چرخش موضع اعراب در قبال توافق هسته‌ای
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، دفتر نخست وزیر اسرائیل اعلام کرد که نفتالی بنت نخست وزیر اسرائیل روز یکشنبه به امارات متحده عربی سفر کرده است که اولین سفر یک رهبر اسرائیل به این کشور حوزه خلیج فارس است که سال گذشته روابط دیپلماتیک برقرار کردند.
بر اساس گزارش واشنگتن پست، ۱۶ ماه پس از امضای توافقنامه آبراهام با میانجیگری ایالات متحده، بنت روز دوشنبه با شیخ محمد بن زاید آل نهیان، ولیعهد، رهبر بالفعل کشور، دیدار کرد.
دفتر بنت با انتشار عکس هایی از دیدار وی با شیخ محمد در حال لبخند زدن و دست دادن، این دیدار را "تاریخی" توصیف کرد.
در بیانیه ای در خبرگزاری دولتی WAM آمده است که شیخ محمد برای "ثبات در خاورمیانه" ابراز امیدواری کرد و دیدار بنت "روابط همکاری را به سمت گام های مثبت تر در جهت منافع مردم ملت‌ها و منطقه ارتقا خواهد داد." فلسطینی‌ها که دیپلماسی آنها با اسرائیل از سال 2014 متوقف شده است، از نزدیکی اسرائیل و امارات ابراز تأسف کرده اند.
روابط میلیارد دلاری
یک میلیارد دلار در معاملات ریسک پذیر بین سرمایه گذاران در هر دو کشور امضا شده است. دبی به مقصد مورد علاقه گردشگران اسرائیلی تبدیل شده است و طرفین سفارت هایی را در تل آویو و ابوظبی باز کرده اند.
دفتر بنت اعلام کرد که رهبران در مورد تعمیق روابط بین اسرائیل و امارات به ویژه مسائل اقتصادی و منطقه‌ای که به رفاه و تقویت ثبات کمک می‌کند، گفتگو خواهند کرد.
از زمان عادی سازی روابط، ارتباطات تجاری و فناوری بین دو کشور رونق گرفته است. به گفته یک مقام رسمی اسرائیل سرمایه گذاری بین اسرائیل و امارات به بیش از یک میلیارد دلار رسیده است و اداره آمار اسرائیل گزارش می دهد که تجارت بین تمام کشورهای پیمان آبراهام و اسرائیل بیش از 200 درصد افزایش یافته است.
ظهور اختلاف بر سر ایران
بنت و بن زاید همچنین با اختلافات در حال ظهور بر سر تلاش های بین المللی برای احیای توافق هسته ای ایران مواجه خواهند شد.
سفیر اسرائیل در ابوظبی گفت که موضوع ایران در دستور کار مذاکرات آنها است. امیر هایک، سفیر اسرائیل از توضیح بیشتر درباره ایران خودداری کرد، اما به رادیو ارتش اسرائیل گفت: "نخست وزیر تنها برای رسیدگی به موضوع ایران به اینجا نیامده است."
در حالی که پیش‌تر نگرانی مشترک در مورد فعالیت ایران یکی از دلایل آغاز روابط دیپلماتیک تل‌آویو و ابوظبی بود، امارات به تازگی در تلاش برای بهبود روابط و کاهش تنش‌ها با تهران بوده است.
یک مقام ارشد امنیتی امارات در این ماه با رئیس جمهور جدید ایران در تهران دیدار کرد که بالاترین سطح تبادل بین دو دولت در چند سال اخیر بود.
در همین حال، اسرائیل با تلاش‌های دولت بایدن برای میانجیگری یک تلاش چندجانبه جدید برای مهار عملیات تحقیقات هسته‌ای ایران مخالفت کرده است. اسرائیل در سال 2018 هنگامی که رئیس جمهور وقت دونالد ترامپ تصمیم خود را برای خروج از توافق قبلی اعلام کرد، خوشحال‌تر از سایرین بود. دولت بنت تلاش کرده است تا مقاومت دیپلماتیک را در برابر یک توافق جدید افزایش دهد. مقامات اسرائیل به واشنگتن هشدار داده و ادعا کرده‌اند که حملات نظامی علیه تأسیسات ایران را که آنها را تهدید می‌دانند رد نمی‌کنند.
همچنین یک هیئت آمریکایی قرار است این هفته به امارات متحده عربی سفر کند تا به بانک های اماراتی در مورد عدم پایبندی به تحریم های ایران هشدار دهد.
بنت که روز یکشنبه به امارات متحده عربی سفر کرد، هدف خود را تعهد برای ارتقای تجارت دوجانبه و سایر اشکال همکاری غیرنظامی که به طور علنی به آنها اشاره‌ای نکرد، دانست.
روزنامه اسرائیل هیوم به نقل از مقامات ناشناس گفت که انتظار می رود بنت شیخ محمد را در مورد اطلاعات مربوط به شبه نظامیان و پهپادهای متحدان ایران در منطقه مطلع کند.
هایک گفت فروش نظامی به امارات در حال انجام است، هرچند منابع صنعتی اسرائیلی می گویند هنوز سامانه های دفاع هوایی پیشرفته اسرائیل نیز ارائه نشده است.
رسمی شدن دهه‌ها روابط محرمانه
تنش‌زدایی بین اسرائیل و چندین کشور عرب منطقه، از جمله بحرین، سودان و مراکش، عمدتاً توسط دو رهبر که از آن زمان از قدرت کنار رفته‌اند، انجام شد: ترامپ و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق اسرائیل. اما جانشینان آنها برای توسعه روابط نوپا تلاش کرده‌اند.
بنت روز یکشنبه پیش از خروجش در توئیتر نوشت: «پتانسیل ذاتی شراکت بین اسرائیل و امارات بسیار زیاد است».
بر اساس گزارش این روزنامه آمریکایی نتانیاهو قصد داشت اولین نخست وزیر اسرائیل باشد که از امارات دیدن می کند، اما سفرهای برنامه ریزی شده به دلیل نگرانی های پاندمی و یک اختلاف دیپلماتیک که برای مدت کوتاهی عبور از حریم هوایی اردن را غیرممکن کرد، مختل شد.
بنت قرار است این نقش را در تاریخ به عهده بگیرد زیرا ائتلاف سیاسی متنوعی که او رهبری می‌کند، سیطره آن را بر قدرت مستحکم کرده است. ماه گذشته، ائتلاف موفق شد اولین بودجه رسمی اسرائیل در سه سال گذشته را تصویب کند و احتمال بازگشت نتانیاهو را در کوتاه مدت بسیار کمتر کرد.
آب شدن یخ روابطی که نتانیاهو در مذاکره با امارات به آن کمک کرد، پس از دهه‌هایی بود که در آن دو کشور روابط مخفیانه داشتند. دولت ها از دهه 1970 بی سر و صدا اطلاعات اطلاعاتی را در مورد مناطق ناآرام به اشتراک گذاشته بودند، حتی در شرایطی که کشورهای خلیج فارس بخشی از یک بلوک تقریباً متحد عربی بودند که می‌گفتند تا زمانی که اسرائیل از کرانه باختری فلسطین و نوار غزه خارج نشود، از عادی سازی روابط با اسرائیل خودداری می کنند. اماراتی ها هنگام ورود به توافقنامه در سال 2021، این شرط را نادیده گرفتند و خشم رهبران فلسطینی را برانگیختند.
چرخش موضع اعراب در قبال توافق هسته‌ای
واشنگتن پست پیش‌تر در گزارشی به تغییر موضع همسایگان عرب ایران در قبال توافق هسته‌ای پرداخته و نوشته‌اند: کشورهای خلیج فارس که زمانی به شدت با توافق هسته‌ای با ایران مخالف بودند، اکنون می‌گویند از احیای آن حمایت می‌کنند، و در عصر عدم اطمینان نسبت به حفظ قدرت آمریکا در منطقه، آنها تلاش‌های خود را برای تعامل با تهران آغاز کرده‌اند.
یک مقام بلندپایه دولت بایدن این تنش‌زدایی را به فال نیک گرفت و آن را «کاملا قابل توجه» توصیف کرد. وی با اشاره به بیانیه‌ای که ماه گذشته پس از مذاکرات بین ایالات متحده و شش عضو شورای همکاری خلیج فارس صادر شد که در آن خواستار بازگشت متقابل به پایبندی کامل به برجام شده بودند، آن را تا حد زیادی مدیون ارتباطات دیپلماتیک ایالات متحده دانسته است.
دولت‌هایی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی نگران هستند که عدم دستیابی به توافق برای بازگشت مستقیم به شرایط اولیه توافق هسته‌ای، می‌تواند منجر به یک رویارویی میان ایالات متحده و اسرائیل علیه ایران شود، که طی آن بیشترین بار درگیری را آنها متحمل خواهند شد.
همچنین کشورهای عربی خلیج فارس مدت‌هاست که بیش از اینکه نگران برنامه هسته‌ای ایران باشند، نسبت به متحدان ایران در منطقه و توسعه موشک‌های بالستیک این کشور که می‌توانند به قلمروشان برسند نگرانند. همانطور که این موضوعات در طول بحث بر سر برجام اولیه کنار گذاشته شد، ایالات متحده و شرکای آن در مذاکرات گفته‌اند اولویت اول آنها بازگشت به پایبندی به توافق اولیه است و امیدوارند که بعداً به نگرانی های دیگر روی بیاورند.
مقامات منطقه می گویند که به دلیل آنچه که آنها به عنوان فقدان نگرانی فوری ایالات متحده در مورد مسائل خود می دانند، کشورهای منطقه خود تلاش جدیدی را برای کنار گذاشتن دشمنی های چند دهه ای که به دامن زدن به درگیری ها بین آنها کمک کرده است، آغاز کرده اند. عربستان سعودی گفتگوهای خود را با ایران در بغداد و با میانجیگری دولت عراق آغاز کرده است. این گفتگوها ادامه دارد، اگرچه به نظر می رسد مدتی است پیشرفت کمتری داشته است.
مهم ترین تعامل در هفته گذشته با سفر شیخ طحنون بن زاید آل نهیان، مشاور امنیت ملی امارات به تهران، که توسط ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور جدید ایران مورد استقبال قرار گرفت، رخ داد. این بلندترین رویارویی مقامات ایرانی و اماراتی در یک دهه گذشته بود و آن چیزی بود که یکی از مقامات ارشد ایرانی «فصل جدیدی» در روابط نامید.
مقامات آمریکایی گفته اند که معتقدند وعده افزایش روابط اقتصادی با سایرین در منطقه انگیزه ای برای ایران برای موفقیت مذاکرات وین است. یکی از چندین مقام ارشد دولت که به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد، گفت: «بسیاری از آنها آماده تجارت با ایران در لحظه‌ای هستند که تحریم ها به عنوان بخشی از یک توافق برداشته می شود».
اما نکته منفی، افزایش تحریم‌های ایالات متحده در صورتی است که مذاکرات به سمت شکست پیش برود.
با این حال، تغییر رویکرد امارات در حال حاضر منجر به احیای قابل توجه تجارت این کشور با ایران شده است. تجارتی که پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته ای کاهش یافته بود، بر اساس ارقام تجاری هر دو کشور، اکنون در مسیری قرار دارد که تا ماه مارس از سطح قبل از سال 2018 فراتر رود.
اسفندیار باتمانقلیج، رئیس موسسه بورس و بازار مستقر در لندن، گفت: برخی از افزایش تجارت‌ها نشان می‌دهد که امارات متحده عربی همچنین به یک مرکز بانکی منطقه‌ای برای تسهیل صادرات نفت ایران به چین تبدیل شده است که به نظر می‌رسد نقش مهمی در کمک به ایران در راستای دسترسی به ارز خارجی ایفا می‌کند. اگرچه این اقدامات از نظر فنی تحریم های ایالات متحده را نقض می کند، اما به نظر می رسد دولت بایدن چشم خود را تعمداً بسته است.
تلاش آمریکا برای انسداد مسیر دور زدن تحریم‌ها
وال استریت ژورنال نیز اخیراً در گزارشی از آغاز تحرکات تازه دولت آمریکا برای تشدید اجرای تحریم‌ها علیه ایران خبر داد (آغاز دور تازه فشار حداکثری آمریکا علیه ایران؟) و مدعی شد که هیئتی برای «هشدار به شرکت ها و بانک های خصوصی در امارات متحده عربی مبنی بر اینکه در صورت ادامه تجارت تحریم شده با "خطر شدید" مواجه خواهند شد» عازم این کشور می‌شوند.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال مدعی شده است با توجه به اینکه تلاش‌ها برای بازگرداندن توافق هسته‌ای ممکن است شکست بخورد، مقامات آمریکایی در حالی که مسیر دیپلماتیک خود را باز نگه می‌دارند، به دنبال افزایش فشار اقتصادی و سیاسی بر ایران هستند، و کاخ سفید در راستای تشدید اجرای تحریم‌ها علیه ایران، در اولین گام، مسیر معاملاتی ایران در امارات متحده عربی را هدف قرار خواهد داد.
به گفته مقامات ارشد وزارت امور خارجه و وزارت خزانه‌داری، ایالات متحده هفته آینده یک هیئت عالی رتبه از جمله آندره گاکی، رئیس دفتر کنترل دارایی های خارجی وزارت خزانه داری را به امارات متحده عربی خواهد فرستاد. امارات متحده عربی یکی از متحدان اصلی ایالات متحده اما دومین شریک تجاری ایران و مجرای مبادلات تجاری و مالی ایران با سایر کشورها است.
به ادعای این روزنامه، مقامات آمریکایی می گویند اگر پیشرفتی در مذاکرات هسته ای حاصل نشود، هیئت مذکور به امارات خواهد رفت. و این می‌تواند اولین سفر از چندین سفر به دیگر کشورها باشد که فشار اقتصادی بر ایران را با کاهش توانایی این کشور برای دور زدن تحریم‌های آمریکا اعمال شده بر تهران توسط دولت ترامپ تشدید می‌کند.
با این حال به نظر می‌رسد نفتالی بنت پیش قدم شده و در ادامه تقلای خود علیه روند دیپلماسی هسته‌ای جاری در وین، پیش از هیئت آمریکایی به امارات متحده عربی رفته است.
