آب شیرین‌کن‌ها چقدر به حل مساله کم‌آبی کشور کمک می کند؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا ، هر چند ایران نسبت به کشورهای حوزه خلیج فارس، خیلی دیر ساخت آب شیرین‌کن‌ها را در دستور کار قرار داد، اما تصمیمات دولت سیزدهم در افزایش تولید آب با استفاده از آب‌شیرین‌کن قابل توجه و راهگشاست.
به گزارش ایسنا، در حال حاضر ۱۳۹۵ پروژه آب‌شیرین‌کن کشور با ظرفیت ۶۳۴ هزار مترمکعب در شبانه روز با حجم سرمایه‌گذاری بیش از ۳۸ هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال (به قیمت زمان عقد قرارداد) در حال ساخت و بهره‌برداری است. آب دریاها و بسیاری از آب‌های زیرزمینی شور بوده و حاوی نمک‌ها و املاح معدنی گوناگون هستند که باعث شده قابل استفاده و آشامیدن نباشد، به علاوه خشکسالی، کمبود ذخایر آبی و عدم مدیریت آب‌های زیرزمینی عامل دیگری است که کشورها را به سمت تولید آب شیرین به ویژه در مناطق کم برخوردار سوق داده است. دولت‌ها با توسعه آب شیرین‌کن خانگی یا آب شیرین‌کن صنعتی در چند دهه گذشته سعی کردند تا مشکلات خود را در رابطه با تامین آب شرب حل کنند. البته بعید است بشر بتواند مشکل آب آشامیدنی را در سراسر جهان ولو با توسعه تکنولوژی حل کند، اما این دستگاه‌های کوچک و بزرگ بخش اعظمی از این مشکلات را حل خواهند کرد.
اینکه بتوانیم از آب شور، آب شیرین تولید کنیم کار ساده‌ای نیست و به فرایندهای مکانیکی، حرارتی و تکنولوژی‌های پیشرفته و البته منابع مالی قابل توجه نیاز دارد.
برای تولید هر مترمکعب آب توسط آب شیرین‌کن به طور متوسط ۹۸ هزار ریال در سال ۱۴۰۰ نیاز بوده که از سوی دولت پرداخت شده است. البته این رقم با توجه به شرایط آب خام ورودی، شرایط جغرافیایی، محل احداث آب‌شیرین‌کن‌ها، وجود زیرساخت‌های قبل و بعد از کارخانه شامل خطوط انتقال آب و برق، نوع آب‌گیری، ظرفیت آب شیرین‌کن‌ها و مشخصات آب تحویلی، متفاوت است.
آبی که توسط آب شیرین‌کن‌ها تولید می‌شود دارای استاندارد ملی ۲۰۷۰۵ و استاندارد ۲۰۷۰۴ ایران برای پارامترهای میکروبی، فیزیکی و شیمیایی بوده که این استانداردها بسیار سخت‌گیرانه هستند و محصول نهایی آب باکیفیت بالاتری است. علاوه بر این، قابل کنترل بودن املاح آب، ارزش بیشتر نسبت به آب شهر، مقرون به صرفه بودن و اقتصادی بودن از مزایای استفاده از آب شیرین‌کن‌هاست.
بر اساس اطلاعات شرکت آب و فاضلاب کشور از تعداد ۹۵ آب شیرین‌کن، ۷۵ پروژه با ظرفیت ۴۴۰ هزار مترمکعب در شبانه‌روز و سرمایه‌گذاری ۱۸هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال در حال بهره‌برداری است و تعداد ۲۰ پروژه با ظرفیت ۱۹۴هزار مترمکعب در شبانه روز و اعتباری بالغ بر ۱۹هزار و ۹۰۰ میلیارد ریال در حال ساخت است.
در حال حاضر حدود ۳ درصد از آب شرب کشور از طریق آب‌شیرین‌کن‌ها تامین می‌شود. ۹۲ درصد از قراردادهای تأمین آب از محل نمک‌زدایی، متعلق به استان‌های هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان و خوزستان است. بیشتر قراردادهای ارتقای کیفی نیز به تأسیسات آب‌شیرین‌کن استان‌های مرکزی و کم آب کشور مربوط است.
گفته می‌شود، بسیاری از مشکلات جزایر استان هرمزگان که تا قبل از سال ۱۳۹۱، با مشکل تأمین آب مواجه بوده‌اند، از طریق انعقاد قرارداد با بخش خصوصی برای نمک‌زدایی از آب دریا و پرداخت از محل ردیف خرید تضمینی آب/پساب حل شده است. با وجود اینکه چهار استان خوزستان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر مشکل کمبود آب دارند، اما در تولید آب شرب نیز می‌توانند ظرفیت بالایی با توجه به نزدیکی این استان‌ها به دریا داشته باشند.۸۰ درصد آب مورد نیاز این چهار استان از طریق دریا و ۲۰ درصد نیز از طریق منابع آب سطحی و یا چاه‌ها تامین می‌شود.
مهم‌ترین طرح در این زمینه، خط انتقال آب خلیج فارس به صنایع معدنی است که قرار است بخشی از آب صنایع جنوب شرق کشور و بخشی از آب شرب استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد را تامین کند. همچنین طرح تصفیه و انتقال آب دریای عمان به کریدور شرق کشور به خصوص در استان سیستان و بلوچستان در حال پیگیری است که پیش‌بینی می‌شود حداقل ۱۵۰ هزار متر مکعب در شبانه‌روز نیز از این محل به ظرفیت آب شیرین‌کن‌ها افزوده شود. علاوه بر این پروژه احداث آب شیرین‌کن شهید رئیسعلی دلواری است که سازمان انرژی اتمی در راستای مسئولیت اجتماعی تامین مالی این پروژه را برعهده گرفته است.
«مدیر پروژه آب شیرین‌کن شهید رئیسعلی دلواری بوشهر» در گفت‌وگو با ایسنا درباره روند ساخت این آب شیرین‌کن گفت: سال‌هاست که با توجه به وجود نیروگاه اتمی در بوشهر مردم درخواست دارند تا مساعدت سازمان انرژی اتمی، آب شیرین کن برای شهر بوشهر ساخته شود. سازمان انرژی اتمی هم در راستای مسئولیت اجتماعی خود این همکاری را پذیرفت. در سفر رییس‌جمهور کشورمان به استان بوشهر موضوع ساخت یک آب شیرین کن تصویب شد که کار ساخت این پروژه در شهریور ۱۴۰۱ آغاز شد.
وی گفت که طبق پیش‌بینی‌ها کار ساخت مجموعه آب شیرین‌کن بوشهر، دو سال و نیم به طول می‌انجامد.
مدیر پروژه آب شیرین‌کن شهید رئیسعلی دلواری بوشهر خاطرنشان کرد که در فاز اول این مجموعه قادر است در روز ۷۵ هزار متر مکعب آب شور دریا را شیرین کند و در فاز دوم تا ۱۰۵هزار متر مکعب در روز قابل توسعه است.
وی با بیان اینکه منابع تامین آب استان بوشهر از سد کوثر به این شهر منتقل می‌شود، اما با توجه به خشکسالی سال‌های اخیر و افزایش جمعیت استان، نیاز به تامین و تولید آب مورد نیاز استان احساس شده است، گفت: ساخت آب شیرین‌کن‌ها در نزدیکی خلیج فارس یکی از راهکارهایی است که می‌تواند به حل مساله کم‌آبی در کشور کمک قابل توجهی کند.
مدیر پروژه آب شیرین‌کن شهید دلواری بوشهر گفت که این پروژه در زمینی به وسعت ۹ هکتار پیش‌بینی شده است و هم‌اکنون این پروژه بیش از ۱۵ درصد در مجموعه کارهای عمرانی و تجهیزاتی به طور کلی پیشرفت داشته است.
وی درباره زمان بهره‌برداری و افتتاح این پروژه گفت: پروژه به خوبی پیش می‌رود و امیدواریم در زمان اعلام شده و در نهایت پایان سال آینده افتتاح شود.
مدیر پروژه آب شیرین‌کن شهید دلواری بوشهر درباره توان داخلی کشور در ساخت آب شیرین‌کن ها با تاکید بر استفاده از نیروی داخلی و بومی در طراحی و ساخت تصریح کرد: روزانه ۱۸۰ تا ۲۰۰ نفر در این پروژه مشغول فعالیت هستند و بخش مهمی از عملیات ساختمانی انجام شده است. این پروژه در دو بخش خشکی و آبگیر در حال ساخت است که در بخش خشکی کارها به خوبی در حال انجام است و مناقصه بخش آبی هم انجام شده و نتیجه این مناقصه هفته آینده اعلام می‌شود. با اعلام برنده مناقصه بخش آبی و مشخص شدن پیمانکار این بخش در این رابطه هم کارها به زودی آغاز خواهد شد.
وی درباره تامین هزینه احداث پروژه گفت: برای ساخت این پروژه ۴ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است و تاکنون در تامین بودجه مشکلی نداشتیم.
مدیر پروژه آب شیرین‌کن شهید دلواری درباره تسریع در ساخت آب شیرین کن‌ها در کشور تصریح کرد: باید توجه کرد که هر کشوری بسته به منابع مالی و متناسب با سرزمین و اقلیم خود اقدام می‌کند. کشورهای همجوار پتانسیل آب‌های زیرزمینی، دریاچه‌ها و رودخانه‌هایی که ما داریم ندارند از این رو متناسب با شرایط خود برای ساخت آب شیرین‌کن اقدام کردند. در عین حال ما توان و ظرفیت ساخت آب شیرین‌کن‌های بیشتر در کشور و در سراسر ساحل خلیج فارس را داریم.
وی خاطرنشان کرد: در ساخت آب شیرین‌کن شهید دلواری، سازمان انرژی اتمی صرفا کارفرمای این پروژه است و به لحاظ فنی دخل و تصرفی در آن ندارد. این پروژه خارج از نیروگاه اتمی بوشهر ساخته می‌شود و سازمان انرژی اتمی تامین کننده مالی آن است.
به گزارش ایسنا، در سال‌های نه چندان دور در ایران آنقدر منابع آبی کافی بود که کمتر مسئولی یا حتی مردم در این رابطه احساس نگرانی داشتند و تمامی هشدارهای جهانی برای معضل کم آبی را نادیده می‌گرفتند. حتی در شهرها و استان‌های کم آب کشور، آب از مناطق پرآب‌تر و رودخانه‌ها به این استان‌ها منتقل می‌شد و به عبارتی هزینه‌ها برای انتقال آب پرداخت می‌شد نه تولید آن. اما از سال‌های گذشته دیگر مرکز کشور هم آب ندارد که بخواهیم آن را به استان‌های جنوبی منتقل کنیم، از این رو ناچاریم به سمت تولید آب حرکت کنیم.
در همین راستا، در سال‌های اخیر شاهد ساخت و بهره‌برداری واحدهای متعدد آب شیرین‌کن در برخی از شهرهای کشور به ویژه شهرهای جنوبی از جمله بندرعباس و بوشهر هستیم که اقدامی بسیار قابل توجه و امیدبخش است و چشم‌اندازهای نگران‌کننده ناشی از کمبود آب را رفع خواهد کرد.
قابل کنترل بودن املاح آب، ارزش بیشتر نسبت به آب شهر، مقرون به صرفه بودن و اقتصادی بودن از مزایای استفاده از آب شیرین‌کن‌هاست.
