حمله روسیه به اوکراین چه پیامدهای جهانی خواهد داشت؟

اما اقدام کرملین بسیار فراتر از مرز مشترک دو کشور است. کارشناسان نگرانند که این امر می تواند آغازگر دوره جدیدی از عدم اطمینان در اروپای شرقی باشد، زنجیره تامین و اقتصاد جهانی را مختل کند و باعث تغییر در نفوذ ژئوپلیتیکی شود که به اعتبار غرب آسیب می رساند.

هنوز می توان از این ترس ها جلوگیری کرد. دولت اوکراین خطرات فوری یک تهاجم تمام عیار را کم اهمیت جلوه می دهد، حتی در شرایطی که مقامات همه طرف ها برای یافتن راه حل دیپلماتیک برای بن بست که دولت بایدن هشدار می دهد به طور نامطمئنی به جنگ نزدیک است، تقلا می کنند.

اگر تهاجمی اتفاق بیفتد، مشخص نیست که چه شکلی خواهد داشت - و پیش‌بینی نیات ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، تمرینی بسیار نابخردانه است.

نایجل گولد دیویس، سفیر سابق بریتانیا در بلاروس که اکنون کارشناس ارشد روسیه و اوراسیا در اندیشکده مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیک (IISS) است، گفت: هر جنگ معاصری وحشتناک خواهد بود، اما درجه بندی هایی برای وحشت وجود دارد.

تحلیلگران بر این عقیده اند که اثربخشی یک واکنش به رهبری ناتو در تعیین اینکه تأثیرات تهاجم چقدر طولانی و گسترده خواهد بود، بسیار مهم است. اما هرگونه اقدام روسیه آزمایشی برای عزم کشورهای غربی خواهد بود و مجموعه ای از عدم قطعیت های اقتصادی و امنیتی را به همراه خواهد داشت.

گولد دیویس گفت: "این به راحتی جدی ترین بحران امنیتی در اروپا از دهه 1980 است."

جیمز نیکسی، مدیر برنامه روسیه-اوراسیا در اندیشکده چتم هاوس مستقر در لندن، افزود: روسیه و غرب بر سر جهان بینی آنقدر اساساً با هم اختلاف نظر داشته اند و این اختلافات اساسی سال ها زیر فرش کشیده شده است. او گفت: اکنون روسیه تصمیم گرفته است که در مرحله اول قرار گیرد. این یک مشکل دنیای واقعی است که پیامدهای جهانی دارد.

خط مقدم جدید در اروپا

با افزایش خطر ورود روسیه به اوکراین، حجم لفاظی های غرب نیز افزایش یافته است.

جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا روز سه‌شنبه به سی‌ان‌ان گفت که هرگونه تهاجم روسیه «عواقب سختی» در پی خواهد داشت.

بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا گفت که این کشور در هر گونه استقرار جدید ناتو در پی یک حمله مشارکت خواهد کرد، در حالی که امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه گفت، اگر پوتین تصمیم به حرکت بگیرد، "هزینه بسیار بالایی خواهد داشت".

نیکسی گفت، اما "مقیاس واکنش جهانی بستگی به میزان ورود روسیه به اوکراین دارد." وی افزود که در حالی که بسیاری از ناظران محتاطانه به جلوگیری از یک جنگ همه جانبه خوش بین هستند، "من قبلاً اشتباه کرده ام ، همانطور که اکثر تحلیلگران روسی چنین کرده اند."

عواقب فراتر از اوکراین در کشورهای اروپای شرقی و کشورهای بالتیک احساس می شود که روسیه آشکارا آن را خصمانه و  در آستانه خود می بینند.

اوکراین با چندین کشور ناتو هم مرز است. گولد دیویس گفت، نگرانی زیادی وجود خواهد داشت که این فقط چیزی نیست که در این نزدیکی اتفاق می افتد و می تواند اثرات سرریز داشته باشد - بلکه امنیت آنها تهدید می شود.

نیکسی گفت: اگر روسیه اجازه داشته باشد، یا از ترسیم مجدد مرزها دلسرد نشود، کاملاً آشکار است که روسیه از این موضوع درس خواهد گرفت - بعد کجا؟"

در این صورت خیلی چیزها به واکنش ناتو بستگی دارد و کشورهایی که می توانند خود را در خط تیراندازی بیابند، به سرعت متوجه افزایش حضور نیروها خواهند شد. جان کربی، سخنگوی پنتاگون روز دوشنبه گفت که حدود 8500 سرباز آمریکایی برای استقرار احتمالی در شرق اروپا در حالت آماده باش قرار گرفته اند. سه مقام آمریکایی که با این گفتگوها آشنا بودند نیز به سی ان ان گفتند که ایالات متحده و متحدانش می توانند در روزهای آینده نیروهای بیشتری را به رومانی، بلغارستان و مجارستان بفرستند.

اوکراین عضو ناتو نیست و این ائتلاف احتمالاً سربازی را به این کشور اعزام نخواهد کرد. اما پس از یک تهاجم، تا زمانی که روسیه زمین اوکراین را در اختیار داشت، احتمالاً حضور نیروهای سنگین در امتداد حاشیه شرقی اروپا باقی خواهند ماند - چشم‌اندازی که خاطرات یک مانع دوران جنگ سرد را که از شرق از غرب جدا می‌شد، زنده می‌کند.

نیل ملوین، مدیر مطالعات امنیت بین المللی در RUSI، گفت  که باید در تمام طول خط مقدم ناتو که به عنوان یک عامل بازدارنده عمل می‌کند، پاسخی وجود داشته باشد. 

او گقت: در اروپا، این امر به شدت اوضاع را تغییر می‌دهد -- زیرا ما با این شرایط خیلی فاصله داریم. ملوین پیش‌بینی کرد که کشورها به «نیروهای به اندازه کافی بزرگ برای جنگیدن برای مدت طولانی، آوردن نیروهای جدید از ایالات متحده [و] برای مبارزه با ابعاد سایبری نیاز دارند». این یک تغییر بزرگ خواهد بود.

نگرانی های اقتصادی

پیامدهای اقتصادی یک تهاجم ناشناخته است، اما چندین اثر ضربه‌ای احتمالی وجود دارد که از زمانی که تجمع نیروهای روسی در نزدیکی مرز اوکراین آشکار شد، کارشناسان را نگران کرده است.

به طور مستقیم، اختلال در تولید کشاورزی اوکراین می تواند تأثیر مستقیمی بر عرضه مواد غذایی داشته باشد.

این کشور یکی از چهار صادرکننده عمده غلات در جهان است -- بر اساس پیش بینی های شورای بین المللی غلات ، انتظار می رود در پنج سال آینده حدود یک ششم واردات ذرت جهان را به خود اختصاص دهد -- بنابراین ضربه مستقیمی به تولید آن وارد می شود. و خروجی می تواند بر عرضه برخی از مواد غذایی تأثیر بگذارد.

اما نگران‌کننده‌تر، تأثیر بالقوه گسترده‌تر بر عرضه انرژی و پیامدهای تحریم‌های شدید غرب علیه روسیه است که پس از تهاجم قابل انتظار است.

گولد دیویس گفت:"اگر شما در مورد یک درگیری بزرگ [شامل] یکی از بزرگترین تامین کنندگان انرژی در جهان - و یک کشور ترانزیت بزرگ به بقیه اروپا - صحبت می کنید، پس نمی تواند تاثیرات قابل توجهی بر بازارهای انرژی داشته باشد." 

روسیه حدود 30 درصد از گاز طبیعی اتحادیه اروپا را تامین می‌کند، با تامین گاز این کشور که نقشی حیاتی در تولید برق و گرمایش خانه‌ها در سراسر اروپای مرکزی و شرقی دارد.روسیه  قبلاً متهم به سوء استفاده از این اتکا شده است. آژانس بین‌المللی انرژی روز چهارشنبه اعلام کرد که روسیه با کاهش صادرات خود به کمبود گاز در اروپا کمک کرده است و در ماه‌های اخیر این کشور بر مولداوی نیز فشار عرضه را وارد کرده است.

گولد دیویس افزود: «ما در ماه‌های اخیر شاهد بهره‌برداری از روسیه و تشدید مشکلات عرضه جهانی انرژی و افزایش قیمت‌ها بوده‌ایم. "آیا آنها می توانند هزینه چیزی بسیار جدی تر از این را در نظر بگیرند؟"

تورم در هزینه های انرژی تاکنون به میلیون ها خانه در اروپا ضربه زده است - به گفته بانک آمریکا، در بریتانیا، مصرف کنندگان تقریباً 790 پوند (1075 دلار) بیشتر برای گرم کردن و روشن کردن خانه های خود در سال جاری پرداخت خواهند کرد - و درگیری در اروپای شرقی می تواند جرقه بزند یا موجب تشدید بحران هزینه زندگی در چندین کشور شود.

یکی از نگرانی‌های اروپا این است که روسیه با توجه به چرخش تدریجی عرضه گاز و زغال سنگ به چین در سال‌های اخیر، واقعاً مایل به مدیریت گسست با بازار اروپا است.

ملوین گفت: تسریع در این تغییر باعث "لرزش عظیمی در اقتصاد [اروپا] خواهد شد، زیرا آنها باید کار دیگری انجام دهند." اگر کشورها مجبور شوند دیوانه وار به سراغ جایگزین های انرژی بروند، این به طور بالقوه می تواند برنامه های حذف هسته ای در بخش هایی از این قاره را متوقف کند.

مقامات ارشد دولت روز سه‌شنبه گفتند که دولت بایدن در حال انجام برنامه‌ریزی اضطراری برای تقویت منابع انرژی اروپا در صورت حمله روسیه با پیش‌بینی کمبود گاز و شوک به اقتصاد جهانی است.

بر اساس بیانیه کمیسیون اروپا که پس از نشست مجازی با رهبران ایالات متحده، بریتانیا، ایتالیا، فرانسه و آلمان،  لهستان، اتحادیه اروپا و ناتو، در حال کار بر روی "تاریخ گسترده ای از تحریم های بخشی و فردی" در صورت تجاوز بیشتر روسیه است.بایدن به سی‌ان‌ان گفت که «تحریم‌های اقتصادی قابل توجهی» را پیش‌بینی می‌کند.

تحلیلگران عموماً انتظار دارند بسته گسترده ای از تحریم ها وجود داشته باشد که می تواند بانک های بزرگ روسیه، بخش نفت و گاز و واردات فناوری را تحت تأثیر قرار دهد. اما اثرات آن بر اروپا و سایر نقاط جهان نیز محسوس خواهد بود.

ناتان سیلز، معاون موقت وزیر امنیت غیرنظامی، دموکراسی و حقوق بشر در وزارت امور خارجه ایالات متحده در دوران دولت ترامپ  گفت: هر زمان که تحریم‌ها را اعمال می‌کنید، هزینه‌های زیادی را بر هدف تحمیل می‌کنید - اما خطر آسیب‌های برگشتی به خود و دوستان و متحدانتان را نیز دارید. 

ملوین گفت، در حالی که از زمان تهاجم روسیه به کریمه در سال 2014، تحریم‌های هدفمند علیه افراد و شرکت‌های روسی مورد اتکا قرار گرفته است، اما هنوز "روابط سرمایه‌گذاری قابل توجهی" بین این کشور و غرب وجود دارد که ممکن است از بین برود.

اکنون سوال این است که این تحریم‌ها تا چه حد فراتر خواهند رفت و اقتصاد روسیه چقدر منزوی‌تر خواهد شد.

کارشناسان گفتند که طنین یک تهاجم و به ویژه قدرت واکنش غرب در سراسر جهان احساس خواهد شد. برخی از این بیم دارند که هرگونه اقدام روسیه که بتواند آن را به عنوان یک پیروزی قلمداد کند، می تواند کشورهای دیگر را که درگیر اختلافات مرزی هستند، تشویق کند.

گولد دیویس گفت: چین به‌دقت دنبال درس‌هایی است که می‌تواند درباره عزم غرب بگیرد. نیکسی موافق است: تایوانی‌ها از آن درس می‌گیرند - مانند هر کسی که در یک مرز زندگی می‌کند، با وجود اینکه در کنار یک رهبر بسیار برتر زندگی می‌کند. تایوان و سرزمین اصلی چین از زمان پایان جنگ داخلی چین در بیش از 70 سال پیش، به طور جداگانه اداره می شوند، اما حزب جامعه چینی حاکم این جزیره را بخشی از قلمرو خود می داند و امکان استفاده از نیروی نظامی برای تصرف آن را رد نکرده است.

این زمینه در برخی زمینه‌ها بر این احساس تأکید می‌کند که واکنش ایالات متحده به بحران اوکراین می‌تواند نحوه نگاه به آن در سراسر جهان را برای یک نسل دیکته کند. سیلز گفت، اگر روسیه یک حرکت موفقیت آمیز را تنظیم کند، برای سال ها و شاید دهه های آینده شاهد اثرات ضربه ای خواهیم بود. این به دیکتاتورهای سراسر جهان خواهد گفت که ایالات متحده یک ببر کاغذی است. 

اما سیلز اضافه کرد که «سناریویی وجود دارد که در آن ایالات متحده و ناتو با افزایش اعتبار خود از این بحران خارج می‌شوند»، در صورتی که یک واکنش قوی آغازگر سقوط روسیه باشد.

ملوین گفت: اگر تنش‌های طولانی به دنبال تهاجم روسیه به وجود آید، می‌توان بحثی در مورد نقش این کشور در اروپا در ایالات متحده نیز تجدید کرد. آنها اکنون یک شکاف سیاسی بسیار شدید بین نقش پلیس جهانی، که بایدن از آن حمایت کرده است، یا اردوگاه دیگری که ما فقط کاری را انجام می دهیم که به نفع ایالات متحده باشد، دارند.

گولد دیویس گفت: اگرچه بسیاری از پیامدهای حرکت روسیه به اوکراین هنوز قطعی نیست، اما کارشناسان می توانند روی یک چیز توافق کنند. در سیاست بین‌الملل، همه همیشه مراقب دیگران هستند.