سخنرانی محمدرضا خاتمی پس از 2 سال!

این شرایط و اوضاع است که حالا باعث شده برگزاری بیست‌ونهمین کنگره انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران به عنوان نهاد و تشکیلاتی سیاسی- صنفی که در عین حال به عنوان یکی از ده‌ها حزب و تشکل اصلاح‌طلب در «جبهه اصلاحات ایران»، تشکیلاتی در جناح چپ و جریان اصلاح‌طلبی ایران نیز شناخته می‌شود، از اهمیتی دوچندان برخوردار باشد. کنگره‌ای که بنابر توضیحات دبیر بیست‌ونهمین مجمع انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران، دیروز، درحالی به‌ صورت حضوری و البته با حضور تعدادی محدود از اعضای انجمن در کانون توحید برگزار شد که همزمان دیگر اعضای این تشکل سیاسی- صنفی اصلاح‌طلب می‌توانستند به ‌صورت آنلاین و مجازی نیز در آن شرکت کنند. این درحالی بود که هادی عبداللهی در ادامه توضیحاتش درخصوص چند و چون برگزاری این نشست، با اشاره به سخنرانی محمدرضا ظفرقندی به عنوان دبیرکل انجمن، همزمان به فرصتی برای سخنرانی محمدرضا خاتمی نیز تبدیل شد تا بدین‌ترتیب، نایب‌رییس مجلس ششم که در سال‌های فعالیت حزب مشارکت به عنوان یکی از مهم‌ترین احزاب تاریخ ایران و ازجمله تشکل‌های موثر در جریان اصلاحات، دبیرکلی این حزب را برعهده داشت، پس از 2 سال، بار دیگر در یک نشست عمومی سخنرانی کند. نکته‌ای که از سوی این چهره شاخص در جریان اصلاح‌طلب نیز مورداشاره قرار گرفت و درحالی می‌توان همین مساله را نیز به عنوان یکی از دیگر دلایل اهمیت نشست مجمع عمومی انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران موردنظر قرار داد که خاتمی اساسا نطقش را با بیان جمله‌ای مبنی بر اینکه 2 سالی هست که جایی سخنرانی نکرده، آغاز کرد؛ چراکه معتقد است تکرار حرف‌های گذشته بی‌فایده است. او البته صراحتا از این سخن نگفت که اکنون تنها به این دلیل پس از 2 سال دوباره پشت تریبونی حاضر شده و قصد سخنرانی کرده که حرف‌هایی تازه برای گفتن دارد اما به هر حال صرف تاکید بر سکوت این 2 سال و البته آنچه در ادامه در این سخنرانی مطرح کرد، نشان می‌دهد که اگرنه حرف‌هایی تازه، اما مهم برای گفتن دارد.محمدرضا خاتمی البته در عین حال تاکید کرد که همه حرف‌ها در گذشته مطرح شده اما با اشاره به اینکه آنچه خواهد گفت، مسائلی است که این 2 سال همواره به آن اندیشیده و سوژه افکارش را تشکیل داده، «حرف زدن در شرایط فعلی» را «بسیار سخت و دشوار» توصیف کرد و با بیان اینکه «حرف زیاد است اما عمل چندانی وجود ندارد»، نسبت‌به فعالیت عده‌ای که به ‌گفته او، «کار خود را با پاک کردن صورت مساله راحت کرده‌اند» هشدار داد که این افراد «بی‌محابا پیش رفته و تفرقه‌افکنی می‌کنند»؛ گروه‌ها و جریان‌هایی که خاتمی از «براندازان» به عنوان یکی از نمونه‌ها نام برده و گفت که آنان، «اکثرا خارج‌نشین بوده و معتقدند تا جمهوری اسلامی کنار نرود، نمی‌توان هیچ کاری انجام داد.» گروهی که به‌زعم خاتمی، «از درد و رنج مردم اطلاعی ندارند و به نوعی خود را با منابع قدرت خارجی گره زده و در داخل نیز اقبال چندانی نسبت به آنان وجود ندارد.» او گفت: «می‌دانم که مردم دیگر حاضر نیستند با وعده‌های ناکجاآبادی که بهشان داده می‌شود، هزینه بپردازند.»

نایب‌رییس مجلس ششم اما در عین حال به گروهی دیگر نیز در همین بحث اشاره کرد که بنابر توصیف او، همین اصولگرایان هستند. او با اشاره به اینکه این گروه هم‌اکنون اکثریت قدرت را در اختیار دارند، از «برداشت خاص آنان از دین و جمهوریت» گفت و ادامه داد: «شک ندارم از آنجا که در مسیر اداره کشور قرار دارند، دیر یا زود به واقعیت‌های کشور خواهند رسید.» او همچنین از جریان اصلاحات به عنوان گروه سومی که درحال حاضر در کشور فعال است، نام برد و با تاکید بر کار دشوار پیش‌روی اصلاح‌طلبان، خاطرنشان کرد: «مساله اصلی که امروز در برابر اصلاحات وجود دارد، این است که ما می‌دانیم چه می‌خواهیم اما به‌خاطر محدودیت‌ها و ملاحظاتی که داریم، نمی‌دانیم که چطور باید به خواسته‌های خود برسیم.»محمدرضا خاتمی که در این بحث، به یکی از انتقادهای پرتکرار علیه جریان اصلاحات اشاره کرد و به زمانی ارجاع داد که این جریان در مجلس و دولت حضور داشت اما در تحقق اهدافش ناکام ماند، گفت: «فکر می‌کردیم توسعه و پیشرفت و زندگی مرفه و آزاد مردم در اولویت حکومت قرار دارد اما فقط نمی‌خواهد که به دست اصلاحات صورت گیرد اما از نظر بنده فکر ما اشتباه بود.»خاتمی با اشاره به «تغییرات اجتماعی و نسلی عظیم در این سال‌ها» را دومین مساله‌ای خواند که منجر به بروز شرایط کنونی شده و ادامه داد: «امروز همه ما با فرزندان خودمان روبه‌رو هستیم که فاصله گسترده‌ای به ‌لحاظ ارزش‌ها و هدف‌گذاری‌ها با ما دارند.» اوضاعی که این چهره شاخص در جریان اصلاحات تاکید دارد درون این جریان سیاسی نیز دیده می‌شود. حال آنکه به باور او، «بدون توجه به این مساله، نمی‌توانیم با جامعه ارتباط درستی برقرار کنیم.» او گفته است: «امروز شاید اصلاحات اعتبار خود را در بین مردم از دست نداده باشد و مردم بگویند که شما افراد صادق و درستی هستید اما مردم معتقدند که دیگر مشکل به دست جریان اصلاحات حل نمی‌شود؛ چراکه جریان اصلاحات، امروز نه برنامه دارد و نه آدم دارد و صرفا حرف‌های گذشته را تکرار می‌کند.» او با بیان اینکه «برای نسل جوان مهم نیست چه ‌کسی رییس‌جمهور می‌شود و چه کسی نماینده مجلس»، ضمن تاکید بر اهمیت این مساله در ادامه خاطرنشان کرد: «ما در نظامی زندگی می‌کنیم که معتقدیم مردم باید در آن همه کاره باشند؛ پس اولین اقدام در جریان اصلاحات باید بازسازی رابطه با مردم باشد.» او با بیان اینکه «باید ادبیات جریان اصلاحات تغییر کند»، تاکید کرد: «باید به مردم بگوییم که حرف ما چیست و می‌خواهیم چه چیزی برای آنان به ارمغان بیاوریم.» خاتمی در پایان همچنین از این پرسید که «امروز جریان اصلاحات چقدر کنار مردم است» و با اشاره به بیانیه‌هایی که طی مدت اخیر ازسوی این جریان سیاسی صادر شده و تاکید بر ناکافی بودن این روش، پرسشی اساسی را مطرح کرد و با بیان اینکه «آیا مردم فکر نمی‌کنند که اصلاحات هم برای وضعیت کنونی برنامه‌ای ندارد»، گفت: «ما باید در درون جریان اصلاحات به دنبال راهکارهایی تخصصی برای حل مشکلات مردم و تربیت نیرو باشیم. نباید مدام حرف‌های تکراری را به زبان بیاوریم؛ بلکه باید به مردم بگوییم اگر هدف توسعه و آبادانی کشور است؛ مثلا در حوزه سیاست خارجی چه باید کرد!»

این سخنان خاتمی اما به‌خصوص وقتی از اهمیتی دوچندان برخوردار بود که در نشستی برگزار شد که پیش از آن، در سخنرانی ابتدایی مراسم، شرحی کامل از آن‌چه ملت و مملکت با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، مطرح شده بود. آنجا که محمدرضا ظفرقندی در قامت دبیرکل انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران در نطق افتتاحیه کنگره بیست‌ونهم این تشکل سیاسی اصلاح‌طلب، ابتدا به بحث کرونا اشاره کرد و با یادآوری هشدارهایی که او هم به عنوان یک فعال سیاسی مطرح کرده و هم در قامت پزشکی که تا همین اواخر و در دولت قبل، ریاست سازمان نظام پزشکی کشور را نیز برعهده داشت؛ هشدارهایی که در این نشست به آن اشاره کرد و با تاکید بر اینکه نباید «کرونا و سلامت مردم را با مسائل سیاسی و ایدئولوژیک گره زد»، گفت: «بارها گفتیم که برای سلامت انسان و نجات جان مردم هیچ حرامی وجود ندارد.» او همچنین به انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر اشاره کرد و با انتقاد از ردصلاحیت گسترده شورای نگهبان گفت: «شدیدترین حالت حذف و انحصار نظارت استصوابی در انتخابات ۱۴۰۰ اعمال شد.» ظفرقندی همچنین با اشاره به انتشار نامه ردصلاحیت علی لاریجانی و تاکید بر اینکه این اتفاق برای اولین‌بار و احتمالا آخرین بار رقم خورد، نسبت‌ به اینکه «هر روز دایره انتخابات آزاد، تنگ‌تر می‌شود»، هشدار داد و گفت: «امروز حتی انتخابات نهادهای مدنی و صنفی نیز مشمول این روش‌های تحدیدی و انحصاری هستند.» تا جایی که به‌زعم او، «عملا امکان انتخابات آزاد از اکثریت ملت سلب شده است.» او با اشاره به اهمیت جمهوریت نظام بر لزوم تغییر روش‌ها تاکید کرد و با بیان اینکه «قرار بود میزان رای ملت باشد»، گفت: «بدیهی است که محصول و خروجی این وضعیت، فاجعه ناکارآمدی مسوولان، کاهش ارتفاع حکومت، افزایش تملق و چاپلوسی و انزوای نخبگان از سطوح تصمیم‌سازی در کشور است.»وی افزود: «منظورم امید واهی و شعار نیست، امید به همراه بازنگری گذشته، گسترش ارتباط و تعامل، مشارکت و حرکت در عرصه‌های مدنی ممکن در محیط جامعه و دانشگاه و هرجا که هستیم و تواصی به حق و صبر، این وظیفه انسان مومن و صالح است.» دبیرکل انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران همچنین با اشاره به اوضاع اصلاح‌طلبان که چنان‌که اشاره شد موضوع اصلی سخنرانی سیدمحمدرضا خاتمی نیز بود، از این گفت که باید «چشم‌ها را شست و جور دیگر دید» و راه‌ برون‌رفت اصلاح‌طلبان در شرایط کنونی را حرکت به سوی «اصلاحات جامعه‌محور و مردم‌گرا» خواند و با بیان اینکه «افراد و احزاب اصلاح‌طلب باید همراه مردم، حامی مردم و جلودار مردم به روشنگری و طرح مطالبات آنها بپردازند»، گفت: «برقراری ارتباط وثیق دوسویه و همراهی با اقشار مختلف، معلمان، کارگران، دانشگاهیان و دانشجویان، پزشکان و پرستاران، هنرمندان... و تقویت نهاد جامعه از طریق روشنگری و تبیین شرایط موجود و آینده پیشروی کشور در ابعاد اقتصادی، معیشتی، فقر، فساد و رانت و بحران‌های اجتماعی از قبیل مشکلات زنان، مهاجرت نخبگان، اعتیاد و آسیب‌های روانی و ارایه راه‌حل‌های منطقی و علمی برای رفع معضلات و مشکلات فوق و تدوین برنامه‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی با تاکید بر نجات کشور و توسعه پایدار و منافع ملی و نیز حمایت از مردم و همراهی و سخنگویی برای مطالبات اساسی اقشار مختلف، مسیری است که در آینده نه چندان دور صاحبان قدرت را به پاسخگویی و تمکین به قانون مقید خواهد کرد.»