درخواست تروئیکای اروپایی درباره حفظ تحریمهای موشکی ضد ایران
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از فارس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز پنجشنبه گفته سه کشور اروپایی گفتهاند که خواستار حفظ تحریمهای موشکی علیه ایران بعد از اکتبر هستند.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا امروز پنجشنبه گفته نامهای از فرانسه، انگلیس و آلمان دریافت کرده که در آن اعلام شده آنها قصد ندارد تحریمهای موشکی علیه ایران را بعد از ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ رفع کنند.
طبق گزارش رویترز بورل در این بیانیه گفت: «وزرای خارجه اظهار میکنند که ایران از سال ۲۰۱۹ به توافق پایبند نبوده و این مسئله از طریق مکانیسم حل و فصل اختلافات برجام حل و فصل نشده است.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «آنها (تروئیکای اروپایی) قصد خود را برای بر نداشتن اقداماتی در زمینه رفع تحریمهای بیشتر در روز ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ به عنوان روز انتقال برجام ابراز کردهاند.»
مطابق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که حدود ۸ سال پیش برای تأیید برجام صادر شد محدودیتهای اعمالشده این سازمان در خصوص فعالیتهای مربوط به موشکهالی بالیستیک ایران اکتبر ۲۰۲۳ منقضی خواهند شد.
گریز از «مکانیسم ماشه»
تحلیلگران پیش از این گفتهاند این رفتار کشورهای اروپایی به معنای آن خواهد بود که این کشورها قصد فعال کردن ساز و کار موسوم به «اسنپبک» (بازگشت خودکار تحریمهای سازمان ملل که به «مکانیسم ماشه» مشهور شده) را ندارند و تنها به دنبال حفظ تحریمهای شخصی خود علیه برنامه موشکی ایران هستند.
منظور از مکانیسم اسنپبک (ماشه) همان «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در توافق هستهای برجام است که در آنها مسائل مربوط به حل و فصل اختلاف میان طرفهای برجام، در صورت بروز مناقشه مفصلاً شرح داده شدهاند.
این دو بند از آنجا که رجوع به آنها میتواند به بازگشت خودکار تحریمهای بینالمللی علیه ایران منجر شود به «مکانیسم ماشه» معروف شدهاند. هر یک از طرفهای گروه ۱+۴ در صورت متهم کردن ایران به نقض مفاد آن، میتوانند از آن برای برگرداندن قطعنامههای تحریمی بینالمللی استفاده کنند.
خبرگزاری رویترز نیز در پیشخبری که تیرماه گزارش داده بود همسو با تحلیل فوق تأیید کرده بود که قصد کشورهای اروپایی کلید زدن این مکانیسم نیست. سه منبع به این خبرگزاری گفته بودند که کشورهای اروپایی قصد حرکت در این مسیر را ندارند.
منابع مورد استناد رویترز در توجیه امتناع اروپا از فعالسازی مکانیسم ماشه مدعی شده بودند که انجام این اقدام به معنای تضعیف تهدید مطرحشده در نامه وزیران خارجه سه کشور اروپایی به ایران در سال گذشته خواهد بود که در آن تصریح شده بود کشورهای اروپایی در صورت غنیسازی در سطح تسلیحاتی توسط ایران این مکانیسم را کلید خواهند زد.
تداوم سیاست فشار
با این حال، هر گونه اقدام از سوی کشورهای اروپایی در خصوص حفظ تحریمهای موشکی (حتی بدون کلید زدن مکانیسم ماشه) نقض قطعنامه ۲۲۳۱ تلقی خواهد بود و به معنای تداوم سیاست کشورهای غربی در حفظ فشار بر ایران از طریق برجام خواهد بود.
هدف از این سیاست که از ابتدای اجرایی شدن برجام توسط کشورهای غربی پیگیری شده جلوگیری از نابودی توافق از یک سو و در عین حال مسدود کردن مسیرهای برخورداری تهران از مزایای آن، از سوی دیگر بوده است.
قطعنامه ۲۲۳۱ و فعالیتهای موشکی ایران
فعالیتهای موشکی ایران تا قبل از این هم تناقضی با مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ نداشتهاند زیرا در این قطعنامه با ادبیاتی غیرالزامآور از ایران «خواسته شده» از کار بر روی موشکهایی که «برای داشتن قابلیت حمل کلاهک هستهای» طراحی شدهاند، خودداری کند.
جمهوری اسلامی ایران همواره تأکید کرده هیچیک از موشکهای این کشور برای داشتن قابلیت حمل کلاهک طراحی نشده و بنابراین فعالیتهای موشکی این کشور ممنوعیتی از نظر قطعنامه ۲۲۳۱ ندارد. با وجود این، همین محدودیتهای توصیهای علیه برنامه موشکی ایران هم طبق مفاد قطعنامه بایستی از اکتبر ۲۰۲۳ به طور کامل لغو شود.
یک دیپلمات اروپایی در تیرماه به خبرگزاری رویترز گفته بود: «برداشتن تحریمها بر مبنای این اصل بود که به قطعنامه ۲۲۳۱ احترام گذاشته شود. این اتفاق رخ نداده بنابراین، با ایرانیها این رایزنی را انجام دادهایم تا روشن کنیم که تحریمها را برنخواهیم داشت.»
سیاست غرب در برجام
شواهد نشان میدهند حفظ فشار بر ایران علیرغم توافق از ابتدا سیاستی بوده که اروپا همسو با آمریکا در دستور کار داشته است. آمریکا و تروئیکای اروپایی بعد از اجرایی شدن برجام با بهکارگیری اقداماتی نظیر لفاظیهای رسمی، هجمههای رسانهای، گره زدن انتفاع برجامی به انجام اقدامات فرابرجامی از سوی ایران، وضع قانون برای جلوگیری از سفر تجار به ایران، حفظ سیاست ابهام درباره ماندگاری برجام و غیره سعی داشتند مانع انتفاع اقتصادی ایران از توافق شوند.
نقض عهد کشورهای اروپایی در قبال برجام به ویژه بعد از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشتماه سال ۱۳۹۷ شکل عیانتری به خود گرفت. در آن زمان کشورهای اروپایی به هیچ یک از وعدههای خود برای برخورداری ایران از مزایای اقتصادی این توافق عمل نکردند. جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش عمل کرد، اما بعد از آن اعلام کرد به موجب مفاد مندرج در برجام تعهداتش ذیل این توافق را کاهش خواهد داد.
ایران بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دیماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
زمینهچینی غربیها برای اکتبر ۲۰۲۳
در ماههای گذشته، آمریکا و کشورهای غربی با نزدیک شدن به موعد اکتبر ۲۰۲۳ برای رفع محدودیتهای موشکی علیه ایران به زمینهچینی برای فرار از تعهدات خود روی آوردهاند.
در همین راستا، اوکراین و کشورهای غربی در ماههای گذشته بارها ادعای انتقال پهپادهای ایران به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را مطرح کردند. کشورهای غربی همچنین ادعا کردهاند که ایران ممکن است اقدام به ارسال موشکهای بالیستیک به روسیه بکند.
این ادعاها بارها از سوی مقامهای جمهوری اسلامی ایران تکذیب شده است. مضاف بر این، اوکراین و کشورهای غربی هیچیک مستنداتی در صحت این ادعاها ارائه نکردهاند.
با این حال، اکنون به نظر میرسد هدف از این زمینهچینیها و دامن زدن به آن در رسانههای غربی استفاده از آن در بزنگاه اکتبر ۲۰۲۳ بوده است.
خبرگزاری رویترز در خبر تیرماه خود مدعی شده بود دیپلماتهای اروپایی به سه دلیل برای قصد خود جهت حفظ تحریمهای موشکی علیه ایران اشاره کردهاند: «استفاده روسیه از پهپادهای ایران علیه اوکراین؛ احتمال انتقال موشکهای بالیستیک از سوی ایران و روسیه و محرومسازی ایران از مزایای توافق به دلیل آنکه تهران توافق را نقض کرده است.»
واکنش ایران
یک مقام ایرانی در آن زمان به خبرگزاری رویترز گفته بود که تهران طی سالهای گذشته علیرغم تحریمهای غرب برنامه موشکی و هستهای خود را پیش برده است.
این مقام ایرانی که به نام او اشارهای نشده بود گفت: «حفظ تحریمها به هر شکل و اندازه مانع پیشرفتهای مستمر ایران نخواهد شد. این مسئله یادآور آن است که غرب قابل اتکا و اعتماد نیست.»