معرفی پنج دانشمند برگزیده نشان عالی علم و فناوری جهان اسلام

بنیاد علم و فناوری مصطفی با چشم‌انداز گسترش صلح، امنیت و رفاه بشریت، فعالیت خود را در سال ۱۳۹۱ آغاز کرده و مأموریت خود را توسعه علم و فناوری در جهان اسلام قرار داده است و برای تحقق آن، شناسایی و تجلیل از دانشمندان برجسته، زمینه‌سازی برای توسعه تعاملات پژوهشگران و افزایش همکاری و هم‌افزایی کشورهای اسلامی در حوزهای علم و فناوری را با تأکید بر فناوری‌های پیشرفته در دستور کار دارد.

در راستای تجلیل از دانشمندان برجسته و زمینه‌سازی همکاری و توسعه علمی در جهان، جایزه مصطفی(ص) به عنوان یکی از نمادهای شایستگی و برتری علمی در سطح جهان شکل گرفت. این جایزه به اثری نوآورانه در مرزهای دانش تعلق می‌گیرد که توسط افرادی شاخص در حوزه‌های علم و فناوری ارائه شده و زمینه‌ساز بهبود زندگی بشریت باشد. برگزیدگان جایزه علاوه بر لوح و مدال جهانی مصطفی(ص)، با دریافت مبلغ ۵۰۰ هزار دلار که از محل خیرین و موقوفات علم و فناوری تأمین شده، طی مراسمی با حضور دانشمندان و فرهیختگانی از کشورهای مختلف جهان، مورد تقدیر قرار می‌گیرند.

پنجمین دوره این رویداد ۵ برگزیده دارد که ۲ نفر غیر مقیم کشورهای مسلمان و ۳ نفر مقیم کشورهای مسلمان هستند.

برگزیدگان به این شرح است:

برگزیدگان غیر مقیم

*پروفسور احمد حسن (متولد ۱۳۵۵، مصر) استاد دانشگاه کویینز، کانادا با اثر کاوش مخازن نرم‌افزاری (MSR) در حوزه علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات

*پروفسور امید فرخ‌زاد (متولد ۱۳۴۷، ایران) با طرح داروهای نوین بر پایه نانو ذرات پلیمری در حوزه علم و فناوری زیستی و پزشکی دو برگزیده این جایزه هستند.

۳ دانشمند برگزیده مقیم کشورهای مسلمان این دوره جایزه مصطفی(ص) ۲۰۲۳ در حوزه برگزیدگان مقیم کشورهای اسلامی

* پروفسور سامیا خوری (متولد ۱۳۳۷، لبنان) استاد دانشگاه آمریکایی بیروت، لبنان و با اثر رویکردهای نوین در درمان بیماری ام اس، شناسایی عوامل بیماری‌زا و سازوکارهای تنظیم و تحمل آن در حوزه علم و فناوری زیستی و پزشکی

* پروفسور مورات اویسال (متولد ۱۳۵۲، ترکیه) استاد دانشگاه نیویورک ابوظبی، امارات با اثر فناوری ارتباطات بی‌سیم نوری در حوزه علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات

* پروفسور احمد فوزی اسماعیل (متولد ۱۳۴۴، کامبوج) استاد و رئیس دانشگاه فناوری مالزی با اثر توسعه کاربردهای فناوری غشاء در حوزه علوم پایه و مهندسی.

توسعه نانوذره‌ها برای درمان سرطان

تحقیقات پروفسور امید فرخزاد دانشمند و پزشک ایرانی مقیم آمریکا به توسعه نانوداروها و نانوذره‌ها در حد استفاده بالینی مؤثر بر درمان بیماری‌ سرطان و ساخت ذرات نانویی برای دارورسانی به عضو هدف منجر شده است. وی بر توسعه فناوری‌های نانوذره درمانی متمرکز است و به طور مشخص پیشگام توسعه و آزمایش ترکیبی کاملا کارآمد از نانوذرات چندکاربردی برای کاربردهای درمانی و پزشکی بوده است‌.

پروفسور فرخزاد برای کاربرد مواد هدفمند مشخص به منظور رساندن داروهای شیمی‌درمانی با کمک نانوذرات به سلول‌های سرطانی در بیماران سرطان، شناخته شده است. وی همچنین در مورد بیماری‌های مرتبط با تصلب شرایین تحقیق و ابزارهای نانویی رساندن دارو موسوم به پهپادهای زیست‌فروپاش (وسیله‌ای برای انتقال دارو که از مواد زیستی ساخته شده و بعد از استفاده در بدن از بین می‌روند) را طراحی کرده که نوع مشخصی از دارو را به بدن می‌رساند و موجب بهبود بیمار می‌شود.

پهپادهایی (در واقع ابزارهای دارورسانی) در اندازه‌های نانویی که می‌توانند نوع مشخصی از مولکول را با خود به ذخیره‌های چربی در شرایین حمل کنند، روشی جدید برای جلوگیری از حمله قلبی است که حدود ۸ سال قبل و در سال ۲۰۱۵ فرخ زاد به آن دست یافته بود.

یکی دیگر از دستاوردهای فرخزاد طراحی و توسعه نوعی برچسب کلاژن با نانوذره‌هاست که در واقع نوعی ربات‌ زیست‌فروپاش کوچک است و برای بیماران دچار حوادث شدید استفاده می‌شود. ۷جراحت‌های ناشی از تصادف‌های شدید می‌تواند موجب شکستگی‌های شدید استخوانی شود و بعد از عمل‌های ارتوپدی احتمال عفونت زیادی است.

این برچسب ها می‌تواند آنتی‌بیوتیک و دیگر داروها را برای تسریع بهبود استخوان شکسته و زخم به شکلی بهتر و کنترل‌شده‌تر نسبت به رویکرد فعلی، به موضع برسانند و از عفونت و جراحی‌های بعدی به این دلیل جلوگیری کنند.

از وی مقالات زیادی منتشر شده است. تعداد کل مقالات چاپ شده: ۲۴۵ عدد از سال ۱۹۹۳ تا سال ۲۰۲۲ که در پایگاه نمایه‌سازی وب آو ساینس نمایه‌ شده‌اند. تعداد کل ارجاعات به مقالات دکتر فرخ‌زاد ۵۵ هزار و ۹۸۰ ارجاع بدون خوداستنادی است و شاخص اچ ۱۰۵ دارد.

کاوش مخازن نرم‌افزار

پروفسور احمد حسن، استاد دانشگاه کویین کانادا برای توسعه حوزه کاوش مخازن نرم‌افزار (MSR) و دیگر فعالیت‌های خود در زمینه مهندسی نرم‌افزار و برنامه‌نویسی، برگزیده پنجمین دوره اعطای جایزه مصطفی(ص) شد. وی در سطح جهان در زمینه نرم‌افزار شناخته شده است. مهم‌ترین حوزه‌های تحقیقاتی وی شامل نرم‌افزار، مهندسی نرم‌افزار، داده‌کاوی، کیفیت نرم‌افزار و شبکه اینترنت است. تحقیقات وی در زمینه نرم‌افزار موضوعاتی مانند کد و کدمنبع را باهم می‌آمیزد.

احمد حسن در مورد نرم‌افزار در حوزه‌های مختلف شامل نرم‌افزار به عنوان منبعی برای سرویس‌دهی، نگهداری نرم‌افزار، توسعه نرم‌افزار، تحلیل و مرور نرم‌افزارهای مشابه تحقیق کرده است. پژوهش‌های او در زمینه داده‌کاوی شامل مؤلفه‌هایی مانند الگوسازی پیش‌بینی‌کننده، جنگل‌های تصمیم تصادفی، عیب‌یابی و نقص‌زدایی برنامه‌های نرم‌افزاری و یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی است.

مخازن نرم افزار یک حوزه چندرشته‌ای است که روش‌های مهندسی نرم‌افزار، داده‌کاوی، هوش مصنوعی و بازیابی اطلاعات در آن با هم ترکیب می‌شود. محققان می‌توانند با بکارگیری این روش‌ها در داده‌های مخزن نرم افزار، اطلاعات خوبی در مورد فرآیندهای توسعه، کیفیت و تکامل نرم‌افزار به دست آورند.

کاوش مخازن نرم‌افزار فرصت‌هایی را برای ارتقای فعالیت‌های مهندسی نرم‌افزار و تحلیل نواقص برنامه‌ها برای جلوگیری از وقوع آنها فراهم می‌کند. چالش‌های کیفیت و امنیت مهندسی نرم‌افزار را می‌توان با تجزیه و تحلیل اطلاعات بدون ساختار از مصنوعات مختلف توسعه نرم‌افزار حل کرد.

پروفسور حسن همچنین بنیانگذار کنفرانس کاوش مخازن نرم‌افزار و جامعه تحقیقاتی پیرامون این موضوع در سراسر جهان بوده است. وی به همراه دیگر محققان این حوزه یک ویژه‌نامه از مجله ماهنامه مروری مؤسسه مهندسان برق و الکترونیک و نشریه مهندسان نرم‌افزار تجربی را در مورد این موضوع سردبیری کرد.

امروزه ابزار و روش‌های اولیه‌ طراحی‌ و توسعه‌داده‌شده توسط پروفسور حسن و گروه محققان همراه او در وسایل مختلفی به کار رفته که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از آنها استفاده می‌کنند. تجربه صنعتی پروفسور حسن شامل کمک به ساخت پلتفرم بی‌سیم شرکت بلک‌بری در آزمایشگاه ریم/ بلکبری و کمک به شرکت ‌آی بی ام در آزمایشگاه المدن است. وی مخترع شاخص پتنت‌های مختلفی در سراسر جهان از جمله هند، اروپا، کانادا، ژاپن و اروپا نیز هست.

حوزه کاوش مخازن نرم‌افزار به طور کلی حوزه‌ای ارزشمند است که تأثیر قابل توجهی بر تحقیقات و عملکرد مهندسی نرم‌افزار دارد. این امر منجر به توسعه روش‌ها و ابزارهای جدید برای تجزیه و تحلیل نرم‌افزار منجر شده و به بهبود کیفیت و کارایی نرم‌افزار کمک کرده است.

دانشمندی از مالزی و مطرح در عرصه جهانی

پروفسور احمد فوزی اسماعیل، معاون دانشگاه فناوری مالزی و یکی از برگزیدگان مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی ۲۰۲۳ دانشمند عرصه مهندسی شیمی و متخصص در زمینه فناوری غشایی است.

پروفسور احمد فوزی اسماعیل (متولد ۱۹۶۶ مالزی) دانش‌آموخته مهندسی نفت و مهندسی شیمی از دانشگاه فناوری مالزی شهر جوهر بهرو به ترتیب در سال‌های ۱۹۸۹ و ۱۹۹۲ است که در سال ۱۹۹۴ بورسیه تحصیلی شخصیت‌های دانشگاهی اتحادیه کشورهای همسود را برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی شیمی و فرایند و در دانشگاه استراتکلاید در گلاسگو انگلیس دریافت کرد و در سال ۱۹۹۷ از این دانشگاه در مقطع دکتری دانش‌آموخته شد.

پروفسور فوزی با تخصص خود در زمینه فناوری ساخت غشایی مقطع دکتری خود را در کمتر از ۳ سال به پایان برد و در بازگشت به مالزی، شغل دانشگاهی خود را در دانشگاه فناوری مالزی ادامه داد. وی اکنون معاون دانشگاه فناوری مالزی، استاد دانشکده مهندسی نفت و انرژی‌های تجدیدشونده دانشگاه فناوری مالزی، مؤسس و رئیس مرکز تحقیقات پیشرفته فناوری غشایی و مسؤول آزمایشگاه مواد و ساخت مرکز ریسرچ الاینس در دانشگاه فناوری مالزی است که اولین نوع از این آزمایشگاه‌ها برای اجرای تحقیقات پیشرفته و ارائه خدمات مشاوره‌ای در زمینه فناوری‌های مرتبط با موضوعات جداسازی گاز، تصفیه آب و فاضلاب، فرآوری روغن نخل و کاربردهای انرژی است.

پروفسور اسماعیل صاحب یک پتنت (حق ثبت‌ اختراع) در آمریکا، یک ثبت اختراع در اروپا و ۱۱ حق ثبت اختراع در مالزی است.

وی همچنین نویسنده یا نویسنده همکار بیش از ۹۰۰ مقاله علمی‌پژوهشی و مروری بوده است، ۶ عنوان کتاب و ۵۰ فصل در کتاب‌های مختلف را تالیف و ۸ عنوان را ویرایش کرده است. همچنین به مقالات وی در پایگاه‌ نمایه‌سازی اسکوپوس (SCOPUS) ۱۹ هزار و ۳۴۸ بار و در پایگاه نمایه‌سازی وب آو ساینس (WOS) ۱۳ هزار و ۴۹۳ بار ارجاع شده است. شاخص اچ پروفسور فوزی اسماعیل (تا سال ۲۰۲۰) در پایگاه نمایه‌سازی اسکوپوس ۷۹ و در پایگاه وب ‌آو ساینس ۵۸ است.

حوزه تحقیقات؛ فناوری غشایی و نانوفیلتراسیون

مرکز تحقیقات فناوری پیشرفته غشایی که پروفسور اسماعیل آن را بنیانگذاری کرده است، مرکزی پیشرفته برای تحقیقات در زمینه توسعه فناوری غشایی برای اسمز معکوس، نانوفیلتراسیون (نانوپالایش)، اولترافیلتراسیون، برای تصفیه آب شامل نمک‌زدایی، تماس‌دهنده غشایی الیاف توخالی، جداسازی گاز و توسعه فیبرهای نانویی و کربن و مواد نانوساختار برای کاربردهای مرتبط انرژی است که زمینه اصلی تحقیقاتی پروفسور اسماعیل را نیز تشکیل می‌دهد.

وی بیش از ۱۳۰ جایزه علمی در سطح ملی و بین‌المللی دریافت کرده که از مهم‌ترین آنان می‌توان به جایزه آکادمی علوم جهان (تواس/ TWAS) (۲۰۱۹)، جایزه علوم مهندسی (۲۰۱۴)، جایزه مردکا (Merdeka Award) در بخش دستاوردهای علمی تحقیقاتی برجسته، جایزه دانشمند جوان اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا به اختصار آسه‌آن (۲۰۱۴)، جایزه آکادمی ملی و جایزه علم و فناوری سال بنیاد توری مالزی(Toray Foundation) در سال ۲۰۱۳ اشاره کرد.

پروفسور فوزی اسماعیل همچنین در سال ۲۰۱۶ توسط سازمان رتبه‌بندی جهانی افراد دانشگاهی شانگهای به عنوان دانشمندی معرفی شد که بیشترین ارجاعات به مقالات او شده است.

پروفسور سامیا خوری

پروفسور سامیا خوری استاد دانشگاه آمریکایی بیروت، لبنان و متولد سال ۱۳۳۷ در لبنان است. «رویکردهای نوین در درمان بیماری ام اس» زمینه تحقیقات وی است و با اثر «شناسایی عوامل بیماری‌زا و سازوکارهای تنظیم و تحمل آن» برنده جایزه مصطفی(ص) در حوزه علم و فناوری زیستی و پزشکی شده است.

پروفسور سامیه خوری، استاد دانشگاه آمریکایی بیروت با ابداع رویکردهای جدید برای مراقبت از بیماران ام اس، تحقیق در مورد بیماری‌زایی و سازوکار تنظیم و تحمل در بیماری آنسفالومیلیت خودایمن تجربی (EAE) برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) ۲۰۲۳ در حوزه علوم پزشکی و زیستی شده است.

پروفسور سامیه خوری، تبعه و ساکن لبنان و مدیر مؤسسه علوم اعصاب‌ ابوحیدر و مدیر مرکز پزشکی دانشگاه آمریکایی بیروت، صاحب کرسی عصب‌شناسی دانشگاه آمریکایی بیروت است.

پروفسور خوری متولد ۱۹۶۰ در بیروت، مدرک پزشکی خود را از دانشگاه آمریکایی بیروت در سال ۱۹۸۴ کسب کرد، در حالی‌که یک سال قبل به عضویت انجمن افتخاری پزشکی آلفا اومگا آلفا درآمده بود. وی در ادامه در سال ۱۹۸۵ دوره کارآموزی خود را در بیمارستان دانشگاهی عمومی کلان‌شهر کلیولند و در سال ۱۹۸۸ دوره رزیدنتی را در دانشگاه کیس وسترن ریزرو در شهر کلیولند ایالت اوهایو امریکا و دوره فلوشیپ را در مدرسه پزشکی دانشگاه هاروارد گذراند.

خوری مدیر مرکز تازه‌تاسیس تحقیقات در مورد بیماری ام‌اس در مرکز پزشکی دانشگاه آمریکایی بیروت است که اولین مرکز تحقیقات در مورد این بیماری در منطقه به شمار می‌آید. وی استاد رشته علوم اعصاب و ایمنی‌شناسی در این دانشگاه است، همچنین در سال ۲۰۱۳ استاد عصب‌شناسی کرسی موقوفه جک، سدی و دیوید بریک‌استون در دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد بود و به عنوان یکی از مدیران مرکز تحقیقات ام اس در بوستون فعالیت می‌کرد. پروفسور خوری در سال ۲۰۰۷ جایزه علوم کویت را از بنیاد پیشرفت علوم کویت برای تحقیقات خود در زمینه ایمنی‌شناسی دریافت کرد و در سال ۲۰۲۲ جایزه ملک سلمان برای تحقیقات در زمینه ناتوانی و معلولیت به وی تعلق گرفت.

وی همسر پروفسور محمد صائغ برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) ۲۰۲۱ نیز هست که استاد پزشکی و ایمنی‌شناسی، دانشگاه آمریکایی بیروت است و برای اثر درمان‌های نوین برای بهبود نتایج آلوگرافت کلیه و قلب در حوزه پزشکی جایزه موفق به این دریافت جایزه شده است.

پروفسور مورات اویسال

پروفسور مورات اویسال استاد دانشگاه نیویورک ابوظبی، امارات و برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) ۲۰۲۳ است که در سال ۱۳۵۲ در ترکیه متولد شده است، وی با اثر «فناوری ارتباطات بی‌سیم نوری» در حوزه علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات برگزیده جایزه مصطفی(ص) شد.

پروفسور مورات اویسال، استادتمام دانشگاه نیویورک ابوظبی و یکی از برگزیدگان مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) از دانشمندان برجسته حوزه فناوری ارتباطات و اطلاعات، دانش‌آموخته دانشگاه‌های ترکیه و آمریکا با سابقه تدریس در کانادا، ترکیه و بیش از ۴۰۰ مقاله در حوزه مخابرات نوری بی‌سیم زیردریا است.

پروفسور مورات اویسال سال ۱۹۷۳ در ترکیه به دنیا آمد. وی مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در رشته مهندسی برق مخابرات از دانشگاه استانبول ترکیه به ترتیب در سال‌های ۱۹۹۵ و ۱۹۹۸ دریافت کرد و تحصیلات خود را در مقطع دکتری در دانشگاه ای اند ام (A&M) تگزاس در همان رشته در شهر کالج استیشن ایالت تگزاس آمریکا ادامه داد و در سال ۲۰۰۱ در مقطع دکتری دانش‌آموخته شد. وی از سال ۲۰۰۲ استادیار دانشگاه واترلو کانادا بود و در سال ۲۰۰۷ به مقام دانشیاری ارتقاء یافت.

پروفسور اویسال از سال ۲۰۱۱ به دانشگاه خصوصی و غیرانتفاعی اوزیگین ترکیه واقع در استانبول پیوست و به عنوان مدیر گروه مهندسی برق و الکترونیک و مدیر و بنیانگذار مرکز پیشرفت در فناوری‌های مخابرات نوری فعالیت کرد.

تحقیقات وی در زمینه فناوری مخابرات نوری بی‌سیم باعث توسعه این حوزه شده، همچنین مسیر را برای اجرای کاربردی این فناوری در کاربردهای مختلف هموار کرده است. وی بیش از ۴۰۰ مقاله برای نشریات و همایش‌های مختلف نوشته، ۱۵ هزار بار به مقالات او در دیگر مقالات علمی ارجاع شده است و شاخص اچ این دانشمند ۵۹ است.

پروفسور اویسال جوایز مختلفی از جمله دوره تحقیقاتی کرسی مارس‌لند دانشگاه واترلو در سال ۲۰۰۴، جایزه شتاب‌دهنده ان اس ای ار سی دیسکاوری (NSERC Discovery Accelerator Award) در سال ۲۰۰۸، جایزه پیشرفته تحقیقات مهندسی دانشگاه واترلو در سال ۲۰۱۰ جایزه دانشمندان جوان فرهنگستان علوم ترکیه در سال ۲۰۱۱، جایزه بهترین محقق دانشگاه از دانشگاه اوزیگین ترکیه، جایزه ملی تجهیزات مهندسی در سال ۲۰۱۷، بنیاد فناوری الگنکان (Elginkan Foundation Technology Award) در سال ۲۰۱۸ و جایزه بهترین مقاله تحقیقی از جامعه مهندسی برق و الکترونیک (IEEE Communications Society) را در سال ۲۰۱۹ کسب کرده است.

این دانشمندان قرار است امروز طی مراسمی جوایز خود را دریافت کنند.