لغو مذاکره ایران و آمریکا با اقدام اخیر بایدن؟

بایدن با بمباران این کشور جنگ زده در هفته‌های نخست ریاست‌جمهوری‌اش، ردپای سلف خود، دونالد ترامپ را پی گرفت که 77 روز پس از آغاز دوره خود، به تلافی حمله‌ای که مشکوک به استفاده از تسلیحات شیمیایی بود، به پایگاه هوایی سوریه حمله موشکی کرد.

وجه اشتراک این حملات این است که هر دو به گونه‌ای طراحی شدند که نه به عنوان یک اقدام  جنگی بلکه به عنوان یک پیام، تفسیر شوند. در مورد بایدن  این اقدام تلاشی برای تعیین خطوط قرمز واشنگتن با نیروهای هم‌پیمان تهران است تا از تشدید بیشتر تنش‌ها جلوگیری شود.

اما در حالی که دولت بایدن به صراحت درباره ازسرگیری مذاکرات با ایران برای بازگشت به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام/JCPOA) سخن می‌گوید، و با توجه به اینکه چنین اقدامی هم امکان بازگشت به برجام را بعیدتر می‌کند و هم به هدف اعلام شده دولت بایدن مبنی بر "ترویج دیپلماسی به عنوان ابزار اصلی سیاست خارجی ایالات متحده" لطمه می‌زند، باید پرسید که آیا ارزشش را داشت؟

ولی‌رضا نصر: این اقدام تأثیر چندانی بر محاسبات برجامی ایران ندارد

از نگاه ولی‌رضا نصر، استاد مطالعات خاورمیانه در دانشکده مطالعات پیشرفته بین‌الملل (SAIS) دانشگاه جان هاپکینز، این حملات به احتمال زیاد در محاسبات ایران در مورد برجام تغییری ایجاد نمی‌کند.

ولی نصر به فارن پالیسی گفت:"من فکر نمی‌کنم که این امر، درهای دیپلماسی را ببندد. هم برای تهران و هم برای واشنگتن، توافق هسته‌ای بیش از این تلافی‌جویی‌ها در عراق و سوریه ارزشمند و مهم است. ایران به کاهش تحریم‌ها احتیاج دارد و ایالات متحده هنوز خواهان محدودیت در برنامه هسته‌ای ایران است. بنابراین من فکر نمی‌کنم مسائل منطقه‌ای جای این نگرانی‌ها را بگیرد.

به گفته نصر، در تعبیری انحرافی، بمباران‌ها حتی ممکن است به دیپلماسی نیز کمک کرده باشند. "ایرانی‌ها فکر می‌کنند اگر ایالات متحده نگران رفتارهای شیطنت‌آمیز خود باشد، ممکن است سریعتر پای میز مذاکره بنشیند و آمریکایی‌ها هم می‌خواهند با واکنش قاطع در همان ابتدای کار، مانع از انجام اقداماتی شوند که می‌‌تواند بازگشت به میز مذاکره را پیچیده کند."

تریتا پارسی: اقدام کاخ سفید نه از روی قدرت بلکه ناشی از ضعف بود

تریتا پارسی، مدیر اجرایی اندیشکده کوئنسی و بنیانگذار شورای ملی ایرانیان آمریکایی (نایاک/NIAC) می‌گوید: تشدید یا تقلیل تنش‌ها با روش "این به آن در (tit-for-tat)" بطور غیرضروری پیچیده است. وی در گفت‌وگو با فارین پالیسی راه حل بسیار ظریف‌تری را پیشنهاد کرد.

وی گفت: «اگر دولت بایدن این اقدام را به تلافی آنچه در عراق اتفاق افتاد، انجام داده است، از آنجایی که واشنگتن معتقد است ایران برای تحت فشار قرار دادن ایالات متحده برای بازگشت به توافق، در حال افزایش این اقدامات است، پس این خود شدت خطرات ناشی از عدم بازگشت به توافق را روشن می‌کند. چرا ما به توافقی که به نظر می رسد این مسائل را خیلی بهتر حل می‌کند، فوراً برنمیگردیم؟»

وی افزود: حتی اگر هنوز اوایل دولت بایدن باشد، اما حمله به سوریه الهام بخش اعتماد نبوده است.

تریتا پارسی در پایان گفت: «من درک می کنم که آنها فکر می‌کنند که باید عزم و اراده و جدیت خود را نشان دهند -خب هیچ‌کس فکر نمی‌کند که آن‌ها ضعیف هستند- اما از نظر من این نشان‌دهنده ضعف است. زیرا اگر قوی هستید نیازی به انجام این نوع سیگنالینگ (علامت‌دهی) ندارید. و این من را نگران می‌کند که آنها از قبل چقدر تحت فشار قرار گرفته‌اند که مجبور به انجام چنین کاری هستند.»