بحران بیخ گوش دریاچه چیتگر
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از روزن آنلاین، همان سال‌های دوره چهارم مدیریت شهری، محمد حقانی رییس وقت کمیته محیط زیست شورای شهر بازدیدی از دریاچه چیتگر داشت و با اشاره به حجم آب ۸ میلیون مترمکعبی این دریاچه گفته بود: از این میزان، سالانه ۲ میلیون متر مکعب آب بخار می شود و به نظر می‌رسد بعید است با کمبود فراوان آب در تهران، این میزان تبخیر آب را بتوانیم تحمل کنیم. شهرداری برای تامین آب مورد نیاز این دریاچه، اقدام به خرید آب از وزارت نیرو کرده و سالانه مبلغ قابل توجهی بهای آبی را می‌دهد که در حال تبخیر است لذا منطقی نیست از هزینه مردم شهر، پول آبی را بپردازیم که برای تبخیر در این دریاچه ریخته می‌شود.
اما مدافعان این پروژه بر جذابیت‌های گردشگری آن تاکید داشتند. مدیر وقت گروه آب‌های سطحی سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران در دفاع از این پروژه گفته بود: برخی کارشناسان معتقدند بر اساس کمبود آب در تهران ایجاد دریاچه چیتگر ضرورتی نداشته اما در شهر قم با وجود خشک بودن نیز دریاچه ای تفریح احداث شده است. وی با بیان اینکه برای پیشبرد امور دریاچه چیتگر مطالعات تطبیقی بین ۸۰ کشور انجام شد، تاکید کرده بود که منابع آب دریاچه چیتگر از سوی وزارت نیرو تامین می‌شود.
هشدار جدی خشک شدن دریاچه
اما بعد ازگذشت یک دهه از بهره‌برداری این دریاچه یکی از مدیران سابق بهره‌برداری از دریاچه هشدار داده است که ممکن است سرانجام دریاچه چیتگر مانند دریاچه ارومیه شود.
او اخیرا به رسانه‌ها گفته سال گذشته به بهانه کمبود آب تهران مسیر آبرسانی دریاچه تغییر کرده و سهمیه آب دریاچه را به تصفیه‌خانه تهران فرستادند. این خبر در حالی اعلام شده که تا چند روز دیگر آب در بستر رودخانه کن جاری خواهد شد و زمان آن رسیده است که شهرداری تهران و شرکت آب منطقه‌ای برای فراهم کردن شرایط آبگیری به دنبال برنامه‌ریزی برای رفع مشکلات و موانع اداری و فنی این فرایند باشند. امسال دریاچه برای زنده ماندن ۲.۵ میلیون متر مکعب آب نیاز دارد و با توجه به ظرفیت خطوط انتقال و تصفیه‌خانه دریاچه ضروری است هر چه سریع‌تر تمهیدات این کار فراهم شود.
هم‌اکنون سطح دریاچه چیتگر بیش از ۲.۵ متر از سطح از نرمال خود پایین‌تر است و در بسیاری از قسمت‌ها به‌خصوص در شمال آن بستر دریاچه از محیط آبی خارج شده است. کاهش آب دریاچه که بیشتر ناشی از تبخیر سطحی است، به افزایش غلظت آلاینده‌های آب منجر می‌شود و حیات گونه‌های آبزی و کنارآبزی را به مخاطره می‌اندازد. بهره برداری تفریحی از دریاچه در چنین شرایطی بر شدت آلوده شدن آن می‌افزاید و مشگل دوچندان می‌شود. با این وصف پیش‌بینی می‌شود اگر امسال هم حق‌آبه دریاچه را ندهند، کاهش ارتفاع آب به بیش از ۳.۵ متر برسد؛ این اتفاق در اواسط تابستان که رودخانه آبی برای جبران ندارد پیش می‌آید. در این حال بخش بسیار بزرگی از بستر دریاچه که در طول این سال‌ها با لجن انباشته شده از آب بیرون خواهد آمد و ممکن است بخش قابل توجهی از آبزیان دریاچه نیز تلف شوند. چنین پدیده‌ای به لحاظ زیست محیطی خطر بالقوه‌ای برای غرب تهران و شاید برای کل تهران باشد.
حق‌آبه چیتگر روی میز کارشناسان
مهدی پیرهادی، رییس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در این خصوص به روزن‌آنلاین می‌گوید: جلسه‌ای با حضورمسئولان سازمان مدیریت بحران، معاون خدمات شهری، مدیرکل حقوقی، رئیس سازمان بوستان‌ها، مدیرعامل سازمان آب و فاضلاب، معاون دادستان استان تهران و مدیرعامل شرکت نگهداری مجموعه چیتگر در کمیسیون سلامت شورای شهر برگزار شد که در این جلسه مدیرعامل شرکت نگهداری مجموعه چیتگر این موضوع را مطرح کرد و قرار شد طی تفاهمی با شرکت آب و فاضلاب، حق‌آبه مورد نیاز برای این مجموعه در نظر گرفته شود تا مشکلات محیط زیستی برای این محدوده ایجاد نشود. وی ادامه می‌دهد: بررسی‌های کارشناسی و فنی توسط کارشناسان دستگاه‌های مربوطه پیگیری می‌شود که این هم اتفاق خوبی است.
پیرهادی از نگرانی‌های شرکت آب و فاضلاب نیز این‌طور می‌گوید: این دوستان نگران کم‌آبی و آب شرب مردم هستند و ما در شورای شهر نگران فرونشست زمین، فضای سبز و کم‌آبی شهر تهران هستیم؛ سعی می‌کنیم بخشی به قضیه نگاه نکنیم؛ نمی‌شود بخشی به موضوعات محیط زیستی نگاه کرد؛ اگر فضای سبز تهران از بین برود مشکلات محیط زیستی فراوانی ایجاد می‌شود، همان‌طور که اگر فرونشست رخ دهد، در جنوب تهران و بسیاری از نقاطی که مستعد این مساله هستند، مشکلات فراوانی برای مردم به وجود می‌آید و لذا این موضوعات باید به صورت کامل و دقیق مورد بررسی قرار گیرد؛ بنابراین باید کارشناسان و صاحبنظران دیدگاه‌های خود در این رابطه را به صورت دقیق و کارشناسی اعلام کنند. به این ترتیب هنوز تصمیم قطعی درباره حق‌آبه دریاچه اتخاذ نشده و در مرحله کارشناسی است.
بحران تابستانی چیتگر مهار می‌شود؟
اشاره رییس کمیسیون سلامت به جلسه هم‌اندیشی پیرامون مدیریت آب کلانشهر تهران است که در آن جلسه به حفظ شرایط دریاچه شهدای خلیج فارس (چیتگر) و تامین حق‌آبه این دریاچه تاکید شده است. اما آب دریاچه چیتگر از کجا تامین می‌شود ؟ به گفته مدیران سابق این مجموعه، همواره آب دریاچه شهدای خلیج فارس (چیتگر) از محل رودخانه کن تامین شده است. بر اساس توافق بین شهرداری تهران و شرکت آب منطقه‌ای استان تهران از زمان احداث دریاچه شهدای خلیج فارس، تاکنون پنج میلیون مترمکعب از ۸۰ میلیون متر مکعب دبی سالانه رودخانه کن به دریاچه اختصاص یافته است. پهنه آبی مجموعه فرهنگی گردشگری دریاچه شهدای خلیج فارس ۱۳۰ هکتار وسعت دارد و حجم آب آن حدود ۷ میلیون متر مکعب برآورد شده که هر ساله به دلیل گرمای هوا مقدار قابل توجهی از حجم آب دریاچه تبخیر می‌شود.
تبخیر آب در فصل گرما باعث می‌شود که برای رساندن آب به تراز مطلوب، آذرماه یا دی‌ماه هر سال از طریق بند کن و با استفاده از آب رودخانه کن آبگیری دریاچه شروع شود و بعد از حدود ۲ ماه آب دریاچه به تراز مطلوب یعنی ۱۲۶۷.۵۰ از سطح آب‌های آزاد می‌رسد.
آب از رودخانه کن پس از طی مسیر هفت کیلومتری کانال سرپوشیده و مراحل تصفیه، وارد مخزن دریاچه شهدای خلیج فارس می‌شود. هرچند آب هدایت‌شده از رودخانه کن کیفیت خوبی دارد، اما قبل از انتقال به مخزن دریاچه، با هدف حفظ آبزیان و سازگاری با اکوسیستم دریاچه، در تصفیه‌خانه دریاچه شهدای خلیج فارس، با ظرفیت ۴۰۰ لیتر بر ثانیه، تصفیه و پس از انجام اقدامات فنی وارد دریاچه می‌شود.
فصل آبگیری این دریاچه نزدیک است و اگر رایزنی‌های مدیران شهری با آب و فاضلاب به نتیجه نرسد، به نظر می‌رسد این دریاچه در تابستان گرفتار بحرانی خواهد شد که کارشناسان در روزهای ابتدایی بهره برداری از آن پیش‌بینی کرده‌اند.
