تبادل سیگنال مثبت میان ایران و آمریکا

به گزارش اقتصادنیوز؛ به نظر می‌رسد، سیگنال‌هایی که تهران طی نشست‌های برگزار شده با دیگر طرف‌های برجام در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، و پس از آن ارائه داده، منجر به تلطیف فضای سوءظن و ناامیدی نسبت به احتمال احیای توافق هسته‌ای از جمله لغو تحریم‌ها علیه دو نهاد مرتبط با برنامه موشکی ایران شده است که از سوی برخی ناظران به عنوان «نشانه حسن نیت و سیگنال آشتی‌جویانه واشنگتن در قبال تهران» تعبیر شده و فارغ از واکنش تندروهای مخالف برجام در واشنگتن، با افزایش احتمال ثمربخشی تعاملات ایران و آمریکا، نگرانی بالقوه اسرائیل را نیز تشدید کرده است.

تمدید تردید‌ها، علی‌رغم تلطیف فضا

وزارت خارجه ایران گفته است با نهایی شدن بررسی‌ها «به زودی» برای ازسرگیری مذاکرات احیای برجام، تیم دیپلماتیک ایران راهی وین خواهد شد، اما ناظران درباره زمان تحقق این وعده اختلاف نظر دارند و علی‌رغم مقتضیات طبیعی یک پروسه «انتقال دولت»، کارشناسان و مقامات غربی با طرح ادعاهای مختلف درباره «اهداف و انگیزه‌های تهران از تأخیر در شروع مجدد مذاکرات وین، و نیز رویکرد احتمالی دولت جدید ایران درباره مسیر طی شده در شش راند قبلی مذاکرات» گمانه‌زنی کرده‌اند.

برخی منابع مدعی شده‌اند که از اوایل ماه نوامبر (اواسط آبان) ایران برای ازسرگیری مذاکرات اقدام خواهد کرد، یعنی پس از گذشت حدود ۳ ماه از آغاز به کار دولت جدید ایران؛ تقریباً به اندازه همان بازه زمانی که دولت جو بایدن از زمان آغاز به کار در ۲۰ ژانویه هدر داد تا تعامل با تهران را در ماه آوریل آغاز کند.

برخی منابع دیگر نیز مدعی هستند که هفتمین راند مذاکرات وین «با حضور تیم دیپلماتیک ایران که چهره‌هایی متفاوت و به مراتب محافظه‌کارتر را شامل می‌شود در همین ماه اکتبر» از سر گرفته خواهد شد.

معنای اقدام اخیر بایدن درباره ایران 

اوفک، دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا تحریم‌های اعمال شده از سوی دولت دونالد ترامپ علیه دو نهاد مستقر در ایران که به ادعای رسانه‌ها در برنامه موشک های بالستیک ایران دخیل بوده‌اند را لغو کرد.

بر اساس گزارش پایگاه هیل، رسانه نزدیک به کنگره آمریکا، دفتر کنترل دارایی های خارجی این وزارتخانه (OFAC) اعلام کرد که گروه صنعتی ماموت و شرکت تابعه آن، ماموت دیزل، از فهرست افراد دارای تابعیت ویژه OFAC حذف شدند. این تحریم‌ها در سپتامبر 2020 توسط دولت ترامپ تحت فرمان اجرایی 13382 -که مربوط به سلاح‌های کشتار جمعی و حامیان آنهاست- به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای تشدید کمپین فشار حداکثری، علیه گروه صنعتی ماموت و شرکت تابعه، اعمال شد.

به ادعای هیل، به نظر می رسد حذف این تحریم‌ها مربوط به پیگیری‌های حقوقی و اقامه دعوی از طرف شرکت حقوقی فِراری و همکاران (Ferrari & Associates) است. 

اریش فِراری، بنیانگذار و وکیل اصلی این شرکت در توییتر نوشت: «خوشحالیم که امروز مشتریان ما از لیست تحریم خارج شده اند و به همه تیم ما که در این زمینه کار کرده اند افتخار می کنم. به هیاهوی هیچکدام از"کارشناسان" گوش ندهید. این یک اقدام سیاسی نیست ، اقدامی است که مراحل قانونی قانونی را طی کرده است».

در وب سایت شرکت، گروه صنعتی ماموت و طرفهای مرتبط به عنوان مشتری ذکر شده و این شرکت سه تا پنج نامزد مورد نظر را از لیست تحت تحریم دفتر کنترل دارایی های خارجی وزارت خزانه داری (OFAC) حذف کرده است. به نوشته هیل، این نهادها تحت عنوان «تولیدکنندگان و تامین کنندگان اصلی کالاهای نظامی و دو منظوره برای برنامه های موشکی ایران» شناخته شدند.

به ادعای هیل، اینها بخشی از 1500 تحریم دولت ترامپ هستند که از سال 2018 ، هنگامی که وی آمریکا را از توافق هسته ای بین المللی با ایران خارج کرد، اعمال شده است. بر اساس آنچه در وبسایت وزارت خزانه داری درج شده، نام این نهادها در سال 2020 به دلیل ادعایی «منفعت‌بخش و حمایت کننده از توسعه دهنده اصلی موشک‌های سوخت مایع ایران» ذیل لیست تحریم‌ها درج شده بود.

هیل در پایان گزارش خود نوشت: دولت بایدن می گوید برجام بهترین فرصت برای ایجاد محدودیت در انگیزه‌های هسته ای ایران است. ایران پس از خروج ترامپ از توافق، از محدودیت‌های این توافق در زمینه غنی سازی اورانیوم و تحقیق و توسعه هسته‌ای فراتر رفته است، به طوری‌که نیویورک تایمز ماه گذشته گزارش داد که زمان گریز هسته‌ای ایران ممکن است به یک بازه زمانی یک ماهه رسیده باشد.

لغو تحریم‌ها ارتباطی با توافق هسته‌ای ندارد؟

در حالی‌که فضای دیپلماسی هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی، پس از یک دلسردی دو سه ماهه، در روزهای اخیر روند مثبتی را طی می‌کند، برخی ناظران، اقدام اخیر دولت آمریکا (لغو تحریم‌های وزارت خزانه‌داری علیه دو نهاد ایرانی که گفته شده با برنامه موشکی تهران مرتبط هستند) را نیز همسو با این فضای تلطیف‌یافته تفسیر می‌کنند.

و علی‌رغم اعلام صریح کاخ سفید مبنی بر اینکه لغو تحریم‌های آمریکا علیه دو نهادی که گفته شده با برنامه موشکی ایران مرتبط هستند، «هیچ ارتباطی با تلاش‌های مذاکراتی درباره برجام ندارد»، برخی کارشناسان معتقدند که بهرحال این می‌تواند یک «سیگنال آشتی‌جویانه» از سوی دولت بایدن در قبال تهران تلقی شود، اقدامی که به باور آن‌ها یا «پس از دریافت اطمینان خاطر نسبت به اراده تهران برای ازسرگیری قریب‌الوقوع مذاکرات در قالب وین» انجام شده، یا «برای نشان دادن حسن نیت و جدیت کاخ‌سفید، در راستای متقاعد کردن ایران و با انتظار دریافت پاسخ مثبت» درباره مذاکرات احیای برجام صورت گرفته است.

لغو ۲ مورد از بیش از ۱۵۰۰ مورد تحریم‌های سخت وزارت خزانه‌داری اگرچه قطره‌ای در دریا بود، اما پالسی که در فضای کنونی ارائه داد، واکنش‌ منفی شاهین‌های واشنگتن و دیگر بازیگران مخالف تلاش‌های دیپلماتیک برای احیای برجام -بالأخص اسرائیل- را در پی داشته است. واکنشی که به نظر می‌رسد نسبت به موضوعی بزرگتر از لغو تحریم‌ها علیه ۲ نهاد موشکی ایران برانگیخته شده؛ گزارش‌ها حاکی است اسرائیل به شدت از رویکرد آمریکا در قبال ایران ناامید است.

تبادل سیگنال آشتی‌جویانه

در همین رابطه الیزابت هاگدورن، خبرنگار خاورمیانه المانیتور گزارش داد که مقامات ایرانی در روزهای اخیر گفته اند که "به زودی" به وین باز خواهند گشت، اما تاخیرها مقامات بایدن را ناامید و نگران کرده است. ند پرایس ، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز پنجشنبه در یک نشست خبری با خبرنگاران گفت: «ما امیدواریم تعریف آنها به زودی با تعریف ما به زودی مطابقت داشته باشد. ما دوست داریم مذاکرات در وین در اسرع وقت از سر گرفته شود. ما این را نه چند هفته است ، بلکه ماه هاست می گوییم».

بهرحال به نوشته المانیتور اینطور به نظر می‌رسد که این اقدام آمریکا یا در پاسخ به ارائه یک اطمینان خاطر از سوی تهران انجام شده، یا در انتظار ارائه چنین اطمینانی است. 

یک سخنگوی وزارت خزانه داری روز جمعه در پاسخ به درخواست این خبرنگار گفت که حذف دو نهاد موشکی (گروه صنعتی ماموت و ماموت دیزل) از لیست تحریم ها «هیچ تغییری در سیاست تحریم های دولت آمریکا در قبال ایران» را نشان نمی دهد.  وی گفت: «آنها هیچ ارتباطی با تلاش های مذاکراتی درباره برجام ندارند». این مقام آمریکایی مدعی شد که ایالات متحده در پاسخ به آنچه وی «اقدامات بی ثبات کننده ایران» خواند، به اعمال تحریم ها ادامه خواهد داد. به نوشته المانیتور یک مقام وزارت خزانه داری که خواست نامش فاش نشود به این سوال که «آیا آنها تشخیص داده اند که صنایع ماموت حمایت از صنعت موشکی ایران را متوقف کرده است» پاسخ نداد.

المانیتور در ادامه نوشته است: صنایع ماموت توسط دولت ترامپ به دلیل پشتیبانی از تولید تجهیزات موشک بالستیک برای صنایع هوایی ایران ، به ویژه گروه صنعتی شهید همت که وزارت خزانه داری آن را "توسعه دهنده اصلی موشک های سوخت‌مایع ایران" توصیف کرده، تحریم شده بود. در ماه ژولای، وزارت خزانه داری اعلام کرد تحریم های بهزاد فردوس ، مهرزاد فردوس و محمدرضا دزفولیان ، سه ایرانی را که توسط دولت قبلی به دلیل ارتباط با صنایع ماموت و ماموت دیزل تحریم شده بودند ، لغو کرد.

اریش فراری وکیل شناخته شده حوزه تحریم‌ها در واشنگتن و بنیانگذار شرکت حقوقی فراری و همکاران، نماینده شرکت ایرانی و ۳ فرد ایرانی یادشده که قبلاً تحریم شده بودند، می گوید وی از طریق چالش های حقوقی علیه اوفک و بررسی فهرست اداری وزارت خزانه داری، به دنبال حذف مجازات ها بوده است.

به نوشته المانیتور دولت بایدن همچنان خواستار از سرگیری مذاکرات احیای برجام است ، اما هشدار می دهد که پنجره انجام این کار ممکن است به زودی بسته شود. جیک سالیوان ، مشاور امنیت ملی کاخ سفید اخیراً در دیدار با همتای اسرائیلی خود مدعی شده است که «در صورت شکست دیپلماسی ، ایالات متحده آماده است تا به گزینه های دیگر روی آورد».