شاهین‌ها در کمین برجام
به گزارش اقتصادنیوز ، با نزدیک شدن انتخابات در ایران و اسرائیل، تندروها بر شدت مخالفت خود با احیای برجام افزوده‌اند. سیمون تیسدال در گاردین یادداشتی را منتشر کرده و با یادآوری مخاطرات ناشی از مرگ برجام، به دولت بایدن هشدار داده تا با سرعت بخشیدن به تلاش‌های خود جنگ افروزان را ناکام سازد.
طنین زنگ مرگ برای برجام
ایران و اسرائیل دشمنان قسم خورده ای هستند که به عنوان دو قدرت منطقه‌ای منافع خود را در فرسوی مرزهای‌هایشان جستجو می‌کنند. از این رو هردو طرف تغییر سیاست در ایالات متحده را به دقت پیگیری می‌کنند. هر دو قدرت منطقه‌ای، برنامه‌های هسته‌ای دارند که نگرانی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را به همراه دارد و هر دو قدرت در آستانه انتخابات تعیین‌کننده‌ای هستند- در اسرائیل ماه آینده و در ایران در ژوئن؛ انتخاباتی که نتیجه آن می‌تواند منجر به رویکرد سرسختانه و یا نرم در مقابل دشمن شود.
تهران تهدید کرده در صورت عدم لغو تحریم‌ها از سوی ایالات متحده در تاریخ 21 فوریه بازرسی‌های سرزده از تأسیسات هسته ای خود را ممنوع و فعالیت‌های هسته‌ای‌اش را افزایش می‌دهد. این می‌تواند زنگ مرگ توافق هسته‌ای 2015 را به صدا درآورد که با محوریت باراک اوباما و کشورهای اروپایی شکل گرفت و با سیاست‌های دونالد ترامپ از سال 2018 به آرامی به سمت گورستان پیش می‌رود. اگر چه جو بایدن قصد دارد توافق را نجات دهد و به حسن روحانی پیشنهاد مذاکره داده، اما هر کدام از طرفین که گرفتار دهه‌ها خصومت هستند، اصرار دارد که طرف دیگر قدم اول را بردارد.
خاطره اصابت خنجر از پشت
بحران فزاینده روزهای اخیر، فعالیت‌های دیپلماتیک زیادی –بالاخص از ناحیه آلمان و قطر- در پی داشته است. از همه مهم‌تر، ایالات متحده دعوت اتحادیه اروپا را برای پیوستن به مذاکرات با ایران در مورد بازگشت متقابل به تعهدات را پذیرفته است. در مقابل، وزارت امور خارجه ایران روی موضع قبلی خود پافشاری کرده و تاکید دارد تا پیش از شروع گفتگوها همه تحریم‌ها برداشته شود.
اما این حرف آخر نخواهد بود. باید یادآور شد که افراد و جناح‌های قدرتمندی در هر دو طرف وجود دارد که از هیچ تلاشی برای الغای قطعی توافق دریغ نمی‌کنند. در ایران، نامزدهای تندرو و نمایندگان مجلس که بر انتخابات ریاست جمهوری ماه ژوئن متمرکز شده‌اند، با هر نوع نزدیک شدن به آمریکا مخالفت می‌کنند. شک و تردید آنها واقعی است و از بابت اصابت یک ضربه خنجر از پشت دیگر به سبک ترامپ کاملا بی‌اعتمادند. آنها امیدوار بودند که انتخاب مجدد ترامپ به آنها کمک کند کاندیداهای اصلاح طلب و میانه رو را در ماه ژوئن کنار بزنند. اکنون تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند تا زمینه را برای رسیدن به قدرت یک نامزد افراطی فراهم کنند از جمله آن‌که از احیای توافق هسته‌ای به هر وسیله‌ای جلوگیری می‌کنند.
شاهین‌های اورشلیم
مخالفت شدید با این توافق، حتی اگر به رهبری بایدن باشد، در اسرائیل هم مشهود است -جایی که نخست وزیر تندرو و متحد نزدیک ترامپ، بنیامین نتانیاهو، برای تداوم حیات سیاسی خود سرسختانه می‌جنگد. نتانیاهو، در شرایطی که اسرائیل تأسیسات هسته ای خود را گسترش می‌داد. او در حالی نسبت به احیای مجدد توافق به شدت هشدار می‌دهد که اسرائیل را در آستانه چهارمین انتخابات در طی دو سال اخیر قرار داده است.
موضع نتانیاهو در اسرائیل، جایی که ایران به عنوان تهدیدی وجودی تلقی می‌شود، بحث برانگیز نیست. بحث با بایدن و دموکرات‌ها در واشنگتن است. آنها رهبر اسرائیل را برای تضعیف تلاش های صلح آمیز اوباما نمی‌بخشند. اتفاقی نبود که بایدن نزدیک به یک ماه پس از تصدی ریاست جمهوری صبر کرد و هفته گذشته با نتانیاهو تماس گرفت. گفته می‌شود کاخ سفید به طور خصوصی امیدوار است نتانیاهو سقوط کند.
شاهین‌های اورشلیم طرفداران زیادی در واشنگتن دارند. نئو‌محافظه‌کار کهنه‌کار الیوت آبرامز یکی است. وی خواستار سیاست بازدارندگی سازش‌ناپذیر در برابر ایران، با پشتیبانی نیروی مسلح است. پیشنهاد بایدن برای مذاکره، اتهام مماشات را برانگیخته است. در برخی از مناطق حتی نسبت به انتصاب رابرت مالی، مدافع سرسخت دیپلماسی با ایران، فشار شدیدی وارد آمده است. حتی ادعا می‌شود فاصله عمدی که بایدن با ولیعهد سعودی برقرار کرده، هدیه خطرناکی برای ایران خواهد بود.
همچنین ببینید: آمریکا گام اول را برمی‌دارد؟
حرف زدن کافی نیست
حمله موشکی هفته گذشته به پایگاه ائتلاف در شمال عراق و حملات هواپیماهای بدون سرنشین حوثی به عربستان سعودی از یمن مستمسکی برای تندروهای آمریکایی و اسرائیلی شده برای اثبات این ادعا که ایران و شبه‌نظامیان متحدش رقابت قدرت منطقه‌ای را متوقف نخواهند کرد. بایدن باید ساده‌لوح باشد اگر بر این باور باشد اصولگرایان متعصب بابت توافق قدردان او خواهند بود. آرزوی واشنگتن برای گسترش مذاکرات بر سر موشک‌های بالستیک و نفوذ منطقه‌ای ایران موانعی اضافی برای پیشرفت مذاکراتند و با پیچیدگی مسائل، چین و روسیه هم خواستار اظهار نظر می‌شوند.
در مقابل همه اینها باید منطبق بر عقل سلیم عمل کرد. سیاست فشار حداکثری ترامپ به شکل واضحی شکست خورده است: تز شدت تنش‌های منطقه‌ای کاسته نشد و حملات نیابتی هم کاهش نیافت، بلکه ترور شخصیت‌های برجسته توسط ایالات‌متحده و اسرائیل بر شدت و دامنه آن افزود. تحریم‌ها به ایرانیان آسیب رسانده است، اما حکومت سرپاست و رفتارش را تغییر نداده است. حتی نگرانی‌ها از بابت برنامه هسته‌ای ایران نسبت به سال 2016 بیشتر شده است.
بایدن باید تلاش خود را معطوف به شکستن این بن‌بست و یافتن راهی دیپلماتیکی کند که مورد حمایت انگلیس، آلمان و فرانسه قرار دارد. اما صرف حرف زدن کافی نیستند. به عنوان حسن نیت ، او باید به سرعت برخی از تحریم‌ها را لغو کند و با درخواست وام 5 میلیارد دلاری صندوق بین المللی پول مربوط به ویروس کرونا موافقت کند.
فرصت کوتاه است. قدم گذاردن در راه صلح تنها راه جلوگیری از پیشرفت مرگ‌بار جنگ‌افروزان در اسرائیل و ایران است.
