بایدن از ترامپ چه درس‌هایی باید بگیرد؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا بایدن که از دوره رقابت های انتخاباتی بر احیای برجام تاکید می کرد و وعده بازگشت امریکا به توافق هسته ای را سر می داد، اینک در پی آن است که از تحریم به عنوان ابزاری برای کسب امتیاز در مذاکرات بهره گیرد.
در همین پیوند، چند روز پیش «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان در حساب توئیتری خود خطاب به «آنتونی بلینکن» همتای آمریکایی نوشت که «لغو تحریم‌های ترامپ یک وظیفه قانونی است و یک اهرم مذاکره نیست... میراث منقضی شده ترامپ را رها کنید.»
این توییت ظریف در واکنش به اظهارات اخیر وزیر امور خارجه آمریکا درباره لغو تحریم‌ها بود. بلینکن یک روز قبل از توئیت ظریف در گفت و گویی با شبکه «ای بی سی» گفته بود: فکر کنم ما در پنجمین دور مذاکرات خود در وین با ایرانیان هستیم. چیزی که این مذاکرات مشخص کرده‌اند این است که هر طرف برای بازگشت به پایبندی باید چه کارهایی انجام دهد. ما می‌دانیم که چه تحریم‌هایی اگر در مغایرت بر توافق هسته‌ای باشند، باید برداشته شوند. مسئله مهمتر این است که ایران نیز می‌داند که برای بازگشت به توافق باید چه کارهایی انجام دهد اما ما هنوز ندیده‌ایم که آیا ایران حاضر و مایل به انجام کارهایی است که باید انجام دهد یا نه. این یک آزمون است و ما هنوز جوابی برای آن نداریم.
وزیر امور خارجه در حالی سعی در زیر سوال بردن تلاش و اراده برجامی ایران را دارد که چشمان خود را روی ابتدایی ترین وظایف و تعهدات خود بسته است. از نگاه ناظران، آمریکا به عنوان کشوری که به صورت یکجانبه از توافق خارج شده و تحریم های ثانویه را علیه ایران از سرگرفته باید نخستین قدم خود را در مسیر احیای برجام بردارد. از آنجا که در شرایط کنونی، تحریم ها مهمترین گره و مانع در مسیر احیای برجام است، رفع تحریم از اهمیت فزاینده ای برخوردار است؛ اقدامی که می تواند اعتماد از دست رفته را به ایران بازگرداند.
در ارتباط با لغو تحریم ها نیز گفته می شود در مذاکرات وین که اینک پنجمین دور آن در جریان است، موفقیت هایی حاصل شده است. طرف آمریکایی اما همچنان در مقابل لغو تحریم اشخاص و نهادهایی که ترامپ به بهانه های تروریستی و حقوق بشری در فهرست تحریم ها گنجانده مقاومت می کند.
«حسن روحانی» رییس جمهوری روز پنجشنبه ۲۹ اردیبهشت در مراسمی مربوط به طرح های وزارت نفت با بیان اینکه تا قبل از پایان کار دولت دوازهم تحریم های اصلی برداشته می‌شوند، افزود که «امروز اگر در وین آمده‌اند و در حال مذاکره هستند و قبول دارند که تمام تحریم های اصلی را بر خواهند داشت، دلیل این افتخارات است. این بحث‌هایی که می‌کنیم، راجع به موارد جزیی است وگرنه در مسایل اصلی چون تحریم نفت، پتروشیمی، کشتیرانی، بیمه، بانک مرکزی و بانک‌ها همه را قبول کرده‌اند و تمام شد.»
دولت بایدن بر ماندگاری بخشی از تحریم ها اصرار می ورزد ولی با لغو کلیت تحریم ها با عناوین تحریم های «بخشی» و «موضوعی» کنار آمده است؛ دلیل آن نیز درس عبرت و تجربه ای است که از نتایج شکست فشارحداکثری ترامپ بر ایران طی سال های اخیر به دست اورده است.
باوجود اصرار بیش از حد تیم ترامپ بر کارساز بودن پیشبرد پروژه تحریم و فشار بر ایران، این پروژه به هیچکدام از اهداف آمریکا منتهی نشد؛ اهدافی چون تغییر رژیم در داخل، تغییر رفتار ایران در منطقه و فرامنطقه و همچنین کشاندن تهران به پای میز مذاکره ای که دولت ترامپ چیده بود. تا جایی که بسیاری از کارشناسان و مقامات آمریکا بر شکست پروژه فشار حداکثری بر ایران اعتراف می کنند.
پس از پایان یابی دولت ترامپ و شکست وی در انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا، کارشناسان و مقامات این کشور به صراحت از شکست واشنگتن در مواجهه با ایران سخن به میان می آورند. چندی پیش «مایک پمپئو» وزیر خارجه ترامپ به ناتوانی آمریکا در برابر ایران اذعان کرد و گفت «در خصوص وادار کردن ایران به کوتاه آمدن و وارد شدن به توافقی که واقعاً مانع از دستیابی به سلاح هسته‌ای شود، تمام آنچه که امیدوار بودیم به‌دست می‌آوریم، حاصل نشد.»
تنها پمپئو نیست که بر ناکارامدی تحریم و فشار بر ایران مهر تایید می زند، میانه اسفندماه پارسال مدیر تحقیقات انستیتو واشنگتن نیز در این پیوند گفت که «تحریم‌ها اقتصاد ایران را به سمت غیرنفتی شدن برده. هر چه اقتصاد ایران از نفت فاصله بگیرد تحریم آن سخت‌تر شده و حمایت بین‌المللی از آن کمتر می‌شود! قابلیت‌های موشکی و پهپادی ایران تهدیدی حیاتی برای دشمنان این کشور است. خبر بد این که در فناوری‌های مختلف هم خیلی خوب دارند پیشرفت می‌کنند!»
از طرفی مقامات دولت بایدن همانند «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران که از دور نخست مذاکرات وین تا دور کنونی (پنجم) در پایتخت اتریش حضور داشته، سیاست ترامپ را به دلیل تکیه صرف بر تحریم و فشار، ناکام ارزیابی می کند و اینک در پی گشودن درهای دیپلماسی و گفت وگو است.
اما نقد جدی به مالی و دیگر مقامات کنونی کاخ سفید آن است که هنوز از تحریم برای اعمال فشار و کسب امتیاز سود می برند در حالی که لغو تحریم و بازگشت به برجام از سوی امریکا باید به عنوان یک وظیفه اخلاقی و قانونی تلقی شود. از این رو انتظار می رود آمریکا به عنوان کشوری که به رغم مخالفت های بین المللی به صورت یکجانبه برجام را ترک کرده با هدف احیای برجام در قدم اول تحریم ها را لغو کند.
