وضعیت پیش از وقوع جنگ داخلی.خواسته ای که پذیرفتنش بعید است. اردوغان در مبارزه های انتخاباتی اش از کردها به عنوان اهرمی استفاده می کند تا در صورت پیروزی دوباره بتواند به واسطه آنها در ساختار قضایی این کشور کودتایی را رقم بزند.رئیس جموری ترکیه با اشاره به پایگاه های پ ک ک در کوه های قندیل عراق و حمایت آنها از مخالفانش گفته که ملت ترکیه هرگز کشور را تسلیم حامیان ساکنان قندیل نخواهد کرد.

تنش زدایی؛ تنش ها را عریان تر کرد

حضور در نبردهای نیابتی؛ نبردهایی چون جنگ در یمن یا سودان دارای خطرهای ذاتی و ماهوی هستند.چنین تهدیدهایی خواه ماحصل کاهش تنش باشند یا بازی با حاصل جمع صفر، صرفا نهادهای دولتی را در موضع ضعف قرار خواهد داد. از همین رو ناظران با اشاره به اختلاف های تشدید شده میان ترکیه و کردها می گویند که کاهش تنش ها در خاورمیانه چنین خطراتی را برجسته تر کرده است.بشار اسد احتمالا در باب عزم خود جهت خروج نیروهای ترکیه از سوریه با ابراهم رئیسی در جریان اولین سفر رئیس جمهوری ایران به دمشق بعد از 2011 رایزنی داشته است.این مقوله نشان از میزان نفوذ ایران در سوریه دارد.

 رئیسی بیش از تعمیق روابط ایران و عربستان و احیای روابط دیپلماتیک تهران و ریاض با میانجیگری چین، از حامیان دولت سوریه بوده و هست. او در جریان سفر اخیرش نیز ر تقویت همکاری های اقتصادی دو کشور تاکید داشت. ناظران با اشاره به تحولات اخیر در منطقه مدعی اند که اصل« شاه مرده، زنده باد شاه» در باب تنش زدایی در خاورمیانه صدق می کند. بدین معنا که تنش زدایی ممکن است تنش ها را کاهش داده و به مدیریت درگیری ها کمک کند تا اطمینان حاصل شود که هیچ چیز از کنترل خارج نخواهد شد. با این همه نشان از آن ندارد که همه زخم های باز شده بدون مرهم بهبود یافته اند.