نقشه جدید آمریکا برای بهبود روابط واشنگتن و عربستان سعودی

به نوشته فایننشال تایمز، سه سال پیش و اندکی پس از ورود جو بایدن به کاخ سفید، رئیس‌جمهور آمریکا فروش تسلیحات تهاجمی به عربستان سعودی را به حالت تعلیق درآورد و با اشاره به نگرانی‌ها درباره استفاده از سلاح‌های آمریکایی در حملات هوایی که منجر به کشته‌شدن غیرنظامیان شده، از نحوه پیشبرد جنگ یمن توسط ریاض انتقاد کرد.

با این حال، پس از آن‌که سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۲ برای آتش‌بس میان عربستان و حوثی‌های یمن میانجی‌گری کرد و این توافق تا حد زیادی برقرار مانده، این تصمیم مورد بازنگری قرار گرفت. این در حالی است که ریاض تلاش دارد تا خود را از درگیری داخلی یمن که ۹ سال پیش وارد آن شد، خارج کند.

برداشتن این ممنوعیت جدیدترین نشانه از بهبود روابط بین دولت بایدن و ریاض خواهد بود. به گفته منبعی مطلع، واشنگتن قبلاً به عربستان سعودی که به طور سنتی یکی از بزرگترین خریداران سلاح‌های آمریکایی محسوب می‌شود، سیگنال داده که برای لغو ممنوعیت فروش سلاح آماده است.

به دلیل کارنامه سیاه حقوق‌بشری سعودی‌ها، به ویژه پس از قتل وحشیانه جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار باتجربه واشنگتن‌پست به دست عوامل سعودی در کنسولگری این کشور در استانبول، بایدن با وعده تبدیل‌کردن عربستان به «دولتی منفور» روی کار آمد. بایدن همچنین در جریان مبارزات انتخاباتی سال ۲۰۱۹، با اشاره به جنگ یمن که طی آن هزاران نفر کشته شدند، از سعودی‌ها به عنوان «قاتل کودکان» یاد کرد.

اما از آن زمان و به ویژه پس از حمله روسیه به اوکراین که این باور را در واشنگتن تقویت کرد که برای حل‌وفصل مسائل کلیدی، از جمله انرژی و همچنین حمایت از سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه به همکاری عربستان سعودی نیاز دارد، روابط دو کشور به طور قابل توجهی بهبود یافته است.

این هفته، مقامات ارشد آمریکایی اعلام کردند که واشنگتن و ریاض در آستانه نهایی‌کردن مجموعه‌ای از توافقات دوجانبه، از جمله یک پیمان دفاعی و همکاری ایالات متحده در برنامه هسته‌ای غیرنظامی نوپای عربستان سعودی هستند.

این توافقات بخشی از یک توافق گسترده‌تر به میانجیگری آمریکا خواهد بود که منجر به عادی‌سازی روابط عربستان سعودی با اسرائیل می‌شود. اما چنین پیمانی منوط به موافقت تل‌آویو برای برداشتن گام‌هایی به سمت تأسیس کشور فلسطین است.

مقامات آمریکایی مدعیند لغو ممنوعیت فروش تسلیحات تهاجمی مستقیماً به این مذاکرات مرتبط نیست.

در سال ۲۰۱۵ و پس از آنکه حوثی‌های یمن دولت این کشور را بیرون رانده و صنعا و همچنین بیشتر مناطق پرجمعیت شمال کشور را تصرف کردند، عربستان سعودی برای مقابله با این گروه رهبری ائتلافی عربی برای ورود به جنگ داخلی یمن را بر عهده گرفت.

این پادشاهی که دارای مرز مشترک با یمن است، به دلیل عملکرد خود در این درگیری مورد انتقاد گسترده قرار گرفت. با این حال، طی سال‌های اخیر و در حالی که محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی بر روی برنامه‌های توسعه داخلی بلندپروازانه خود و کاهش تنش‌ها با دشمنان منطقه‌ای از جمله ایران تمرکز کرده، ریاض وارد مذاکرات صلح با حوثی‌ها شده است.

پیشرفت در مذاکرات یمن پس از حمله هفتم اکتبر حماس و آغاز جنگ غزه متوقف شد. حوثی‌ها که بخشی از «محور مقاومت» هستند، موشک‌هایی را به سمت سرزمین‌های اشغالی پرتاب کرده و کشتی‌های مرتبط با اسرائیل را در دریای سرخ مورد حمله قرار داده‌اند که منجر به اختلال در جریان تردد یکی از مسیرهای کلیدی تجارت دریایی جهان شده است.

در ژانویه، واشنگتن حوثی‌ها را به عنوان یک گروه تروریستی جهانی معرفی کرد که تصمیمی معکوس در مقایسه با خروج این جنبش از لیست سیاه در سال ۲۰۲۱ بود.

با این حال، عربستان سعودی همچنان در روند صلح یمن که توسط سازمان ملل متحد میانجیگری شده، درگیر است. ریاض در اقدامی که نشان می‌دهد نمی‌خواهد تنش‌ها با حوثی‌ها را تشدید کند، به نیروی دریایی تحت رهبری آمریکا که برای مقابله با حملات آن‌ها به کشتی‌ها طراحی شده بود، ملحق نشد.

در واشنگتن، خصومت‌های منطقه‌ای ناشی از جنگ اسرائیل و حماس، باور دولت بایدن را تقویت کرده که به عربستان سعودی به عنوان یک شریک کلیدی منطقه‌ای نیاز دارد.

علی شهابی، تحلیلگر سعودی نزدیک به دربار پادشاهی گفت: «لغو ممنوعیت فروش سلاح‌های تهاجمی گام مهمی در ادامه بازسازی روابط بین آمریکا و عربستان سعودی خواهد بود». او افزود: «با توجه به رفتار حوثی‌ها از هفتم اکتبر، لغو ممنوعیت اهمیت بیشتری پیدا کرده است».