کنترل «حلیت» همه کالاهای سلامت در غذاودارو
حسین رستگار در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این که کنترل و نظارت بر سلامت کالاهای سلامت محور از وظایف ذاتی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو است، گفت: در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو، شاخص‌های مختلف سلامت محصولات و فرآورده‌های سلامت محور بررسی می‌شوند؛ به طوری که شاخص‌های کیفیت، تولید، آزمایشگاهی و ضوابط فنی و بهداشتی از جمله این شاخص‌هاست. یکی دیگر از شاخص‌های سلامتی که در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو بررسی می‌شود، شاخص حلیت محصول است؛ به طوری که محصولی که تاییدیه حلیت نداشته باشد، قابلیت مصرف انسانی ندارد؛ بنابراین کلیه کالاهایی که در داخل کشور مصرف می‌شوند حتما باید از جنبه حلیت در وزارت بهداشت مورد تایید قرار گیرند.
بررسی حلیت داروها و ملزومات پزشکی
از کپسول‌های ژلاتینی تا دریچه قلبی و نخ بخیه
رستگار با بیان اینکه در همین راستا وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو با ایجاد مرکز تخصصی ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران نسبت به بررسی و تایید شاخص بهداشتی حلیت محصولات سلامت محور اقدام می‌نماید، به ایسنا افزود: طبق مصوبه هیات دولت، وزارت بهداشت موظف گردید نسبت به تجهیز این مرکز بصورت کامل و تخصصی برای بررسی حلیت کالاهای سلامت محور اقدام کند. نکته مهم آن است که «حلیت» در حوزه‌های مختلفی مطرح است؛ به عنوان مثال در حوزه «دارو» در بسیاری از فرآورده‌ها بحث حلیت مهم است؛ مانند کپسول‌های دارویی ژلاتینی مورد استفاده در تولید داروها و یا در بسیاری از فرآورده‌های دیگر که به عنوان پایدارکننده در دارو استفاده می‌شوند و یا در فرآورده‌هایی که در مکمل‌ها استفاده می‌شوند و منشاء حیوانی یا دریایی دارند، همه باید کنترل شوند و به لحاظ حلیت مد نظر قرار گیرند.
وی در این باره ادامه داد: همچنین در برخی از فرآورده‌ها که جزو فرآورده اصلی دارویی بوده و منشاء دامی دارند، بحث حلیت مهم است. «حلیت» در حوزه تجهیزات و ملزومات پزشکی و در مواردی نظیر دریچه‌های قلبی، نخ بخیه، برخی تجهیزات مورد استفاده در دیالیز که منشاء حیوانی داشته نیز مطرح است.
رستگار افزود: همچنین در بحث «پیوند بافت» و این که فرد مسلمان است یا غیرمسلمان و سایر مسایل در حیطه حلیت باید بررسی شود. در مجموع مبحث حلیت در کالاهای سلامت محور بحث گسترده‌ای است که برای کشورهای مسلمان باید کاملا شفاف و روشن باشد.
بررسی ژلاتین و چربی‌های مورد استفاده در مواد آرایشی و بهداشتی
رییس مرکز تحقیقات حلال سازمان غذا و دارو افزود: در حوزه آرایشی و بهداشتی نیز برخی از ترکیبات مورد استفاده، منشاء حیوانی دارند و بسیاری از این‌ها ممکن است از منشاء خوکی باشند؛ بنابراین کنترل این محصولات نیز از لحاظ «حلیت» مهم است. در مجموع بحث حلیت از دارو و تجهیزات پزشکی و حوزه آرایشی و بهداشتی و فراورده‌های طبیعی و سنتی گرفته تا اصلی‌ترین بحث که حوزه غذاست را فرا می‌گیرد.
رستگار با بیان اینکه در بحث کنترل حلیت فرآورده‌ها و محصولات دو حوزه دخیل هستند، ادامه داد: یک حوزه مربوط به محصولات خام کشاورزی است و قبل از اینکه فرآورده‌ای وارد صنعت شود، حلیت آن مورد بررسی می‌گیرد که مسوولیت آن نیز با وزارت کشاورزی است. اما در داخل کارخانه‌ها از فرآوری تا بسته‌بندی و عرضه، ارایه مجوز با سازمان غذا و داروست. سازمان غذا و دارو موظف است جهت صدور مجوز، کلیه شاخص‌های بهداشتی را کنترل کند و در همین راستا نیز بحث «حلیت» به صورت اختصاصی در آزمایشگاه حلال سازمان انجام می‌شود.
تفاهم‌نامه با حوزه علمیه جهت استعلام حلیت فرآورده‌های سلامت‌محور
وی به ایسنا افزود: در مرکز تحقیقات حلال سازمان غذا و دارو، هم آزمایشگاه داریم و هم بخش فقهی و شرعی. در این زمینه تفاهم‌نامه‌ای با حوزه علمیه داریم و بسیاری از فرآورده‌ها را جهت استعلام حلیت به دفتر موضوع شناسی حوزه علمیه می‌فرستیم و بر اساس اعلام نظر آن دفتر و آزمایشات تخصصی، تاییدیه‌ها را صادر می‌کنیم.
رستگار با بیان اینکه فرآورده‌های بیولوژیک دارویی یکی از مهم‌ترین بخش‌های دارویی در بحث کنترل حلیت هستند، ادامه داد: امروزه استفاده از فرآورده‌های بیولوژیک دارویی (ترکیباتی که به نحوی با سلول، بافت یا ترکیبی از بدن موجودات زنده در ارتباط است) بسیار گسترده شده است. در همین راستا یکی از فرآورده‌هایی که اخیرا از دفتر موضوع شناسی حوزه علمیه، حلیت آن را استعلام کرده‌ایم که قابل استفاده است یا خیر، «اگزوزوم» (از ترشحات سلولی است که کاربردهای درمانی در موارد مختلف دارند) است و پاسخی که فعلا دریافت کردیم مبنی بر آن است که استفاده پوستی و جلدی آن بلامانع است و سایر موارد آن نیز در حال پیگیری است.
وی با بیان اینکه بحث «حلیت» در حوزه دارو بسیار گسترده است، افزود: حتی گاهی ملزوماتی که در اتاق‌های عمل استفاده می‌شوند، شاید منشاء حیوانی داشته باشند و بنابراین در همه این‌ها موضوع کنترل «حلیت» اهمیت دارد.
رستگار در عین حال مجددا تاکید کرد: ما در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو فقط محصولات سلامت محور را بررسی می‌کنیم؛ یعنی آنهایی که در کارخانه ساخته می‌شوند و نه مواد خام و قبل از کارخانه. تاییدیه‌های حلیت این موارد با مرکز تحقیقات حلال سازمان غذا و دارو است و در ادارات کل سازمان و معاونت‌های غذا و دارو دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور نیز مجوز مربوطه برای عرضه و مصرف انسانی صادر می‌شود.
مولفه‌های اثرگذار در «حلیت» کالاهای سلامت محور
رییس مرکز تحقیقات حلال سازمان غذا و دارو در ادامه درباره مولفه‌هایی که در «حلیت» فرآورده‌ها و محصولات سلامت محور مورد بررسی قرار می‌گیرند، به ایسنا گفت: اینکه فرآورده منشاء خوکی نداشته باشد، از آبزیان حرام گوشت نباشد و ذبح شرعی داشته باشند، در بحث حلیت مطرح است و در مجموع هر چیزی که استفاده می‌شود برای بدن ضرر نداشته باشد. به عنوان مثال می‌توان به الکل اشاره کرد که حتی مقدار کم آن نیز برای بدن مضر و حرام است و به صورت معمول استفاده از آن در خوراکی‌ها و داروها را مجوز حلیت نمی‌دهیم. اما اگر این الکل مثلا در ضدعفونی کننده‌ها استفاده شود، چون مصرف آن جلدی است، مشکلی ندارد. اسلام بر هر چه تاکید کرده، به منظور ارتقای سلامت است.
وی افزود: در عین حال در برخی موارد دارویی مانند «الگزیر» دارو فقط در الکل حل می‌شود و در آنجا ناچار به استفاده از الکل هستیم؛ چراکه بحث جان و سلامت و ارتقای سلامت مردم در میان است و قاعدتا به چنین مواردی مجوز داده می‌شود. یا به عنوان مثال در ضدعفونی کننده‌ها یا فراورده‌های آرایشی و بهداشتی که در تولید آنها الکل استفاده شده به علت این که غیر خوراکی بوده امکان کسب مجوز را دارند.
کنترل حلیت کالاهای سلامت محور؛ بحثی تخصصی و فوق تخصصی
رستگار گفت: مرکز تحقیقات حلال سازمان غذا و دارو، مرکزی تخصصی و فوق تخصصی است که بحث حلیت کالاهای سلامت محور مصرفی مردم را به لحاظ علمی و آزمون‌های تخصصی و شرعی و فقهی مورد بررسی قرار می‌دهد و نتیجه را به اداره کل‌های زیر مجموعه سازمان و معاونت‌های غذا و دارو دانشگاه‌های علوم پزشکی برای صدور مجوز اعلام می‌کند.
وی تاکید کرد: این جزو وظایف ذاتی وزارت بهداشت است که کالاهای حرام در سفره و درمان مردم وارد نشود و اگر هم موردی مانند الکل در ضدعفونی کننده یا کرم‌ها و برخی داروها و تجهیزات استفاده می‌شود میزان و شرایط آن از جنبه فقهی و جنبه تخصصی بررسی می‌شود. این موضوع کاملا در حیطه وزارت بهداشت است و ما این حوزه را پوشش می‌دهیم.
رستگار گفت: در مجموع کنترل حلیت کالاهای سلامت محور مصرفی مردم، بحثی تخصصی و فوق تخصصی است و کارهای اجرایی آن در این مرکز انجام می‌شود و این مرکز بازوی قوی حلیت و حرمت کالاهای سلامت محور برای سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت است.
کالایی که تاییدیه حلیت نگیرد، قابلیت مصرف انسانی ندارد
رییس مرکز تحقیقات حلال سازمان غذا و دارو در پایان صحبت‌هایش تاکید کرد: بنابراین یکی از شاخص‌های بهداشتی در محصولات سلامت محور، شاخص «حلیت» است و کالایی که حلیت آن تایید نشده باشد، مجوز نمی‌گیرد و قابلیت مصرف انسانی ندارد. در مجموع نمی‌توان کالایی که حلیت ندارد غیر از موارد استثنا و پذیرش دلایل فقهی، را در معرض مصرف مردم قرار داد.
