بازی تاج‌وتخت در جهان چندقطبی

یک کنسرت جهانی، یک نهاد مشورتی و نه تصمیم‌گیرنده خواهد بود. این نهاد بحران‌های در حال ظهور را برطرف می‌کند و در عین حال اطمینان حاصل می کند که مسائل فوری، موارد مهم را به حاشیه نمی‌برد و در مورد اصلاح هنجارها و نهادهای موجود تدبیر می‌کند.

این گروه راهنما به ابداع قوانین و دستورالعمل‌های جدید کمک می‌کند و پشتیبانی از ابتکارات جمعی را شکل می‌دهد. اما امور عملیاتی مانند استقرار ماموریت‌های حفظ صلح، تحویل کمک‌های مربوط به همه‌گیری و انعقاد معاملات جدید آب و هوایی را به سازمان ملل و سایر ارگان‌های موجود واگذار می‌کند. یه این ترتیب، کنسرت ابرقدرت‌ها، تصمیماتی را تهیه و تدوین می‌کند که می‌توانند بعدتر در جاهای دیگر اتخاذ و اجرا شوند. این امر با حفظ گفتگویی که اکنون وجود ندارد، نه به عنوان جایگزین معماری بین‌المللی کنونی، بلکه در بالا [به مثابه ناظر] و در پشت پرده [به مثابه پوشش‌دهنده] ساختار حاضر ایفای نقش می‌کند. سازمان ملل متحد، بیش از حد بزرگ، بیش از حد بوروکراتیک و بیش از حد رسمی است.

اجلاس‌های پروازی گرو‌ه‌های جی-۷ یا جی-۲۰ می‌توانند مفید باشند، اما حتی در بهترین حالت نیز به طرز ناخوشایندی ناکافی هستند؛ تا حدی به این دلیل که تلاش گزافی برای چانه‌زنی در مورد صدور بیانیه‌های مفصل، اما غالباً آنودین^* صورت می‌گیرد. همینطور تماس‌های تلفنی بین سران کشورها ، وزرای خارجه و مشاوران امنیت ملی بسیار اپیزودیک^**، و دامنه آن‌ها اغلب محدود است.

*آنودین یا آنوداین/anodyne به معنای تسکین‌دهنده و آرام‌بخش اما موقت و ناپایدار بودن بیانیه‌های یاد شده است.
**اپیزودیک/episodic به معنای منقطع و غیرمستمر بودن، و نیز محدودیت زمانی و موضوعی این گفت‌وگوها است.

اجماع‌سازی ابرقدرت‌ها در مورد هنجارهای بین‌المللی که راهنمای حکمرانی است، هر دو نوع دولت ‌های لیبرال و غیرلیبرال را به عنوان دولت‌های مشروع و مقتدر برای پیشبرد رویکردهای مشترک در قبال بحران‌ها می‌پذیرد. کنسرت اروپا برای حفظ صلح در جهانی چند قطبی به این نوآوری‌های مهم متکی بود. با بهره‌گیری از درس‌های قرن نوزدهم، یک کنسرت جهانی قرن بیست و یکم می تواند همین کار را انجام دهد. کنسرت‌ها در واقع بودن همان اتحادها و سایر میثاق‌های رسمی هستند که از اعتبار، پیش‌بینی‌پذیری و لازم‌الاجرایی بودن برخوردار نیستند. اما در طراحی سازوکارهایی برای حفظ صلح در میان شار ژئوپلیتیکی، سیاست‌گذاران باید برای یافتن راهکارهای عملی و قابل دستیابی تلاش کنند، نه راه‌حل‌های مطلوب اما غیرممکن.

یک کنسرت جهانی برای قرن بیست‌و‌یکم

یک کنسرت جهانی شش عضو دارد: چین، اتحادیه اروپا، هند، ژاپن، روسیه و ایالات متحده. دموکراسی‌ها و غیردموکراسی‌ها از موقعیت برابر برخوردار خواهند بود، و شمولیت، تابعی از قدرت و نفوذ خواهد بود، نه ارزش ها یا نوع رژیم. اعضای کنسرت تقریباً 70 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی و هزینه های نظامی جهانی را تشکیل می‌دهند. گنجاندن این شش دولت سنگین وزن در رنکیگ کنسرت به آن نفوذ ژئوپلیتیکی می‌بخشد و در عین حال از تبدیل شدن آن به یک فروشگاه گفتگوهای سنگین و گزاف جلوگیری می کند.

یک کنسرت جهانی از قوانین مدون اجتناب می‌کند، در عوض به ایجاد فضای گفتگو برای ایجاد اجماع متکی است. این کنسرت مانند کنسرت اروپا پشتیبان وضعیت موجود ارضی و حاکمیتی خواهد بود، که مخالف استفاده از نیروی نظامی یا سایر ابزارهای اجباری برای تغییر مرزهای موجود یا سرنگونی رژیم‌ها، به جز در موارد دارای اجماع فراگیر بین المللی است. این مبنای نسبتاً محافظه کارانه نگاه خریدار همه اعضا را جلب می کند. در همین زمان ، این کنسرت به یک مکان ایده آل برای بحث در مورد تأثیر جهانی شدن بر حاکمیت و نیاز احتمالی به اجماع در راستای سلب مصونیت حاکمیت برای کشورهایی است که به برخی از فعالیت‌های فاحش مشغول هستند، تبدیل خواهد شد. این فعالیت ها ممکن است شامل ارتکاب به نسل کشی، پناه دادن به یا حمایت از تروریست‌ها، یا تشدید شدید تغییرات اقلیمی با تخریب جنگل‌های بارانی باشد.

سیاست گذاران باید برای راه‌حل‌های عملی و اهداف قابل دستیابی تلاش کنند ، نه مطلوب بلکه غیرممکن.

بنابراین یک کنسرت جهانی می تواند به گفتگو و اتفاق نظر اهمیت بالایی دهد. با این حال، گروه راهنما اذعان می‌کند که قدرت‌های بزرگ در یک جهان چند قطبی تحت تأثیر نگرانی‌های واقع گرایانه در مورد سلسله مراتب، امنیت و تداوم رژیم قرار خواهند گرفت که اختلافات را گریزناپذیر می کند. اعضای کنسرت حق اقدام یک جانبه را به تنهایی یا از طریق ائتلاف، هنگامی که منافع حیاتی خود را در معرض خطر می‌دانند، برای خود محفوظ می‌دارند. گفتگوی استراتژیک مستقیم باعث می‌شود که حرکات غافلگیرانه، کمتر متداول باشند و در حالت ایده آل اقدامات یکجانبه کمتر شود. به عنوان مثال، رایزنی منظم و آشکار بین مسکو و واشنگتن ممکن است در مورد گسترش ناتو اصطکاک کمتری ایجاد کند. چین و ایالات متحده بهتر است به طور مستقیم با یکدیگر درمورد تایوان ارتباط برقرار کنند تا اینکه موضوع را کنار بگذارند و در تنگه تایوان با خطر مواجه شوند یا با تحریکاتی تنش‌ها را تشدید کنند.

همچنین یک کنسرت جهانی می‌تواند حرکات یک جانبه را کمتر مختل کند. تعارضات منافع به سختی از بین می رود ، اما وسیله نقلیه جدیدی که منحصراً به دیپلماسی قدرت‌های بزرگ اختصاص داده شده است، می‌تواند به کنترل بیشتر این درگیری‌ها کمک کند. اگرچه در اصل، اعضا نظم بین‌المللی حاکم بر هنجارها را تأیید می‌کنند، اما انتظارات واقع بینانه درباره حدود همکاری را نیز باید بپذیرند و اختلافات خود را تفکیک کنند. در جریان کنسرت قرن نوزدهم، اعضای آن غالباً با اختلاف نظرهای سرسختانه درمورد نحوه پاسخ به شورش‌های لیبرال در یونان، ناپل و اسپانیا روبرو می‌شدند. اما تنها پس از انقلاب‌های 1848 و به تبع آن رشد جریان‌های ملی‌گرای بی‌ثبات‌کننده،  آنها اختلافات خود را از طریق گفتگو و سازش کنار گذاشتند و در جنگ کریمه در سال 1853 در کنار هم به میدان جنگ بازگشتند.

یک کنسرت جهانی در مورد حاکمیت داخلی به اعضای خود آزادی عمل می دهد. آنها به اتفاق موافقت خواهند کرد که اگر در مورد دموکراسی و حقوق سیاسی اختلاف نظر داشته باشند ، اطمینان حاصل کنند که چنین اختلافاتی مانع همکاری بین المللی نیست. ایالات متحده و متحدان دموکراتیک آن از انتقاد از عدم لیبرالیسم در چین ، روسیه یا هر جای دیگر دست نخواهند کشید ، و همچنین تلاش خود را برای گسترش ارزشها و روشهای دموکراتیک کنار نخواهند گذاشت. برعکس ، آنها همچنان به بلند کردن صدا و نفوذ خود برای دفاع از حقوق سیاسی و جهانی شدن ادامه می دهند. در همان زمان ، چین و روسیه در انتقاد از سیاست های داخلی اعضای دموکرات کنسرت آزاد هستند و دیدگاه خود را در مورد حکومت دولتی تبلیغ می کنند. اما این کنسرت همچنین به منظور درک مشترک آنچه دخالت غیرقابل قبول در امور داخلی کشورهای دیگر است و در نتیجه باید از آنها اجتناب شود ، کار خواهد کرد.

بهترین امید ما

تأسیس یک کنسرت جهانی بطور صریح به منزله یک عقب‌نشینی از پروژه آزادسازی و لیبرالیزاسیون که توسط دموکراسی‌های جهان پس از جنگ جهانی دوم آغاز شد تلقی می‌شود. آرزوهای گروه راهبری پیشنهادی در مقایسه با هدف دیرینه غرب از گسترش حاکمیت جمهوری و جهانی‌سازی نظم بین‌المللی لیبرالی، نوعی تعدیل ایجاد می‌کند. با این وجود، با توجه به واقعیت‌های ژئوپلیتیک قرن بیست‌و‌یکم، این تعدیل انتظارات اجتناب ناپذیر است.

برای مثال ، سیستم بین المللی ویژگی های دو قطبی و چندقطبی را به نمایش می‌گذارد. دو رقیب همتا وجود خواهد داشت - ایالات متحده و چین. اما برخلاف جنگ سرد، رقابت ایدئولوژیک و ژئوپلیتیکی بین آنها جهان را در بر نخواهد گرفت. برعکس، اتحادیه اروپا، روسیه و هند، و همچنین سایر کشورهای بزرگ مانند برزیل، اندونزی، نیجریه، ترکیه و آفریقای جنوبی، احتمالاً دو ابرقدرت را با یکدیگر بازی خواهند داد و به دنبال حفظ میزان قابل توجهی از خودمختاری و استقلال هستند.

چین و ایالات متحده نیز احتمالاً مشارکت خود را در مناطق ناپایدار با منافع کمتر استراتژیک محدود می کنند و مدیریت درگیری‌های احتمالی را به عهده دیگران -یا هیچکس- وامی‌گذارند. چین مدتهاست که به اندازه کافی هوشمند است و می‌تواند فاصله سیاسی خود را از مناطق درگیری دور نگه دارد‌، در حالی که ایالات متحده، که در حال حاضر از خاورمیانه و آفریقا عقب نشینی می‌کند، در خال آموختن این راه سخت است.

بنابراین سیستم بین المللی قرن بیست و یکم شبیه سیستم قرن نوزدهم اروپا خواهد بود که دارای دو قدرت بزرگ - پادشاهی متحده و روسیه - و سه قدرت با درجه کمتر - فرانسه ، پروس و اتریش بود. هدف اصلی کنسرت اروپا حفظ صلح در میان اعضای آن از طریق تعهد متقابل برای حمایت از توافق ارضی در کنگره وین در سال 1815 بود. این پیمان بر اساس حسن نیت و احساس تعهد مشترک بود، نه یک نه یک توافق‌نامه معاهده‌ای. اعضای کنسرت منافع رقیب خود را به رسمیت شناختند، به ویژه هنگامی که به حاشیه اروپا می رسید، سعی در مدیریت اختلافات و جلوگیری از به خطر افتادن همبستگی گروهی داشتند. به عنوان مثال، انگلستان با مداخله پیشنهادی اتریش برای سرنگون کردن یک شورش لیبرالی که در ناپل در سال 1820 اتفاق افتاده بود، ابتدا مخالفت کرد. با این وجود، لرد کسلر، وزیر خارجه انگلیس سرانجام با برنامه‌های اتریش موافقت کرد مشروط بر اینکه "آنها آماده باشند هر اطمینان معقولی را ارائه دهند که رویکردهای‌شان به سوی اهداف خرابکارانه علیه سیستم ارضی اروپا هدایت نمی‌شوند"

یک کنسرت جهانی، مانند کنسرت اروپا، برای ارتقا ثبات در فضای چندقطبی مناسب است. کنسرت‌ها عضویت خود را به اندازه قابل مدیریت، محدود می‌کنند. غیررسمی بودن به آنها اجازه می‌دهد تا خود را با شرایط متغیر سازگار کنند و مانع ترسیدن قدرت‌های مخالف نسبت به اجباری بودن تعهدات شود. در شرایط رشد پوپولیسم (عوام‌گرایی) و ناسیونالیسم (ملی‌گرایی) که مانند قرن نوزدهم، امروز هم دوباره گسترش یافته است، کشورهای قدرتمند گروه‌بندی آزادتر و انعطاف‌پذیری دیپلماتیک را به قالب ها و تعهدات ثابت ترجیح می‌دهند. تصادفی نیست که کشورهای بزرگ برای مقابله با چالش‌های سخت به گروه‌های مشابه کنسرت یا اصطلاحاً «گروه‌های تماس» روی آورده اند. مثلاً مذاکرات شش جانبه‌ای  که به برنامه هسته‌ای کره شمالی رسیدگی می‌کند، یا ائتلاف 1 + 5 که در مورد توافق هسته‌ای 2015 ایران مذاکره کرد و گروه نرماندی که به دنبال حل دیپلماتیک درگیری در شرق اوکراین بوده است.